بر اساس گزارش انجمن اضطراب و افسردگی آمریكا (ADAA)، اضطراب مدرسه، ۲ تا ۵ درصد از کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر والدین از علل زمینه‌ساز این اضطراب آگاهی داشته باشند تا حد زیادی می‌توانند آن را مهار کنند.

راهکارهایی برای کاهش اضطراب مدرسه

در ادامه پیشنهادهایی ذکرشده است که در کاهش اضطراب مدرسه در کودکان به شما کمک شایانی می‌کند.

• برای مواجه با اضطراب مدرسه سعی کنید خودتان آرام باشید. به یاد داشته باشید که کودکان به خصوص در سال‌های اولیه، با سرعت متفاوتی رشد می‌کنند. اگر در مورد عملکرد کودکتان نگران هستید، فعال باشید و با معلم وی که بتواند بازخورد خوبی به شما بدهد و پیشنهاد‌های سازنده‌ای در مورد یادگیری فرزندتان داشته باشد، ملاقات کنید.
• کانال‌های ارتباطی با کودک خود را باز نگه دارید. به دوره‌هایی که در آن ممکن است تحت‌فشار قرار بگیرد حساس باشید و به او فرصت بدهید تا در مورد ترس‌هایش صحبت کند. بااین‌حال این واقعیت وجود دارد که کودک دارای اضطراب ممکن است همیشه نتواند صحبت کند، در زمان‌هایی مانند این موقعیت، راه‌های عملی برای یادآوری عشق و حمایت خود به او را پیدا کنید. مثلاً غذای موردعلاقه‌اش را درست کنید.
• اگر فرزندتان به‌شدت در مورد عملکردش در مدرسه اضطراب دارد، روی باورهای فاجعه آمیزش در مورد پیامدهای عدم موفقیت وی در مدرسه کار کنید. کمکش کنید افکار منفی‌اش درباره وابسته بودن ارزش وی به عنوان انسان یا زندگی آینده‌اش، به نمراتش را، به چالش بکشد.
• تأییدتان وابسته به دستاوردهای فرزندتان نباشد. از موفقیت‌های فرزندتان قدردانی کنید، اما تمرکز خود را بر ویژگی‌ها و رفتارهایی بگذارید که به او کمک کرده است تا به این‌ها دست پیدا کند؛ مانند تعهد، تمرکز و سخت‌کوشی او. همیشه بر اهمیت تحقق پتانسیل شخصی‌اش بیش از بهترین بودن، تأکید داشته باشید. دیر یا زود فرزندتان خود را فردی تواناتر، باهوش‌تر و سریع‌تر خواهد دید.
• تلاش کنید تا ارزش‌های موفقیت فرزندتان را بیرون از کار مدرسه تأیید کنید. مثلاً مهارت‌های فوتبال او را جشن بگیرید.
• به کودکتان آموزش دهید که شکست‌ها و نمرات پایین خود را به عنوان فرآیندی از آموزش که باعث پیشرفتش می‌شود ببیند. کارول دوک “رشد ذهنیت” را تقویت می‌کند که در آن تمام شکست‌ها به‌عنوان فرصتی برای یادگیری مشاهده می‌شوند. تأکید می‌کند که توانایی ثابت نیست، اما همیشه می‌تواند از طریق تمرین توسعه یابد.

• تمرکز بر روی مهارت‌های درحال‌توسعه که کودک شما را قادر می‌سازد تا احساس کنترل بیشتری روی یادگیری خود داشته باشد. همچنین به فرزندتان کمک کنید تا برنامه‌ریزی مناسبی برای تکالیف مدرسه داشته باشد تا بتواند از وقت آزاد خود استفاده کرده و استراحت کند.

اما یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش اضطراب مدرسه فرزندتان، مراجعه به روانشناس کودک است. این روانشناسان، تخصص لازم در زمینه اختلالات و مشکلات کودکان دارند و می‌توانند به شما و کودکتان کمک کنند تا آن‌ها را حل کنید. اگر اضطراب مدرسه با فرزندتان باقی بماند و رفع نشود در بزرگ‌سالی او را دچار مشکل خواهد کرد.

مقاله مرتبط: ترس از مدرسه و راهکارهای درمانی آن

هر وقت بچه ها برای بازی کردن از خانه بیرون می روند، والدین احساس می کنند باید امنیت آن ها را حفظ کنند؛ بنابراین دائما این جمله را تکرار می کنند: “مراقب باش”. والدین با گفتن این جمله می خواهند در کودک حس احتیاط ایجاد کنند تا به او آسیبی نرسد. در واقع این یک واکنش غیرارادی است که ما پدر و مادرها هنگام بازی کردن بچه ها نشان می دهیم. وقتی با دوستان شان به دوچرخه سواری می روند می گوییم “مراقب باش”، وقتی در حیاط هستند، از درخت بالا می روند، از وسایل تیز برای درست کردن کاردستی استفاده می کنند و خیلی موارد دیگر، به آنها می گوییم “مراقب باش”. والدین حامی و محافظ هستند. برای جلوگیری از آسیب دیدن کودکان، والدین به دنبال استفاده از زبان پیشگیرانه برای نگهداری و محافظت از آنها هستند. مشکل این است که “مراقب باش” خیلی مبهم است.

گفتن “مراقب باش” یک عادت شده است

زمانی که بچه ها خیلی کوچک هستند، پدر و مادرها مراقب شان هستند، اما کمی که بزرگ تر می شوند آزادی بیشتری به دست می آورند و والدین نمی توانند تمام حرکات و کارهای شان را تحت نظر داشته باشند؛ بنابراین راه دیگری برای مراقبت از آن ها پیدا می کنند.

بعضی والدین با پیشنهاد کردن جایگزین ها احتیاط را به آن ها القاء می کنند. به عنوان مثال: به آن ها می گویند به جای دویدن در خیابان راه بروند. همیشه هنگام رد شدن از خیابان هر دو طرف را نگاه کنند. عقب بایستند و اجازه بدهند ماشین ها رد شوند. والدین دیگر، میان بر می زنند و راحت ترین راه را انتخاب می کنند و به بچه های خود می گویند “مراقب باش”. این نداشتن سیاست درست، یکی از دلایلی است که باعث می‌ شود والدین، تنها به صورت عادت، به فرزندان شان بگویند “مراقب باش”.

دلیلی وجود دارد که والدین این جمله را همیشه به فرزندان خود می گویند. این همان چیزی است که در زمان کودکی به ما گفته می شد. به نظر می رسد راه ساده ای برای هشدار دادن به کودکان است. به نظر می رسد این جمله مشکلی نداشته باشد و این عبارت همیشه با هدف خوب بیان می شود. زمانی که احساس کنیم فرزندمان درگیر کار خطرناکی شده است از این جمله استفاده می کنیم. اما زبان پیشگیرانه مانند “مراقب باش” تنها زمانی مفید است که به دقت توضیح داده شود.

اگرچه داشتن امنیت ضروری است، اما در معرض هیچ خطری قرار نگرفتن نیز برای رشد انسان مضر است. زمانی که کودکان خودشان را در محدوده ای امن محصور می‌ کنند، بسیاری از فرصت‌ های زندگی شان را از دست می‌ دهند.

بدون جزئیات و راهنمایی، فرزندتان نمی داند که دقیقا باید مراقب چه چیزی باشد. چه اتفاقی خواهد افتاد اگر آنها با احتیاط ادامه ندهند؟ بدون توضیح دقیق، کودکان ممکن است همه چیز را تهدید در نظر بگیرند. جمله مبهم “مراقب باش” می تواند به این شکل تفسیر شود که مراقب هر چیز که در اطرافت وجود دارد، باش. همه چیز خطرناک است. با کاشت این دیدگاه در ذهن کودک باعث می شوید که در سنین بالاتر به هیچ چیزی اعتماد نکنند. و ممکن است با این فکر بزرگ شود که هیچ چیز امن نیست. آنها ممکن است که دچار پارانویید شوند. آنها ممکن است که کمتر درگیر فعالیت های فیزیکی شوند زیرا احتمال جراحت و آسیب وجود دارد. آنها از منطقه امن خود خارج نمی شوند زیرا بسیار ترسناک است.

بچه ها باید در اشتباه کردن آزاد باشند و از آن ها چیز یاد بگیرند. در غیر این صورت باور می کنند که تنها راه برای وجود داشتن و نجات پیدا کردن، ریسک نکردن است. درست است که امنیت داشتن مهم است اما ریسک نکردن هم ممکن است جلوی پیشرفت را بگیرد. وقتی دست به هیچ کاری نمی زنند تا امنیت شان به خطر نیفتد خیلی از فرصت ها را از دست می دهند. برای پیشرفت در زندگی باید ریسک کرد. فرصت ها در همین ریسک ها نهفته هستند. شاید در این ریسک هیچ فرصتی نباشد شاید هم باشد. وقتی بیش از حد مراقب هستید فرصت ها را از دست می دهید و در نتیجه به موفقیت دست نمی یابید. موفقیت هرگز در کسی که خطر نمی کند را نمی زند.

اخطار ندهید، راهنمایی کنید

به بچه ها اجازه دهید دلیل احتیاط را بدانند. هرگز آن ها را از افتادن نترسانید. آن ها باید یاد بگیرند که چطور بلند شوند، گرد و خاک لباس شان را بتکانند و دوباره به راه رفتن ادامه دهند.

هنگام گفتن این جمله، دقیق تر باشید، موقعیت را برایش شرح دهید و این که برای مراقب بودن به چه چیزی نیاز دارند. در آن ها احساس خطر مبهم ایجاد نکنید. به او توضیح دهید که چرا این کار خطرناک است، اما انتخاب را از او نگیرید. همچنان به او اجازه دهید که در فعالیت ها شرکت کند. اجازه دهید مرزها را به تنهایی کشف کند و حس احتیاط را درک کند. بچه ها نیاز به اطلاعات بیشتری دارند، آنها باید بدانند دقیقا درباره چه چیزی باید مراقب باشند و چه چیزی ممکن است اتفاق بیفتد.

مثال هایی که برای توضیح این جمله می توانید به کار ببرید به شکل زیر است:

• روی کاری که انجام می دهی تمرکز کن.
• مراقب غریبه ها باش و از آن ها فاصله بگیر.
• لطفا به آرامی و با دقت در نزدیکی … حرکت کن.
• آن سنگ خیلی سنگین است می توانی مراقبش باشی؟
• قبل از پرتاب کردنش حواست به اطرافت باشد.
• نزدیک استخر ندو.
• حواست به دوستانت باشد شاید آن ها تو را نمی بینند.
• اگر توپ وسط جاده افتاد از بزرگ ترها کمک بگیر.
• اگر روش بازی دوستانت را دوست نداری به آن ها بگو.
• اول مطمئن شو که فضای کافی داری، بعد با آن چوب دستی بدو.
• نوک چوب دستی ات را به سمت زمین نگه دار.
• هنگام بالا رفتن مراقب باش سر نخوری.
• عجله نکن.

به کودک تان اجازه دهید زمین بخورد

آن ها قرار نیست همیشه به حرف های شما گوش دهند. برخی از درس ها را خودشان باید یاد بگیرند. به آنها آزادی بدهید تا این کار را انجام دهند. تنها کسانی که ریسک می کنند می توانند در آینده زندگی موفقی داشته باشند.

خواندن کتاب یکی از مهم ترین فعالیت هایی است که می توانید فرزندان تان را به آن تشویق کنید. کتاب خواندن، سرگرم کننده، تفکر برانگیز و رابطه مستقیمی با موفقیت فرزندتان در آینده خواهد داشت. خواندن برای بچه ها  فقط یک سرگرمی سرگرم کننده نیست. اهمیت کتاب و کتاب خوانی بر هیچ کس پوشیده نیست و همانطور که می دانیم یکی از مهم‌ ترین روش های افزایش توانمندی‌ های کودک، کتاب خواندن برای وی است. شاید پیش خود فکر کنید کودکان با خواندن کتاب فقط مدتی را در کنار مادر یا پدر به آرامش سپری می‌ کنند و تنها فایده آن خوب به خواب رفتن کودک است اما این کار نه تنها برای امروز کودک مفید است بلکه روی شخصیت آینده وی نیز تاثیر مستقیم دارد. کودکان نیازمند آموختن مهارت‌ های زندگی است و کتاب، منبعی مورد اعتماد در این زمینه است. در ادامه دلایل اهمیت خواندن کتاب برای کودکان بررسی شده است. 

چرا کتاب خواندن برای کودکان مهم است؟

توسعه واژگان و مهارت های زبان

قبل از اینکه کودکان بتوانند خودشان کتاب بخوانند، مهم است که در ابتدا عشق به کتاب را در آنها ایجاد کنیم. خواندن کتاب با صدای بلند برای آنها در سنین پایین، یک راه عالی برای ترویج مهارت های ارتباطی کلامی بین والدین و کودک است. همانطور که بچه ها بزرگ تر می شوند، ما با آنها به طور روزانه صحبت می کنیم، اما واژگان و موضوعاتی که در معرض آن قرار دارند محدود و اغلب تکراری هستند. خواندن کتاب، واژگان کودک شما را بهبود می بخشد و آنها را در معرض انواع مختلف ساختار جمله، سبک نوشتن و شیوه بیان، قرار می دهد. نه تنها درک مطلب فرزندان شما در طول زمان بهبود می یابد، بلکه تاثیر مثبتی بر مهارت های نوشتاری و ارتباطی آنها خواهد داشت.

مقاله مرتبط: تاثیر بلند خواندن مطالب برای فرزندان

اشتیاق برای کسب دانش

هنگام خواندن کتاب، موضوعات مختلف، فرهنگ ها و ایده ها به کودکان شما معرفی خواهند شد. آنها متوجه خواهند شد که چقدر دانش برای کشف شدن وجود دارد و کاوش بیشتری راجع به موضوعاتی که به آنها علاقه بیشتری دارند انجام خواهند داد. در بسیاری از موارد، آنها از محتوای کتاب بسیار لذت خواهند برد، زیرا آنها حتی متوجه نمی شوند که دانش خاصی در مورد یک موضوع خاص به دست می آورند.

همدلی را افزایش می دهد

کودکان درک بسیار محدودی از جهان اطراف شان دارند. این به خاطر تعداد تجربیات کمی است که آنها با توجه به شرایطی که در آن رشد کرده اند، با آنها مواجه شده اند. خواندن کتاب هایی درباره انواع مختلفی از افراد که طیف گسترده ای از تجربیات را داشته اند، به بچه ها اجازه می دهد تا نه تنها تفاوت ها را درک کنند، بلکه همچنین می توانند احساسات دیگران را هم درک کنند. انجام این کار باعث می شود با کسانی که با آنها اشتراکاتی دارند، همدلی کنند و و به آنها کمک می کند تا به افراد باهوش تر تبدیل شوند.

بهترین شکل از سرگرمی

در عصر حاضر، فناوری، تبدیل به سرگرمی برای بزرگسالان و بچه ها شده است. اگرچه برنامه های تلویزیونی و برنامه های کودکان می تواند منبع خوبی برای یادگیری باشد اما کتاب ها هر زمان انتخاب خوبی هستند. به جای صرف ساعت ها در مقابل یک صفحه نمایش، بچه ها را تشویق کنید تا کتاب ها را به عنوان منبع پیش فرض سرگرمی در نظر بگیرند.

ایجاد پیوند

کتاب خواندن یکی از روش هایی است که باعث ایجاد پیوند کودک با خانواده می شود. خواندن کتاب با صدای بلند و صمیمیت در مدت زمانی که با هم می گذرانید، باعث نزدیکی بیشتر می شود.

مقاله مرتبط: مامان برام کتاب بخون !

تکوین شخصیت کودک

خواندن داستان و قصه، نقش بسیار مهمی در تکوین شخصیت کودک دارد. در سنین زیر سه سال به ویژه در زمینه های زبان آموزی و آموختن کلمات تازه، نقش بسیار مهمی دارد. در سنین بالاتر، گنجینه لغات کودک به سرعت وسیع و اطلاعاتش غنی می‌ شود. کودک به کمک قصه و شعرخوانی، گوش دادن به آن و یا بازگو کردن قصه هایی که شنیده است، چگونگی بیان احساسات، عواطف و افکار را آموخته و یاد می گیرد که چگونه در برخورد با مشکلات شخصی اعتماد به‌ نفس داشته باشد.

بهبود تمرکز

خواندن یک کتاب نیاز به تمرکز دارد، که مهارت های ضروری برای کار کردن هستند، حتی برای کودکان نوپا که هنوز مشکل در نشستن دارند. خواندن پیوسته و مداوم کتاب برای کودکان تان به آنها کمک می کند که بتوانند در یک مدت زمان مشخص بر روی یک کار خاص تمرکز کنند.

ورزش مغز

خواندن نیاز به قدرت مغزی بیشتری نسبت به تماشای تلویزیون دارد. هنگامی که بچه های ما کتاب را بخوانند، آنها از بخشی از مغز خود استفاده می کنند که باعث ایجاد ارتباط بین کلمات و تفکر بصری می شود. برای خوانندگان مبتدی، تصاویر می توانند ابزار مفید برای کمک به آنها در درک بهتر داستان باشد.

برای بیشتر خانواده‌ها مراجعه به روانشناس کودک ترسناک به نظر می‌رسد. آنها اغلب از این موضوع می‌ترسند که مراجعه به روانشناس همه چیز را بدتر کند و یا اینکه فرزندانشان را قانع کند که مشکل روانی دارند و یا اصرار کنند که تا همیشه فرزندشان روان‌درمانی شود. علاوه بر این آن‌ها نگرانند که مورد ندامت روانشناش قرار گیرند و این حس را دارند که ممکن است بردن فرزندشان نزد روانشناس کودک به معنی شکست آن‌ها در فرزندپروری است.
قطعا بردن فرزندتان نزد روانشناس کودک به معنای شکست شما در فرزندپروری نیست، قطعا کمک‌های درست و سازنده به فرزندانتان بهترین هدیه‌ زندگی شان از جانب شما خواهد بود که از این طریق رنج آن‌ها کمتر شده، ارتباطات شان بهبود می‌یابد و فرزندان تان برای مقابله با مشکلاتشان تجهیز می‌شوند. روانشناس کودک هیچ گاه برای فرزند شما پدر یا مادر نیست بلکه این نقش فقط و فقط برای شماست. یک روانشناس کودک همواره ترکیبی از مربی، راهنمای شادی، مادربزرگ و یا پدربزرگ افسانه‌ای است، که علاوه بر این‌ها دانش عمیقی نیز از رشد و پرورش کودک، روابط شخصی و تحقیقات بالینی دارد.
بسیاری از افراد دست از تلاش برای یافتن روانشناس کودک مناسب برمی‌دارند برای اینکه فکر می‌کنند مشکل شان آنقدرها هم بد نیست. اگر واقعا مشکل تان آنقدر بد نیست نباید صحبت کردن با کودک و یا آرام کردن کودک ساعت‌ها وقت شما را بگیرد. روانشناس به شما در ترتبیت فرزندان تان کمک خواهد کرد و اینجاست که شما حس توانمندی بیشتری خواهید کرد. اگر به دنبال مشاور و روانشناس خوب برای کودک خود هستید، مرکز مشاوره و روانشناختی اکسیر با کادری مجرب و حرفه ای آماده ارائه خدمات به شما عزیزان می باشد.

چه زمانی به روانشناس کودک مراجعه کنم؟

• می خواهید فرزندتان را با کمترین درصد اشتباهات پرورش دهید و پیچ و خم های رفتار و هیجان هایش را بشناسید؟
• فرزند شما در موقع درس خواندن تمرکز لازم را ندارد؟
• کودک شما به شکل غیرقابل کنترلی پرخاشگر شده است؟
• فرزندتان جنب و جوش یا تخریب گری زیادی دارد؟ کودک تان دچار ترس های غیر منطقی است یا مضطرب است؟
  و…

سبک های فرزندپروری

دستوری

در این سبک ، پدر و مادرها بی دلیل محدودیت های زیادی ر برای فرزندان می گذارند و بچه ها آزادی چندانی ندارند.

تسلیمی

در این سبک عکس سبک دستوری است بچه ها آزادی فراوان و بی حد و حصر دارند.

انتخابی

در این سبک ، ما شاهد پدر و مادری هستیم که به کودکان آموزش می دهند در حد وسط تعادل هم آزادی و هم محدودیت را یاد بگیرند.

سبک دستوری

سبک دستوری که به آن سبک استبدادی هم می گویند، با پدر و مادری سختگیر رو به رو هستیم که مدام در حال وضع قانون هستند و توقع دارند فرزندشان بی چون و چرا تمامی قوانین را بپذیرند و از گفته های آنان پروری کنند. که نکته  قابل توجه آن است که این گونه پدر و مادرها برای سر به را نگه داشتن فرزندشان شروع به دادن پاداش و تنبیه می کنند. حال این وسط کودکان چه چیزی یاد می گیرند؟ این که بابت خوب بودن شان باید مزد بگیرند.
ممکن است کودکان برای اجتناب از تنبیه به قوانین سفت و سخت تن دهند که یا پدر و مادر خود را خشنود کنند و یا عامل ترس باعث اجتناب و پذیرش قانون شود. اما چه بر سر کودکان می آید؟ آنان در آینده مستقل بودن و تصمیم گرفتن را یاد نخواهند گرفت.
حال به آن بپردازیم که کودکی که تنبیه می شود چه بر سرش می آید وقتی پدر و مادرها کودک خود را به خاطر بد بودن تنبیه می کنند بچه از والدین خود کینه به دل می گیرد و گاهی در کودکی سرکش می شوند و عده ای هم در بزرگسالی.
و این تنبیه ها که می تواند در قالب فریاد زدن و یا تنبیه بدنی باشد احساس درماندگی را در فرد ایجاد می کنند اما این درماندگی و کنترل گری پدر و مادر، فرزندتان را به فکر استقلال از دست رفته می اندازد و او هم شروع به کنترل و اعمال زورگویی بر روی کودکان و نوجوانان دیگر می کند.
اگر شما هم جزء والدینی هستید که بهترین راه به نتیجه رسیدن را فریاد کشیدن و کتک زدن می دانید موارد زیر را بخوانید.

• کودک باید به پدر و مادر خود اعتماد کند نه این که از آنها بترسد زیرا خانواده حکم امنیت را دارد که نباید این احساس امنیت را از آن ها بگیرید
• برای داشتن فرزندی مسئولیت پذیر و دارای اعتماد به نفس باید به او حق انتخاب دهیم و به انتخاب هایش احترام بگذاریم.

راه حل برای مشکلات و مسائل پیش آمده فریاد زدن و بروز خشم نیست پس باید این ها را در رفتار شما ببینند تا یاد بگیرند.

سبک تسلیمی

به آن سبک سهل گیرانه نیز می گویند اصولا حد و حدود برای چیزی ندارند و اگر هم داشته باشند به راحتی آنان را عوض می کنند در این سبک به علت اینکه بیشتر اوقات تسلیم خواسته های فرزندان می شوند شاهد فرزندانی لوس هستیم.
آزادی بی چون و چرا برای کودکان مشکل ساز می شود زیرا در جامعه با چهارچوب های سفت و سختی روبه رو می شوند که آنگاه دچار اضطراب می شوند . کودکان سبک تسلیمی به راحتی با دیگران کنار نمی آیند و دست به هر کاری که دوست دارند می زنند به اصطلاح افسار گسیخته می شوند و چون حد و مرزی را یاد نگرفته اند بی شک به حقوق و احساسات دیگران هم احترام نمی گذارند و فرد مسئولیت پذیری نخواهند شد.
اگر شما هم جزء والدینی هستید که الگوی رفتاری سهل گیرانه دارید موارد زیر را بخوانید.

• کودکان به محدودیت نیاز دارند و این محدودیت های معقول به انتخاب گری آنان کمک بسزایی خواهد کرد.
• باید به آن ها آموزش دهیم دیگران هم مهم هستند
• برای داشتن فرزندی مسئولیت پذیر باید او را به سمت پذیرش سوق دهیم. پذیرش مسئولیت هایش که ممکن است منجر به پیروزی و یا شکست شود.
• کمال گرایی و خواسته های افراطی را با محدود نکردن در کودک تقویت می کنید که در آینده شکست را بپذیرد و برای او درد و رنج فراوان خواهد داشت.

سبک انتخابی

در گذشته تنبیه بدنی بسیار شایع بود. حتی امروزه، به این دلیل که هیچ قانونی وجود ندارد که مردم را از آن محافظت کند، هنوز در بسیاری از خانه ها و مدارس انجام می شود. اما محققان به این نتیجه رسیده اند که تنبیه بدنی و فیزیکی، چه خفیف باشد چه شدید، می تواند عواقبی ایجاد کند تا آخر عمر همراه با این افراد باشد. در سال ۲۰۰۲ یك تحقیق وسیع در مورد آثار و عوارض تنبیه به عمل آمد. خانم «الیزابت تامسون» از مركز ملی كودكان فقیر در دانشگاه كلمبیا، اطلاعات گردآوری شده طی ۶۲ سال را مورد بررسی قرار داد و دریافت كه: هر قدر كودك بیشتر تنبیه شود احتمال بروز رفتار پرخاشگرانه در او بیشتر می شود. ضمناً چنین كودكی بیشتر رفتارهای نادرستی مثل دروغگویی، حقه بازی و آزار و اذیت دیگران را از خود نشان خواهد داد. كودكانی كه با تنبیه بزرگ شده اند كم تر درست و نادرست را از هم تشخیص می دهند، و در غیاب والدین خود بیشتر از سایر بچه ها رفتارهای نادرست و بی ادبانه انجام می دهند. در ادامه اثرات تنبیه بدنی آورده شده است.

آثار جسمانی

بسته به شدت تنبیه بدنی، بیشتر از کبودی، سوختگی و بریدگی است. نه تنها بلافاصله باعث درد می شود، بلکه باعث رنج و عذاب فرد نیز می شود. اثرات جسمانی تنبیه بدنی شامل لکنت زبان، اختلال خواب، و حتی می تواند به اختلالات روان تنی نیز منجر شود، و این زمانی اتفاق می افتد که فرد تحت تاثیر اندیشه های خود از درد قرار می گیرد. آثار جسمانی ممکن است به دلیل استرس زیادی که فرد احساس می کند، بدتر شود، و به سختی التیام یابد. در موارد جدی تر، فرد می تواند عوارض جانبی مانند استفراغ، تشنج، فلج و مرگ را تجربه کند.

اثرات روحی

 تنبیه فیزیکی ممکن است یک کنترل موقتی بر رفتار کودک باشد ولی در درازمدت بی تاثیر بوده و اثرات سوء دارد. مردم اغلب فکر می کنند که یک ضربه کوچک هرگز به کسی آسیب نمی رساند، شاید درد جسمانی و فیزیکی آنقدر شدیدی نداشته باشد، اما اثرات عاطفی آن گاهی اوقات ممکن است برای یک عمر باقی بماند. اثرات روحی تنبیه بدنی شامل: گریه بیش از حد، اضطراب، افسردگی، خشم و خصومت، عزت نفس پایین، تمایل به سرزنش خود، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و در موارد جدی تر، تفکرات خودکشی است. افرادی که تجربه تنبیه جسمانی را دارند، برای شان سخت است که شکست و خود ارزشمندی را بتوانند از هم جدا کنند، زیرا باور آنها این است در صورتی افراد ارزشمندی محسوب می شوند که بتوانند کارهای خود را به خوبی و بدون شکست انجام دهند. مطالعات نشان داده که تنبیه بدنی دختران را افسرده و مضطرب و پسران را لجباز و پرخاشگر می کند. مطالعه ای با بررسی ۱۶۰ هزار و ۹۲۷ کودک نشان می دهد تنبیه فیزیکی حتی در کمترین مقدار آن، اثرات مخربی بر روحیه کودک دارد و سبب افزایش رفتارهای ضد اجتماعی می شود.

اثرات اجتماعی

وقتی افراد تنبیه بدنی را تجربه می کنند، بر توانایی آنها در اعتماد به دیگران تاثیر می گذارد. این امر می تواند بر روابطی که آنها سعی در ساخت آن دارند، تاثیر بگذارد، چرا که آنها ترس از صمیمیت دارند و طول می کشد تا بتوانند به کسی نزدیک شوند و این باعث آسیب پذیری بودن آنها می شود. بسته به شدت تنبیه فیزیکی است، فرد ممکن است نخواهد از نظر جسمی به کسی نزدیک شود. از آنجا که اعتماد به نفس این افراد پایین است، اگر مراقب نباشند ممکن است سر از روابطی در بیاورند که مورد سوء استفاده فیزیکی و عاطفی قرار گرفته و ترک این رابطه برای شان دشوار باشد.

اثرات سلامتی

اثرات سلامتی ناشی از تنبیه بدنی به طور بالقوه شامل افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، کبدی یا ریه، سرطان، فشار خون بالا، کلسترول بالا، چاقی، اختلالات خوردن و سوء مصرف مواد مخدر و الکل می باشد. افرادی که تنبیه بدنی را تجربه کرده اند ممکن است به دلیل استرس یا آسیب های ناشی از آن، با این مشکلات مواجه شوند. به عنوان مثال برای فرار از احساس ناامیدی و افسردگی به مواد مخدر و الکل روی بیاورند.

اثرات تحصیلی و شغلی

کودکانی که تنبیه بدنی را تجربه کرده اند ممکن است دچار مشکلاتی مانند مشکلات توجه و تمرکز (ADHD)، مهارت های شناختی و زبان کم تر، و فقدان انگیزه برای انجام کارها شوند. این افراد ممکن است نتوانند مدرسه را به پایان برسانند یا مجبور به ترک تحصیل یا تکرار چند باره یک مقطع شوند. با ورود به بزرگسالی ممکن است با انجام کارهای روزانه در محل کار مشکل داشته باشند یا دائماً کار خود را عوض کنند.

اثرات آن بر روی هوش

براساس تحقیقات روی ۸۰۶ کودک در سنین ۲ تا ۴ و ۷۰۴ کودک ۵ تا ۹ ساله نشان داده شده است کودکان ۲ تا ۴ ساله ای که یک بار تنبیه شده بودند از کودکانی که اصلاً تنبیه نشده بودند امتیاز هوشی پنج برابر پائین تری داشتند و کودکان بین ۵ تا ۹ سال که به همین گونه تنبیه خفیفی داشتند امتیاز هوشی ۸/۲ برابر کمتر از سایر کودکان تنبیه نشده داشتند. بنابراین هرچه والدین تنبیه بیشتری انجام دهند رشد و پرورش روان و مغزی کودک کندتر می شود و تنبیه به میزان بسیار اندک تأثیری منفی بر ضریب هوشی کودکان می گذارد. تنبیه برای کودکان استرس و نگرانی ایجاد می کند مخصوصا برای آن دسته از افرادی که سه بار در هفته یا بیشتر تنبیه می شوند، فشار روانی ناشی از استرس می تواند باعث نگرانی و وحشت زدگی همیشگی آن ها یا حتی دل آشوبه می شود این نشانه با کاهش هوش همراه است.

راه های متفاوت دیگری برای تنبیه و تربیت کودک وجود دارند به طور مثال تنها گذاشتن او در اتاق اش و یا گوشه ای از خانه‌، بی توجهی به بهانه گیری های بی دلیل او و بسیاری راهکارهای دیگر می تواند به سناریوی خشونت‌ والدین و ابراز آن به طور فیزیکی به کودک، پایان دهد. برای یافتن راه حل مناسب سومین اقدام شناخت خود و سپس شناخت کودک است. تا از این راه از موقعیتی که در انتها به بحث، عصبانیت و حتی خشونت های لفظی و شاید فیزیکی ختم می شود هر چه کوتاه تر و سریع تر خارج شد.

با توجه به مراکز اعتیاد آمریکا، تقریبا ۴۵٪ جمعیت ایالات متحده در معرض برخی از انواع اعتیاد به الکل و رفتار الکلی در خانواده خود قرار دارند. بر این اساس این رقم به ۷۶ میلیون نفر می رسد و تقریبا ۲۶ میلیون نفر از آن را کودکان تشکیل می دهند. اگر چه این مقاله مربوط به والدین الکلی می باشد، اما با این خانواده ها نیز می تواند در ارتباط باشد: خانواده های بیش از حد مذهبی، والدین با بیماری های مزمن، یا پدر و مادرهایی که دارای رفتار اجباری مانند قمار، سوء مصرف مواد و پر خوری هستند. اغلب کودکانی که والدین معتاد دارند، وحشت زده هستند. این کودکان ممکن است قربانی خشونت فیزیکی یا فحاشی شوند. همچنین ممکن است شاهد خشونت باشند. اغلب مصرف کنندگان الکل و سایر سوء مواد مخدر با خشونت خانگی عجین هستند و در نتیجه، این کودکان ممکن است از سندرم استرس پس از سانحه رنج ببرند، که با همان اختلالات خواب، یادآوری گذشته، اضطراب و افسردگی همراه خواهد بود. این کودکان تنها برای رفاه خودشان دچار ترس نیستند، بلکه دچار نگرانی های واقعی نیز هستند که مبادا پدر و مادرشان به دلیل مصرف الکل یا مواد مخدر بیمار شوند یا جان خود را از دست دهند. آنها می دانند که والدین شان ممکن است در حال مستی رانندگی کنند یا در خیابان ها دعوا کنند. کودکان پدر و مادر خود را دوست دارند و نگران آنها هستند و همچنین احساس عصبانیت و ناراحتی می کنند که والدین شان به اندازه کافی آنها را دوست ندارند که از مصرف مواد دست بکشند. در ادامه تاثیرات والدین الکلی بر کودکان را مورد بررسی قرار داده ایم.

تاثیرات والدین الکلی بر کودکان

روابط خانواده سالم را درک نمی کنند

این کودکان در بزرگسالی با درک این موضوع که یک خانواده عادی چگونه هست مشکل دارند، به دلیل آن که در دوران کودکی خود نمونه ای از آن را نداشته اند. در نتیجه، آنها باید حدس بزنند نرمال و طبیعی بودن به چه معنا است. آنها همچنین ممکن است تفاوت بین الگوهای خوب و بد را درک نکنند. وقتی که کوچک هستیم، انتظار داریم والدین ما ابر قهرمان باشند، پس رفتارها و عمل آنها به هیچ وجه اشتباه نیست حتی اگر به ما آسیب برسانند.

سخت گرفتن به خود

کودکان پدر و مادر الکلی به سختی به خود استراحت می دهند. آنها به خود سخت خواهند گرفت بنابراین پیدا کردن آرامش برای شان سخت خواهد شد. آنها اغلب احساس می کنند که مجبور به رفتن مسیر اضافی هستند، و مجبور هستند همه کارها را به بهترین نحو انجام دهند در غیر این صورت احساس شکست خواهند کرد. در نتیجه، کودکان والدین الکلی ممکن است با مشکلات مربوط به هویت رشد کنند زیرا آنها مطمئن نیستند که چه کسی هستند وقتی که کارشان را به بهترین نحو انجام دهند.

مشکلات مربوط به اعتماد

آنها مسائل مربوط به اعتماد دارند که باعث می شود تا در  ایجاد روابط نزدیک و صمیمانه دچار مشکل شوند. کودکانی که با والدین الکلی بزرگ می شود به دیگران اعتماد ندارند، زیرا که آنها چنین رابطه پر هرج و مرجی را با آنها تجربه کرده اند. این نخستین رابطه ای است که آنها تا کنون ساخته اند، که زخم بزرگی ایجاد می کند که متاسفانه بر روابط آنها در بزرگسالی تاثیر می گذارد. آنها آسیب پذیر می شوند، می ترسند که دیگران به آنها آسیب بزنند یا به آنها خیانت کنند، زیرا آنها به طور مداوم توسط رفتار سمی والدین خود تحقیر و ناامید شده اند.

ترس از رها شدن

والدین الکلی اغلب از لحاظ احساسی یا فیزیکی در دسترس نیستند. در نتيجه، كودكانی كه آنها پرورش می دهند، اغلب ترس از رها شدن دارند. زمانی که آنها در روابطی قرار می گیرند که برای آنها بد است، آنها نمی دانند چگونه این رابطه را ترک کنند، زیرا فکر تنها بودن آنها را بیشتر می ترساند.

مسئولیت پذیری زیاد و دارای تمایلات کمال گرایانه یا مخالف آن

کودکانی که با پدر و مادر الکلی بزرگ شده اند، ممکن است با بسیاری از انتقادهای تند آنها مواجه شده باشند. این امر اغلب باعث می شود که کودک سعی کند کامل شود تا از شنیدن کلمات آزار دهنده جلوگیری کند. در نتیجه این کودکان طوری بزرگ می شوند که یا معتاد به کار  یا کمال گرا می شوند. آنها همچنین تمایل به سرزنش خود دارند، بنابراین آنها ممکن است مسئولیت مشکلاتی را که به آنها مربوط نیست را، برعهده بگیرند. از سوی دیگر، بچه هایی که با والدین الکلی بزرگ می شوند، ممکن است غیر مسئول شوند. از آنجا که پدر و مادرشان همیشه آنها را مورد انتقاد قرار داده اند، ممکن است در این زمینه تلاشی نکنند.

تعارض، افراد خشمگین و چهره های مقتدر برای آنها ترسناک است

والدین الکلی می توانند عصبانی، بد جنس و فحاش باشند. در نتیجه، کودکان این والدین ممکن است مورد سوء استفاده کلامی، جسمی و یا جنسی قرار گیرند. از آنجا که این والدین فضایی امن برای ابراز هیجانات فرزندان شان ایجاد نکرده باشند، ممکن است سعی کنند از هر گونه تعارض اجتناب کنند، زیرا آنها ترس از ناراحت کردن والدین خود دارند. این باعث می شود برای این کودکان مقابله با والدین الکلی خود در مورد مسائلی که به آنها آسیب زده یا ناراحت می کند، دشوار باشد.

هیجان خواهی

بچه های والدین الکلی اغلب به هیجان جذب می شوند، زیرا آنها یک ترن هوایی غیر قابل پیش بینی از هرج و مرج را تجربه کرده اند. در نتیجه، آنها به اشتباه چنین بی ثباتی را به عنوان اشتیاق در نظر می گیرند، به طوری که آنها به دنبال همان نوع از تجربه در روابط عاشقانه خود هستند. آنها جذب هیجان می شوند، می خواهند دیگران را نجات دهند و عشق را با ترحم و دلسوزی اشتباه می گیرند. اغلب کودکان والدین الکلی در بزرگسالی به شرکای سرد که از نظر عاطفی غیر قابل دسترس هستند و در تلاش برای «اصلاح» یا «نجات» خود هستند، جذب می شوند. زندگی در خانواده ای که تاثیر منفی بر رشد شخصی فرد دارد، می تواند بسیار دشوار باشد.

مصرف الکل بیش از حد در مادران در طول بارداری به نقص های مختلف مادرزادی منجر می شود، که جدی ترین آنها سندرم جنین الکلی (FAS) است. این سندرم ترکیبی از دیسمورفی صورت، کمبود رشد شدید و پایدار، اختلال عملکرد سیستم عصبی مرکزی، عقب ماندگی ذهنی و نقایص دیگر است. درجات پایین تر نقایص مربوط به الکل به اثرات جنین الکلی (FAE) شناخته می شود. هم FAS و هم FAE ، اختلالات ارگانیزمی مداوم و دائمی هستند که نیاز به توانبخشی خاص دارند.

دلبستگی پیوند عاطفی عمیقی است که با افراد خاصی در زندگی خود داریم که باعث می شود وقتی که با آن ها هستیم لذت ببریم و در مواقع استرس در نزدیکی آن ها احساس آرامش کنیم. در نیمه دوم سال اول نوباوگان دلبسته افراد اشنایی می شوند که به نیاز های آن ها پاسخ دادند و والدین خود را برای توجه خاص انتخاب می کنند.

نظریه کردار شناختی دلبستگی

به عقیده ی بالبی رابطه بچه با والد بصورت یک رشته علایم فطری آغاز می شود که والد را به سمت بچه می کشاند به مرور زمان پیوند عاطفی واقعی شکل می گیرد. وتوانایی های شناختی و هیجانی جدید و تاریخچه مراقبت صمیمانه و محبت آمیز به آن کمک می کند.

۴ مرحله دلبستگی

1. مرحله ی پیش دلبستگی (تولد تا ۶ هفتگی)
2. مرحله دلبستگی در حال شکل گیری (۶ هفتگی تا ۶ تا ۸ ماهگی)
3. مرحله دلبستگی واضح (۶ تا ۸ ماهگی الی ۲ سالگی)
4. تشکیل رابطه متقابل (۱۸ ماهگی تا ۲ سالگی و بعد از آن)

ارزیابی ایمنی دلبستگی

گرچه تقریبا تمام بچه هایی که در خانواده بزرگ می شوند در سال دوم به مراقبت کننده دلبسته می شوند اما کیفیت این رابطه فرق دارد برخی کودکان ایمن به نظر می رسند و عده ای نا ایمن مشخص می شوند. محققان سه حالت نا ایمنی را مشخص نموده اند:

1. دلبستگی دوری جو
2. دلبستگی مقاوم
3. دلبستگی آشفته و سر در گم
4. ایمن

دلبسته ایمن

زمانی کودک در این طبقه قرار می گیرد که هنگام بازگشت مادر با او به تعامل بپردازد .این کودکان هنگام رفتن مادر زیاد شکایت نمی کنند و هنگام بازگشت او با رضایت به بازی خود ادامه می دهند.

دلبسته ناایمن اجتنابی

این کودکان هنگام رفتن مادر پریشان نمی شوند و اگر پریشان شوند، غریبه نیز مانند مادر می تواند آنها را آرام کند. آنها در موقع بازگشت مادر آشکارا از تعامل با او اجتناب می کنند.

دلبسته نا ایمن دوسوگرا

این کودکان در غیاب مادر خیلی مضطرب می شوند ولی هنگام بازگشت او در برابرش مقاومت می کنند. آنها در آن واحد هم در جستجوی برقراری ارتباط جسمانی با مادر هستند و هم از آن پرهیز می کنند.
البته دسته ای از کودکان نیز در هیچکدام از گروه های بالا قرار نمی گیرند که به دلیل رفتارهای متناقضشان در گروه آشفته قرار می گیرند.

تعریف بچه های دوسوگرا

بچه های دوسوگرا حتی پس از آمدن مادر آرام نمی گیرند و کودکان اجتناب گر واکنش سردی نسبت به مادر و بازگشت او بروز می دهند. این علائم در مرحله سوم دلبستگی قابل تشخیص است. کودکان دوسوگرا بسیار وابسته هستند. سرو صدای زیادی راه می اندازند با احتیاط زیادی نسبت به محیط رفتار می کنند و در وجودشان ترس اضظراب دائمی دارند از طرفی پذیرای افراد جدید نیستند. کلمه من نمی توانم را زیاد به کار می برند و نسبت به توانایی های خود مشکوک اند.

به وجود آوردن دلبستگی ایمن در نوزادان

 کودکان با اختلال دلبستگی یا دیگر مشکلات دلبستگی در ارتباط با دیگران و مدیریت احساس خود مشکل دارند . نتایج این موضوع در عدم اعتماد وبا ارزش دانستن خود، ترس از نزدیک شدن به هرکسی، خشم، و نیاز به داشتن کنترل، کودک مبتلا به اختلال دلبستگی احساس ناامنی و تنهایی می کند.

بنابراین چرا برخی کودکان دچار اختلال دلبستگی می شوند در حالی که دیگران دچار این اختلال نمی شوند؟ پاسخ در چگونگی فرایند دلبستگی که متکی به تعامل والدین وکودک است.

اختلال دلبستگی در نتیجه تجربه منفی در رابطه اولیه است. اگر فرزندان کوچک بطور مداوم احساس رها شدن، جدا شدن، نا توانی یا رها شده بدون پرستار کنند به هر دلیل آنها یاد خواهند گرفت آنها نمی توانند وابسته به دیگران باشند و جهان یک مکان خطرناک و ترسناک است.

چه علتی باعث اختلال دلبستگی واکنشی و دیگر مشکلات دلبستگی می شود؟

اختلال دلبستگی ناایمن و دیگر مشکلات دلبستگی زمانی رخ می دهد که بچه ها نتوانسته اند سازگارانه اتصال با والدین یا مراقب اصلی برقرار کنند. این موضوع ممکن به دلایل مختلفی اتفاق بیافتد.

• کودک گریه می کند وهیچ کس پاسخ نمی دهد یا راحتی کودک را فراهم نمی کند.
• کودک گرسنه است یا خودش را خیس کرده وآنها (نگهدارندگان) ساعت ها به این موضوع توجه نمی کنند.
• هیچ کس به کودک نگاه نمی کند صحبت نمی کند و لبخند نمی زند بنابراین کودک احساس تنهایی می کند.
• کودک خردسال فقط به وسیله اعمال یا نمایش دیگر رفتارهای شدید توجه بدست می آورد.
• کودک خردسال یا نوزاد مورد بد رفتاری یا سوءاستفاده قرارگرفته است.
• بعضی زمان ها نیازهای کودک بر آورده شده وزمان های دیگر برآورده نشده کودک هرگز نمی داند چه چیزی را انتظار داشته باشد.
• کودک یا نوزاد در بیمارستان بستری شده یا از والدینش جدا شده است.
• نوزاد یا کودک خردسال از یک پرستار به دیگری منتقل می شود .(می تواند ناشی از تصویب دادگاه یا از دست دادن یکی از والدین باشد)
• والدین بخاطر افسردگی، بیماری یا مشکل سوءمصرف مواد از نظر احساسی در دسترس نیستند.

مشکلات دلبستگی در یک طیف قرار می گیرد از مشکلات خفیف که به آسانی می توان متوجه شد تا جدی ترین مشکل که به عنوان اختلال دلبستگی واکنشی شناخته شده است.

اگر چه برای درمان وترمیم مشکلات دلبستگی مانند اختلال دلبستگی واکنشی  هرگز دیر نیست اما هرچه زودتر شما نشانه های دلبستگی ناایمن کشف و گام های درمانی بردارید بهتر است. با تشخیص زود هنگام شما می توانید از مشکلات خیلی جدی تر اجتناب کنید. مشکلات دلبستگی در نوزادان با کمک و حمایت درست اغلب به آسانی اصلاح می شود.

علائم و نشانه های دلبستگی نا ایمن در نوزادان

• از تماس چشمی اجتناب می کند
• لبخند نمی زند
• هنگام بغل شدن علاقه ای نشان نمی دهد
• تلاش شما را برای آرام کردن ،تسکین دادن و ارتباط رد می کند
• به نظر نمی رسد توجه کند یا مراقب باشد که شما چه زمانی آنها را تنها می گذارید
• بی وقفه گریه می کند
• غان وغون (زمزمه) یا تولید صدا نمی کند
• با چشمانشان شما را دنبال نمی کند
• بازی های تعاملی یا به بازی با اسباب بازی ها علاقه ای ندارد
• زمان زیادی صرف تکان دادن یا به آرامش رساندن خودشان می کنند

ثبات دلبستگی

کودکانی که ایمن هستند معمو لا مادران کا ملا سازگار با پیوندهای خانوادگی و دوستی مثبت دارند و از لحاظ اقتصادی در سطح مطلوبی قرار دارند در مقابل کودکان در سطح اقتصادی پایین و در شرایط استرس زیاد معمو لا از ایمنی دور می شوند
چه عواملی بر ایمنی دلبستگی تا ثیر می گذارد؟

1. فرصت بر قرارکردن رابطه نزدیک
2. کیفیت مراقبت
3. خصوصیات کودک
4. موقعیت خانواده

کیفیت مراقبت

تحقیقات گزارش می دهد که مراقبت دلسوزانه و پاسخ دهی بی درنگ با ثبات و مناسب به کودکان و نگهداری محبت امیز از آنها با دلبستگی ایمن در فرهنگ ها و گروه های دارای جایگاه اجتماعی و اقتصادی مختلف ارتباط دارند. در مقابل کودکان دلبسته نا ایمن مادرانی دارند که تماس جسمی کمی با آنها بر قرار می کنند به طور نا مناسب به طور یکنواخت از انها نگهداری می کنند و گاهی رنجیده و رد کننده هستنند مادرانی که به طور مداوم افسرده هستنند و والدینی که متحمل رویدادی آسیب زا نظیر فقدان فردی عزیز شده اند نیز رفتارهای نا مطمئن این حالت دلبستگی را به وجود می آورند.
چون دلبستگی حاصل رابطه ای است که بین دو نفر بر قرار می شود خصوصیات کودک باید بر سهولت بر قراری این رابطه تاثیر بگذارد عوامل زایمان و بیماری نوزاد پرستاری را دشوار تر می کند. در خانواده هایی که تحت فشار قرار دارند این مشکلات با نا ایمنی دلبستگی ارتباط دارند. اما در صورتی که والدین برای مراقبت از بچه ای که نیاز های خاصی دارد وقت و تحمل داشته باشند و فرزندان خود را به صورت مثبت در نظر بگیرند نوزادان در معرض خطر کاملا به ایمنی دلبستگی دست می یابند.

شرایط خانواده

شرایط خانواده بر ایمنی دلبستگی موثر است برای خیلی از خانم های شاغل فشارهای ناشی از کار منزل و بیرون استرس زا است. برخی مادران به علت اینکه همسرشان کمک ناچیزی به آنها می کند خسته می شوند در نتیجه با دلسوزی کمتری به کودک رسیدگی می کنند و از این رو ایمنی کودک را به مخاطره می اندازند.

آنچه لازم است پدر ومادر کودک مبتلا به اختلال دلبستگی ناایمن بدانند

سرپرستی یک کودک با دلبستگی ناایمن و یا اختلال دلبستگی واکنشی می تواند فرسوده کننده، خسته کننده و همراه با تلاش عاطفی باشد. سخت است برای بهترین والدین شدن قدم جلو بگذارید بدون اینکه اطمینان داشته باشید از ارتباط عاشقانه با فرزندتان گاهی اوقات ممکن است تعجب کنید که تلاشهایتان با ارزش باشند اما مطمئن باشید آنها با ارزش هستند. با گذشت زمان، صبر، تلاش هماهنگ اختلال دلبستگی را می شود ترمیم کرد مهم این است که در تعامل با فرزندتان شرکت کرده و آرام بمانید به کودک خود بیاموزید که او امن است و می تواند به شما اعتماد کند.

• انتظارات واقع بینانه داشته باشید. کمک به کودک شما با اختلال دلبستگی ممکن راه طولانی باشد تمرکز روی گام های کوچک رو به جلو داشته باشید و هر نشانه ای از موفقیت را جشن بگیرید.
• صبر ضروری است. این فرایند ممکن سریع نباشد شما باید انتظار دست اندازها را در طول مسیر داشته باشید اما به وسیله تمرکز روی بهبودی های کوچک شما فضای امنی برای فرزندتان ایجاد می کنید.
• پرورش حس شوخ طبعی وشادی. شادی وشوخ طبعی در مسیر طولانی ترمیم مشکلات دلبستگی در میان کارهای سخت به شما انرژی می دهد یا حداقل یک زوج یا فعالیت های که به شما کمک می کند بخندید یا احساس خوبی داشته باشید پیدا کنید.
• مراقبت از خود وکنترل ومدیریت استرس. وقتی که برای تقاضاهای دیگران می گذارید کاهش دهید و زمانی را برای خودتان اختصاص دهید. استراحت کنید تغذیه مناسب داشته باشید زمانی را برای استراحت و گرفتن انرژی مجدد صرف کنیدتا بتوانید به کودکتان توجه کنید
• یک حمایت کننده پیدا کنید و از آنها بخواهید به شما کمک کنند. به دوستان، خانواده، منابع جامع و مراقبت کنندگان از بچه تکیه کنید. سعی کنید قبل از اینکه واقعا به کمک نیاز داشته باشید کمک بخواهید در این صورت از شکسته شدن توسط استرس اجتناب می کنید. شما همچنین می توانید به یک گروه حمایت از والدین بپیوندید.
• مثبت و امیدوار بمانید. حساس باشید به واقعیت هایی که کودکان احساس  می کنند. اگر آنها حس کنند شما دلسردید آنها دلسرد خواهند شد.

طی دو دهه والدین “صداقت” را به عنوان بیشترین ویژگی ای که می خواهند فرزندشان داشته باشد رده بندی کرده اند. ویژگی های دیگر همچون اعتماد به نفس و عدالت به این اندازه مورد توجه نبودند. تحقیقات نشان می دهد که کودکان نیز نظر مشابهی دارند. ۹۸ درصد کودکان می گویند که اعتماد کردن و صداقت داشتن در روابط شخصی، ضروری هستند. ۹۶ تا ۹۸ درصد کودکان بر اساس سنشان می گویند که دروغگویی از نظر اخلاقی، نادرست است. اما تحقیقات نشان می دهند که ۹۶ درصد از کودکان به والدین خود دروغ می گویند.

در تحقیقاتی که روی کودکان در خانه هایشان انجام گرفته نتایج بیانگر آن است که کودکان ۴ ساله، هر دو ساعت یک بار دروغ می گویند، در حالیکه یک کودک ۶ ساله، هر یک ساعت، یک دروغ می گوید. تعداد کمی از کودکان استثناء هستند. در تحقیقات مشابه، ۹۶ درصد تمامی کودکان، دروغ می گویند. کودکان خیلی زودتر از آنچه انتظار داریم دروغ گفتن را یاد می گیرند.

کودکانی که خواهر یا برادر بزرگتر دارند زودتر دروغگویی را یاد می گیرند. با ورود به مدرسه راهنمایی بسیاری از کودکان همانند دستگاه کپی برداری به دوستانشان دروغ می گویند که روشی برای جبران نا کامی یا جلب توجه است، یا ممکن است تلاش کنند تا کار بدی را که انجام داده اند جبران نمایند.

بیشترین صحبت درباره دروغگویی این است ” الگویی که باعث شروع دروغگویی در کودکان می شود کیست؟ آیا دروغگویی از اوایل زندگی ثابت باقی می ماند؟” برخی کودکان می گویند: ” من این دروغ رو گفتم و احساس خیلی بدی داشتم. قسم خوردم که دیگر هرگز دروغ نگویم.” بعضی دیگر از کودکان می گویند: “من هیچ وقت نمی دونستم که خوب می تونم پدرم رو فریب بدم. من می تونم دفعات دیگر هم دروغ بگم”.
دروغ هایی که کودکان زود شروع می کنند معنی دار هستند. شیوه عکس العمل پدر و مادرها می تواند بر دروغگویی کودکان تاثیر بگذارد.

دروغ نشانه چیست؟

هر سیل ناگهانی دروغ یا افزایش هیجانی در دروغگویی نشان دهنده آن است که چیزی در زندگی کودک اتفاق افتاده است، چیزی که او را به خطر می اندازد و امنیت او را تهدید می نماید. تالوار (۲۰۰۷) می گوید: دروغ یک نشانه است، نشانه ای از مشکل بزرگی که در پشت آن است و کودک برای حفظ امنیت در خود از این راهبرد استفاده می کند.

مطالعات طولی نشان می دهند کودک ۶ ساله ای که مرتباً دروغ می گوید در صورتی که دروغگویی برایش راهبرد موفقی جهت مواجهه با موقعیت های سخت اجتماعی شود همچنان دروغگو باقی خواهد ماند. حدود یک سوم کودکان اینگونه اند. اگر کودکی هنوز در سن ۷ سالگی دروغ می گوید بنظر می رسد برایش عادت شده است و در دام دروغگویی افتاده است.

آثار و نشانه های دروغگویی

دروغگویی تغییراتی را در بدن بوجود می آورد که می توان به افزایش تعداد ضربان قلب، افزایش تنفس، رنگ پریدگی، خشک شدن دهان بطوری که زبان به زحمت در دهان حرکت کند، گاهی لکنت زبان، بیهوده گویی بدین معنی که حرف های بی سر و ته می زند و از این شاخه به آن شاخه می پرد، ناتوانی در کنترل اعضا بدن، نگاه های حیرت آور، پیدایش آثار شرم در چهره، طفره رفتن، پافشاری کردن، چانه زنی، تغییر دادن اظهارات اشاره کرد.

طبق مطالعات و تحقیقات انجام شده اشخاص دروغگو افرادی بی قرار، عصبانی و ناآرام هستند و دروغگویی نشانه ناراحتی هیجانی و روانی آنان است. دروغگو به حرف های خود اعتماد ندارد بنابراین به طور قاطع صحبت نمی کند. حرف هایش را فراموش می کند، اعتماد خود را نسبت به دیگران به تدریج از دست می دهد و به آنها بدبین می شود.

دروغگویی در چه کودکانی بیشتر دیده می شود؟

• کودکانی که به صورت افراطی خواستار جلب توجه و محبت اند.
• کودکانی که شجاعت لازم و کافی را ندارند و ترسو هستند.
• کودکانی که تکلیف بسیار دشواری بر آنها تحمیل شده و قدرت تحمل آن را ندارند.
• کودکانی که قدرت نیاز در آنها نیرومند و دستیابی به هدف برایشان دشوار است.
• کودکانی که ضعیف، عصبی و یا هیجانی هستند.
• کودکانی که ایمانشان ضعیف است و فشار و اعمال قدرت شما بر آنها زیاد می باشد.
• کودکانی که دوران کودکی توأم با محرومیت و نابسامانی بسیار داشته اند و محبت کافی ندیده اند.
• و بالاخره آنهایی که از تربیت کافی و لازم برخوردار نیستند.

رو ش های اصلاح و درمان دروغگویی

اینکه آیا امکان اصلاح کودک دروغگو وجود دارد یا نه؟ پاسخ مثبت است زیرا کودک در مرحله آغاز زندگی است و امکان ایجاد هر گونه تحول و تغییری در او وجود دارد و او بیش از هر سن دیگری تغییر پذیر است. از این رو، پیشنهاد می شود گام های زیر را به کار گیرید.

تشخیص علت دروغگویی کودک

باید بدانیم چرا کودک دروغ می گوید؟ چه انگیزه و عللی او را به دروغ وا داشته اند؟ هدف از این نوع دروغ چیست؟ دروغگویی به عنوان یک مشکل علت های مختلفی دارد.

زمینه سازی تشخیص دروغ از واقعیت در کودک

پس از تشخیص علت یا علل، زمان دادن آگاهی و اطلاعات لازم است. اگر کودکی در اثر اشتباه در بیان تخیل و واقعیت دروغی گفته است باید متوجه تفاوت بین واقعیت و خیال شود. برای کمک به کودک دو، سه یا چهار ساله می توانید موارد زیر را بکار گیرید:

بازی بهترین موقعیت برای آموزش است. بنابراین بازی، تماشای تلویزیون به ویژه کارتون، موقعیت های فراوانی دارند که می توانید تفاوت بین واقعیت و تخیل را با کودک تمرین کنید. برای مثال، آیا یک اسب می تواند تبدیل به یک آدم شود ؟ آیا مرد عنکبوتی وجود دارد؟ آیا دیو و پری و جادوگر واقعی هستند؟ بعد از مطرح کردن سوال، درباره اینکه آیا امکان وقوع چنین چیزهایی ممکن است یا نه با کودک صحبت کنید. آنگاه شرح بدهید که چرا بله و چرا نه!

به کودکتان کمک کنید تا تفاوت بین رویا و واقعیت را دریابد و بفهمد که هر چه در رویا باشد و ما آرزوی آن را داریم، واقعیت پیدا نمی کند. پسری به دوستش می گفت که یک سگ دارد و در حال توصیف سگ پشمالو و زیبایش بود. در حالیکه او اصلاً سگ نداشت. مادرش به او گفت درست است که او گاهی با سگ پارچه ای خود بیرون می رود، قلاده اش را می گیرد و صدای سگ از خودش در می آورد؛ ولی هنوز یک سگ واقعی ندارد. بنابراین مادر می تواند به کودک پیشنهاد کند تا به دوستش بگوید که شوخی کرده و واقعیت ندارد.

گفته می شود که استفاده کودکان از تخیل در انکار واقعیت جنبه مهمی از رشد خود و صیانت نفس می باشد اما هنگامی که این امر تا بزرگسالی ادامه یابد تبدیل به دروغگویی بیمارگونه می شود. ایگوی این افراد در دوره کودکی تثبیت شده است.

ایجاد محیط سالم در خانه

خانواده ها باید اهمیت صداقت را در زندگی شخصی شان در نظر بگیرند. وی اکثر اوقات کردار و رفتار والدین است که به کودکان نشان می دهد صداقت و راستی را مورد تقدیر ویژه قرار دهند. ما صراحتاً به آنها نمی گوییم دروغ بگویند اما آنها ما را در حال دروغگویی می بینند. می بینند که به مغازه دار می گوییم من اینجا فقط یک مهمان هستم و می بینند که برای آسان کردن روابطمان لاف می زنیم. یکی از والدین می گوید:” به کودکانم یاد دادم که دروغگویی مال آدم های بد و جادوگرهاست، آدم های خوب و فرشته ها هرگز دروغ نمی گویند.”چنین پیامی می تواند باعث شود کودکان استنباط کنند کسی که آدم خوبی است می توان به صداقت در گفتارش اعتماد کرد اما ممکن است برای کودکانی که می بینند والدین یا اطرافیان شان برای رسیدن به اهدافشان دروغ می گویند گیج کننده باشد. از آنجایی که در کودکی جنبه نقش پذیری و تقلید در کودک بسیار فعال است محیط خانه و تربیت کودک باید بدون هرگونه دروغ و فریب کاری باشد.

ایجاد ارتباط صمیمی و احساس اعتماد در کودک

بسیاری از کودکان به این دلیل به ما دروغ می گویند که فرصت و امکان راستگویی را از آنها گرفته ایم. اگر به آنها بگوییم که آزادند بدون ترس و وحشت از تنبیه و سرزنش، مسئله و مشکل خود را با ما در میان بگذارند و نیازهای خود را به ما بگویند دیگر مشکل دروغ گویی نخواهند داشت. اصولاً محیط صادقانه و صمیمی در تربیت و اصلاح افراد موثر است.

باعث دروغگویی کودک نشوید

آیا هیچ گاه در خانه تان چیز شکسته ای پیدا کرده اید که بعد فهمیده اید کار یکی از فرزندانتان بوده است؟ مثلاً وقتی بپرسید کی کنترل تلویزیون را خراب کرده؟ ممکن است این چیزها را بشنوید” من اون رو توی دستم گرفته بودم و فقط بهش نگاه می کردم” تنها چیزی که نمی شنوید این است که او و برادرش آن را دور تا دور اتاق مثل توپ فوتبال به یکدیگر پاس دادند و بعد آن خورد به دیوار.
کودکان براحتی از حرفی که بتواند آنها را گرفتار کند فرار می کنند. به این عبارت ها
توجه کنید:
” از این به بعد …”
” همه اش اتفاقی بود …”
” آهای ببین ….”
” چیز دیگری که می دانم ….”
” قبل از اینکه خیلی دیر شود …”
” قبلاً فهمیده بودم که اون …”

وقتی شما از عبارت هایی شبیه یکی از موارد ذکر  شده بعنوان جواب صحبت های کودکتان استفاده می کنید به طور قطع کودکتان تمام اطلاعاتی را که شما برای پی بردن به اصل ماجرا نیاز دارید به شما نخواهد گفت. در چنین شرایطی حتی راستگوترین کودکان نیز دروغ می گویند. بنابراین توضیه می شود:

سوال نکنید. به جای سوال کردن به صورت جمله خبری به کودک بگویید که چه کاری کرده است. بهتر بود مادر می گفت : “واقعاً از دستتان عصبانی ام ، چون با کنترل تلویزیون بازی کردید و آن را شکستید!”
وقتی واضح و آشکار است که کودک آن را انجام داده، انکار کودک را نادیده بگیرید و به اصل ماجرا بپردازید. اگر کاملاً اطمینان ندارید که کودک مقصر است، باز هم سوال نکنید. نظرتان را به طور واضح بیان کنید. اگر کنترل تلویزیون شکسته است و شما واقعاً فکر نمی کنید که تقصیر برادر کوچکتر باشد به کودک بزرگتر بگویید:” فکر نمی کنم کار برادرت باشد، به نظرم تو این کارو کردی!”

ایمن کردن کودک از تنبیه و مجازات

برای درمان دروغگویی کودک هرگز به تنبیه متوسل نشوید، زیرا این نوع درمان، سطحی و یک بازدارنده موقتی است و این رفتار ناپسند را از بین نمی برد. تنبیه و سرزنش برای مواردی است که عمدی در کار باشد، بعلاوه اگر در همان کار عمدی نیز حرف راستی گفته شود باید میزان مجازات کمتر در نظر گرفته شود. فرزندان ما باید در خانه احساس آرامش و اطمینان کنند و مطمئن باشند که خطاهای غیر عمدشان بخشوده می شود، به توصیه های زیر توجه کنید:

کودک را برای راستگویی اش مورد تحسین قرار دهید

این روش ساده ترین راه برای تشویق به راستگویی است. مطمئن شوید که تحسین کودک متناسب با سنش باشد. برای مثال، اگر با کودک سه، چهار ساله ای روبرو شوید که شیشه مربا را شکسته است و در حالی که مکث کوتاهی کرده به جای اینکه بگوید من نکردم می گوید “ببخشید!” فوراً به او بگویید از راستگویی او بسیار خوشحال هستید و رفتارش عالی است؛ بعد جریمه ای برای شکستن شیشه مربا تعیین کنید.

برای راستگویی به کودک پاداش بدهید

اگر کودک به شما راست می گوید که کجا بوده به او بگویید از این به بعد به او اطمینان دارید و به او اجازه می دهید به جاهای بیشتری برود. اگر دیدید همیشه کودک سر وقت بر می گردد و فقط به محل های مجاز می رود، این رویه را ادامه دهید و به او اطمینان کنید. اگر کودکتان قبل از اینکه شما بفهمید نزد شما آمد و گفت که چه کار کرده، او را کمتر از حالت معمول تنبیه کنید. البته اجازه ندهید کودک از این روش برای فریب دادن شما استفاده کند. وقتی رفتار راستگویی
را در کودک تقویت و تثبیت کردید تحسین ها و پاداش ها را به تدریج کاهش دهید.

دفتری برای راستگویی کودک تهیه کنید

هر روز اعمال و رفتار خوب کودک از جمله راستگویی وی را در آن بنویسید. در حضور کودک، برخی از یادداشت ها را برای افراد دیگر بخوانید.

اگر دروغگویی کودک مورد نظارت و رسیدگی قرار نگیرد منجر به اختلال دروغگویی سواسی در کودک می گردد. گاهی مشکل دروغگویی وسواسی در کودکان می تواند راه را برای اختلالات رفتار اجتماعی مانند ADHD/ADD باز کند.

پذیرش دروغگویی از طرف کودک

اقرار به دروغ از طرف کودکان پاسخی است که به دنبالش هستید. آیا وقتی کودک بپذیرد که اشتباهی انجام داده است او را تنبیه می کنید؟ وقتی کودک مسئولیت رفتارش را پذیرفت، آن موقع مطمئن می شوید که رفتار کودک رفتاری بوده که شما از آن متنفر بودید و کودک فهمیده که ب رای شما شخص مهمی است. اینن کته ای است که وقتی کودک آن را بفهمد می تواند مسئولیت دروغ خود رابپذیرد، خودش را مسئول نتایج آن بداند و بعد رفتارش را اصلاح کند. بعنوان پدر و مادر باید فرصت اصلاح رفتار را به کودک بدهید. او را آگاه کنید که چرا رفتارش غیر قابل پذیرش است و بعد درباره رفتارهای مناسب به او آگاهی بدهید.

پذیرش کودک از طرف والدین

والدین و مربیان عملاً باید نشان دهند که آماده پذیرش کودک و حتی خطاهای او هستند. حاضرند به حر فهای او گوش دهند و به احساسات و عواطف او احترام بگذارند. در برابر لغزش او خشونت به خرج ندهند و آبرویش را در بین جمع حفظ نمایند. این امر زمینه و امکان دروغگویی را از کودک می گیرد و او را در مسیر اصلاح قرار می دهد.

رازدار بودن والدین

گاهی برخی از فرزندان، حقایق خود را با والدین در میان نمی گذارند زیرا احساس می کنند آنها رازدار نیستند و اگر حقیقت مسئله را بدانند آن را نزد این و آن بازگو می کنند و در آن صورت آبروی کودک می رود. اگر کودک احساس کند آبرویش رفته
است، فردی خطرناک خواهد شد و همیشه به فتنه گری و دروغ خواهد پرداخت. و همواره باید در مورد حرف هایی که می زند تأمل کرد.

نصیحت کردن کودک

نصیحت کردن در کودکان بیشتر تاثیر دارد زیرا آنان هنوز از فطرت پاک خود فاصله چندانی نگرفته اند و درون ضمیرشان پاک و صاف است. بیان اینکه خدا از آدم دروغگو راضی نیست می تواند در بازداشتن او از این کار تاثیر داشته باشد. بهتر است والدین به کودک بفهمانند که خود آنها هم وقتی به سن کنونی فرزندان خود بودند اغلب خطاهایی نظیر آنچه از آنها سر زده مرتکب می شدند که با ارائه راه های صحیح از طرف بزرگان خانواده اصلاح شده اند.

چشم پوشی از دروغ کودک

در مورد کودکان خردسال دروغشان اعتماد به نفس آنها را که کودکان خوبی هستند و کاره ای خوبی می کنند به چالش می طلبد از این رو بخشش در خانه برای تربیت فرزندان در رعایت ضوابط اخلاقی ضروری است ولی زیاده روی در آن، درست نیست. برای وا داشتن کودک به راستگویی ضروری است در بعضی موارد، از برخی خطاهای کودک چشم پوشی کنیم. حتی رعایت عدالت ایجاب می کند که او در مواردی کارهای جزئی خود را که آشکار شدن آنها موجب شرمندگی و خجالتش می شوند از ما پنهان کند البته در صورتی که ضد اخلاقی نباشد.

محدود کردن توقعاتمان از کودک

از کودک انتظار نداشته باشید که همه خواسته های شما را برآورده کند و کاری را که شما از انجامش ناتوان هستید یا تنبلی تان می آید آن را انجام دهید، او برایتان انجام دهد.

محبت کردن به کودک

باید به کودک محبت کرد به طوری که او گرمی و لذت آن را بچشد و احساس کند. محبت باعث می شود که کودک نیازی به تظاهر نداشته باشد و به دروغ و فریب رو نیاورد. محبت او را وادار می کند در مسیری حرکت نماید که والدین برای او ترسیم کرده اند. البته این محبت آن است که در مواردی خطای او نادیده گرفته شود و اگر هم خطایی مستحق تنبیه انجام داد او را ببخشید.

بیان عواقب و نتایج دروغگویی

کودکان سن و تجربه ای ندارند تا در سایه آن بتوانند آینده را آنچنان که هست ببینند و یا تجربیات زیادی ندارند تا بتوانند عواقب نامطلوب وضعی را که در اثر دروغ پدید خواهد آمد درک کنند. در اینجاست که والدین و مربیان می توانند به کمک داستان های مربوط به دروغگویی و بیان نتیجه آن، کودک را راهنمایی کنند. البته داستان گویی از همان سنین نوباوگی زمانی که کودک هنوز وارد این مرحله نشده است موثرتر می باشد.

جیمز و تامی پدر و مادر دختر ۱۷ ساله ای به نام لیز هستند كه معمولا در مدرسه با گروه پارتی كن ها رفت و آمد دارد. او یك بار در مدرسه و زمان نهار در حال خوردن مشروب دستگیر شد و سه روز بعد از مدرسه اخراج شد. او از قوانین رفت و آمدی كه پدر و مادرش برای نیمه شب و آخر هفته گذاشته اند سرپیچی می كند و معمولا تمام شب را بیرون سپری می كند.

جیمز و تامی هردو می دانند كه مشكلی جدی وجود دارد ولی هركدام روش متفاوتی را برای حل این مشكل دنبال می كنند. تامی می خواهد با صحبت كردن از خطرات مصرف مواد او را از این كار منصرف كند ولی جیمز می خواهد او را چند روز در خانه حبس كند و درصورت لزوم از تنبیه بدنی نیز استفاده كند. این تنها یک نمونه از موارد اعتیاد در بین نوجوانان برخورد نادرست والدین است.

اعتیاد به مواد مخدر و الكل در میان نوجوانان

وقتی كه یك نوجوان رو به مواد مخدر می آورد، ناخواسته در روابط خانوادگی خود دچار مشكل می شود. ارتباطات پیچیده تر و درگیری ها بیشتر می شود و والدین معمولا مداخله ی موثری نمی توانند انجام دهند. این عوامل استرس زا می تواند تاثیر بدی بر رابطه ی خانواده داشته باشد اما روش برخورد پدر و مادر با این مشكل تعیین می كند كه وضعیت رو به بهبود می رود و یا اوضاع به هرج و مرج كشیده خواهد شد.

با وجود اینكه هردوی جیمز و تامی قصد بهبود شرایط را دارند اما در پرسیدن این سوال ناموفق هستند كه: چرا لیز این تصمیم ها را می گیرد ؟‌ با این رفتار ها و سرپیچی ها می خواهد چه چیز را به آنها بفهماند؟

به خاطر اینكه آنها فقط می خواهند رفتار لیز را تصحیح كنند و به نیاز های او توجهی نمی كنند درنتیجه به راه حل درست نزدیك نمی شوند.

مشكل اصلی

سوال اصلی در این شرایط این است كه چرا لیز این تصمیم ها را می گیرد؟ با این كار چه چیزی را می خواهد نشان دهد؟

هسته ی اصلی مشكل این است كه لیز نمی تواند مشكلات خود را با والدینش در میان بگذارد زیرا از انتقاد ها و قضاوت های آنها می ترسد. در نتیجه، لیز مشكلات خود را با دوستانی در میان می گذارد كه او را بدون قید و شرط قبول دارند. وقتی با دوستان خود به خوردن مشروب می پردازد آزادانه می تواند مشكلات خود را با آنها در میان بگذارد، در واقع مشروبات الكلی یك وسیله ی ارتباطی با افرادی است كه او را می پذیرند.

به منظور جلوگیری از شكاف درحال گسترش، جیمز و تامی باید تمركز خود را بجای مصرف مواد بر روی زندگی شخصی دخترشان بگذارند. این كار ساده نخواهد بود ولی هیچگاه برای بهبود روند ارتباطات در خانواده دیر نیست.

اقدامات

در اینجا سه راه معرفی شده است كه به وسیله ی‌ آنها می توانید به تنظیم زندگی شخصی نوجوانتان بپردازید و به او این پیام مهم را انتقال دهید كه شما به آن اهمیت می دهید:

گوش دادن با گوش احساس: به عنوان والدین،‌ ما در نصیحت كردن مهارت زیادی داریم اما متاسفانه نصیحت كردن نمی تواند نوجوان ما را به صورت احساسی ارضا كند. آنها كسی را می خواهند كه بدون قضاوت و یا نصیحت كردن به حرف های آنها گوش دهد. برای این منظور شما باید دیدگاه خود را فراموش كرده و فقط به حرف های آنها توجه كنید.  با دقت به احساساتی كه در داستان هایشان جاسازی شده است گوش دهید. خشم، غم و اندوه، بی اعتمادی و یا سردرگمی را می شنوید؟ همینطور كه گوش می دهید در ذهنتان یادداشت برداری كنید.

با ملایمت به احساسات آنها رسیدگی كنید: بعد از گوش دادن،‌ برجسته ترین احساسی كه در داستان های آنها شنیدید را به خودشان گوشزد كنید. البته قرار نیست كه نقش درمانگر را ایفا كنید اما فرستادن این پیام كه احساسات اصلی را در داستان آنها می شنوید به آنها كمك می كند كه احساس مورد درك واقع شدن كنند.

احساسات آنها را تایید كنید: همیشه مكالمه را با تایید احساسات نوجوان خود به پایان ببرید (چه با آن موافق بودید و چه مخالف). این كار می تواند با جمله ی ساده ای به سادگی جمله ی زیر انجام گیرد:‌”من دركت می كنم. این احساسات تو طبیعی هستند و ازت ممنونم كه اونها رو با من به اشتراك گذاشتی”. با تایید احساسات آنها شما این پیام را منتقل می كنید كه احساسات و مشكلات آنها برای شما اهمیت دارد به این خاطر كه خود آنها برای شما مهم هستند.

این ها مهارت هایی هستند كه نیاز به تمرین دارند، اگر دفعه اول كه آن را امتحان كردید درست جواب نداد به امتحان كردن آن ادامه دهید. نوجوانان علاقه ی چندانی به روی آوردن به اعتیاد نخواهند داشت اگر از نظر احساسی با شما در ارتباط باشند. هیچ چیز مانند احساس امنیت در یك خانواده ی دوست داشتی به روح آرامش نمی دهد.

پژوهشگران می‌گويند تماس با باكتری‌هاى مفيد خاك، با تقويت دستگاه ايمنى بدن مانند داروهاى ضد افسردگی، در بهبود روحيه افراد موثر است.

به گزارش پايگاه اينترنتى لايوساينس، پژوهشگران دسته‌اى از موش‌ها را در معرض ميكروب بی‌ضرر خاك يعنى «Mycobacteroum Vaccae» قرار دادند، سپس آنها را مورد آزمايشى قرار دادند كه براى بررسى اثربخشى داروهاى ضد افسردگى روى آن ها، انجام می‌شود.

موش‌ها مدت پنج دقيقه در يك ظرف آب قرار داده شدند تا مدت زمانى كه به شنا كردن و تلاش براى نجات ادامه می‌دهند مشخص شود. محققان دريافتند موش‌هايى كه در معرض باكترى قرار گرفته بودند بسيار بيشتر از موش‌هاى گروه شاهد به تلاش خود ادامه دادند.

كريس لورى سرپرست اين مطالعه از دانشگاه بريستول در انگليس می‌گويد موش‌هاى گروه اول شيوه رويارويى فعال ترى داشتند.

موش‌هايى كه داروهاى ضد افسردگى دريافت كردند عزم بيشترى براى فرار داشتند. اين يافته‌ها در شماره آنلاين مجله «Neuroscience» منتشر شده است.

نتايج اين مطالعه مشابه يك تحقيق پزشكى است كه چند سال پيش انجام شد و طى آن بيماران سرطانى با باكترى تحت درمان قرار گرفتند. در اين مطالعه بهبود قابل توجهى در كيفيت زندگى اين بيماران مشاهده شد.

از آنجا اين باكترى عمر بيماران را طولانی‌تر نمی‌كند، ديگر به عنوان درمانى براى سرطان مورد توجه نيست. با اين حال بيماران سرزندگى بيشتر، افزايش عملكرد قواى ادراكى و كاهش درد را گزارش دادند.

دانشمندان هنوز نمی‌دانند اين باكترى چگونه روحيه را بهبود می‌بخشد.

پژوهشگران می‌گويند ميكروب‌ها سلول‌هاى ايمنى را وادار به آزاد كردن ماده شيميايى «سيتوكين» می‌كنند و از اين طريق به‌طور غيرمستقيم بر مغز تاثير می‌گذارند.

برخى از اين مواد شيميايى می‌توانند اعصابى را كه پيام‌ها را از بدن به مغز می‌برند فعال كنند.

تحريك اعصاب برخى ياخته‌هاى عصبى مغز را وا می‌دارد ماده شيميايى سروتونين در قشر پيشانى مغز آزاد كنند. از جمله فعاليت‌هاى اين ناحيه از مغز تنظيم روحيه است. با آن كه تعداد بسيار كمى از ياخته‌هاى عصبى در مغز سروتونين می‌سازند، اما اين ياخته‌ها در تمام قسمت‌هاى مغز فعاليت دارند.

دانشمندان علت بروز افسردگى را فقدان سروتونين در مغز می‌دانند.

در مطالعات قبلى تماس با باكترى در اوان كودكى با ايمنى در برابر آسم و آلرژی‌ها در بزرگسالى مرتبط شناخته شده است. كشف جديد «فرضيه بهداشت» را قوت می‌بخشد و نشان می‌دهد تماس با باكترى نه تنها دستگاه ايمنى را تقويت می‌كند بلكه آسيب‌پذيرى در برابر بيماری‌هايى مانند افسردگى را نيز كاهش می‌دهد.

اين مطالعات به درك نحوه ارتباط بدن با مغز و پى بردن به اهميت دستگاه ايمنى در سلامت روانى كمك می‌كند.

فواید خاک بازی کودکان

تقویت سیستم ایمنی

شاید شما نیز از جمله والدینی باشید که معتقدند بچه های امروزی به مراتب بیشتر از کودکان چند دهه قبل بیمار می شوند. تحقیقات نشان داده اند که بازی با خاک و گل کاملا خیس، سیستم ایمنی کودکان را تقویت می کند. در نتیجه آن ها کمتر مریض می شوند. ماری روبوش نویسنده “چرا خاک خوب است، ۵ راه برای دوستی با میکروب ها” نتیجه گیری می کند: “بنابراین، بگذارید کودک شما کودکی کند، اگر کودک شما هر روز با دست ها و لباس های خاکی و کثیف به خانه نمی آید، بدن او در حال ساخت ارتش ایمنی لازم برای بدن اش نیست. در حالی که این مسئله حیاتی است. در واقع این زندگی بیش از حد پاستوریزه موجب شده است کودکان کمتر با انواع میکروب ها مواجه شوند و در نتیجه بدن آن ها قادر به تمایز سلول های خودی از سلول های مهاجم نیست و این موجب افزایش انواع آلرژی ها همچون آسم، اگزما و بیماری های دیگر شده است. همچنین بدن کودکان پس از مواجهه مداوم با یک میکروب، موفق به ساخت آنتی بادی لازم می شود، پس این شرایط را باید در اختیارشان گذاشت و از اینکه کودک به خاک دست بزند، هراس نداشته باشید.

 ترشح شادی در مغز

دانشمندان طی تحقیقاتی، متوجه شدند که در خاک باکتری ای میکروسکپی به نام مایکوباکتریوم واکایی وجود دارد که موجب افزایش سطح سروتونین در مغز می شود. سروتونین، یک انتقال دهنده ی عصبی است، نوعی ماده ی شیمیایی که موجب انتقال پیام های عصبی در مغز می شود، همچنین در پلاکت خون و روده یافت می شود. که فعالیت آن بر سلول های مغزی مسوول خلق، حافظه، یادگیری، اشتها، خواب و… تاثیر مستقیم و غیر مستقیم دارد. تاثیر بازی با خاک مشابه تاثیر داروهای ضد افسردگی است. بنابراین خاک بازی برای کودک و بزرگسال شادی بخش و نشاط آور است.

ویتامین طبیعت

در کتاب “آخرین کودک در جنگل” ریچارد لوو اصطلاح “اختلال فقدان طبیعت” را ابداع کرده است برای اشاره به این موضوع که کمبود یا فقدان ارتباط با طبیعت در زندگی های مدرن امروزی ما، موجب اختلالات رفتاری بسیاری در بشر، به ویژه کودکان شده است. وی معتقد است که طبیعت برای انسان ها همچون یک ویتامین است و آن را ویتامین N می نامد. همانطور که بدن ما، روزانه، به دوز معینی از سایر ویتامین ها نیاز دارد، هر روز به ویتامین N یا طبیعت نیز نیاز دارد. فقدان کافی این ویتامین در زندگی روزمره موجب اختلالات مربوط به کمبود توجه، افسردگی و چاقی در کودکان و بزرگسالان شده است.

  IQ , EQ و خلاقیت

تمامی فواید رشدی اسباب بازی های سازمان نایافته که در آینده در قسمت درباره بازی به طور مفصل به این موضوع خواهیم پرداخت که چگونه این نوع از بازی ها موجب افزایش هوش، هوش اجتماعی و پرورش خلاقیت می شوند.

بلوغ دیررس عبارت است از عدم بروز صفات جنسی ثانویه یا هرگونه نشانه‌ای از بلوغ تا سن ۱۳ سالگی، برای دختران، و تا ۱۴ سالگی، برای پسران. معمولاً رسیدن به دوران بلوغ از طریق تغییرات بدن، قابل درک است.در مورد دختران، نمود آن به صورت بزرگ شدن سینه‌ها، مو در آوردن، افزایش ناگهانی رشد و شروع عادت ماهانه است. شکل کلی بدن نیز احتمالاً دچار تغییر می‌شود. باسن عریض‌تر می‌شود و انحنای بدن مشخص‌تر از قبل می‌گردد. در مورد پسران نیز شروع دوران بلوغ با مو در آوردن، افزایش ناگهانی رشد و بزرگتر شدن بیضه‌ها و آلت تناسلی مشخص می‌شود. شکل کلّی بدن آن‌ها نیز شروع به تغییر می‌کند. شانه‌ها عریض‌تر و بدن عضلانی‌تر می‌گردد.

این تغییرات به دلیل هورمون‌های جنسی (تستوسترون در پسران و استروژن در دختران) است که توسط بدن، بسیار بیشتر از قبل، تولید می‌شود.
سن شروع و خاتمه  دوران بلوغ در افراد مختلف بسیار متفاوت است. این دوران در دختران معمولاً بین ۷ تا ۱۳ سالگی و در پسران بین ۹ تا ۱۵ سالگی اتفاق می‌افتد، هر چند ممکن است در بعضی افراد، زودتر یا دیرتر از این صورت گیرد.
اما گاهی اوقات، فردی از این محدوده  سنی عبور می‌کند بدون آن که هیچ نشانه‌ای از تغییرات بدنی بروز دهد. به این پدیده، بلوغ دیررس گفته می‌شود.

برای بسیاری از نوجوانان، این مسئله فقط مربوط به تاخیر در بلوغ است و هیچ مشکل پزشکی وجود ندارد. بلوغ دیررس در بسیاری از خانواده‌ها امری طبیعی است. نشانه‌هایی که ممکن است بلوغ دیررس به دلیل یک بیماری باشد، شامل تغییر ناگهانی در رشد، یا توقف رشد است که در آن بلوغ، پس از شروع شدن، متوقف می‌گردد. سردرد، مشکلات بینایی و سایر علائم عصبی ممکن است به معنای وجود یک مشکل در سیستم عصبی مرکزی باشد.

دلایل بلوغ جنسی دیررس

دلایل چندی برای بلوغ جنسی دیررس وجود دارد. غالباً این پدیده به زمینه  خانوادگی بر می‌گردد. یعنی کسی که بلوغ جنسی دیررس دارد احتمالاً پدر و مادر، عموها، عمه‌ها، دایی‌ها، خاله‌ها، برادران یا خواهرانش هم بلوغ دیررس داشته‌اند. به این پدیده درنگ سرشتی گفته می‌شود و معمولاً‌ به درمان خاصی نیاز ندارد. این گونه نوجوانان نهایتاً به طور طبیعی رشد خواهند یافت، فقط کمی دیرتر از همسالان خود.
مشکلات پزشکی نیز می‌تواند باعث بلوغ دیررس گردد. افرادی که به بیماری‌های مزمنی چون دیابت، اختلال غدد برون ریز (فیبروزکیستیک)، بیماری کلیه و یا حتی آسم مبتلا باشند ممکن است دوران بلوغ را از سنین بالاتری شروع کنند زیرا بیماری آن‌ها، رشد بدنشان را مشکل‌تر می‌سازد. درمان مناسب و کنترل بهتر این بیماری‌ها می‌تواند به جلوگیری از بلوغ دیررس کمک کند.
افرادی که دچار سوء تغذیه باشند نیز ممکن است دیرتر از کسانی که رژیم غذایی سالم و متعادلی دارند رشد یابند. برای مثال، نوجوانانی که دچار اختلال تغذیه بی اشتهایی عصبی هستند غالباً آنقدر وزن از دست می‌دهند که بدنشان نمی‌تواند به نحو مناسب رشد کند. دخترانی که به صورت حرفه‌ای ورزش می‌کنند نیز ممکن است دچار تأخیر در رشد شوند زیرا تمرینات شدید آن‌ها را لاغر و نحیف می‌کند. بدن دختران قبل از ورود به دوران بلوغ و شروع عادت ماهانه، نیازمند مقدار بخصوصی چربی است.
بلوغ جنسی دیررس به دلیل مشکلاتی در غده  هیپوفیز یا غده  تیروئید نیز می‌تواند باشد. این غده‌ها هورمون‌های مهم برای رشد بدن را تولید می‌کنند.
برخی افرادی که در زمان طبیعی، وارد دوران بلوغ نمی‌شوند، دچار مشکلات کروموزومی هستند. مشکلات کروموزمی می‌تواند با فرایند رشد طبیعی تداخل کند. سندروم (نشانگان) ترنر، نمونه‌ای از اختلال کروموزومی است. این بیماری هنگامی بروز می‌کند که یکی از دو کروموزم X زنان، غیرطبیعی باشد یا وجود نداشته باشد. این امر به مشکلاتی در چگونگی رشد دختر و رشد تخمدان‌های او و تولید هورمون‌های جنسی می‌انجامد. زنانی که دارای سندروم ترنر باشند و درمان مناسب نشده باشند، از نظر بدنی کوچک‌تر از حدّ طبیعی و نازا هستند و ممکن است مشکلات پزشکی دیگری نیز داشته باشند.
مردانی که دچار سندروم (نشانگان) کلاین‌فلتر هستند با یک کروموزم X اضافی به دنیا آمده‌اند (XXY به جای XY). این بیماری نیز می‌تواند باعث کند کردن رشد جنسی گردد.

 روش های درمان

پزشکان معمولاً می‌توانند به نوجوانانی که دچار بلوغ دیررس هستند کمک کنند که رشد طبیعی‌تری داشته باشند. بنابراین اگر نگران عدم رشد مناسب خود هستید از پدر و مادرتان بخواهید که از پزشک برایتان وقت بگیرند.
پزشک، علاوه بر انجام آزمایش‌های جسمی، سابقه  پزشکی شما را با پرسش‌هایی در مورد هرگونه عوارضی که داشته‌اید، وضعیت سلامتی شما در گذشته، وضعیت سلامت خانوادگی، داروهایی که مصرف می‌کنید، حساسیت‌هایی که دارید و موضوعاتی از قبیل الگوهای رشد افراد خانواده، به دست می‌آورد. پزشک همچنین ممکن است برای بررسی تیروئید، هیپوفیز، کروموزوم‌ها و مشکلات دیگر، دستور آزمایش خون دهد. به دست آوردن «سن استخوان» با اشعه  ایکس نیز به پزشک کمک می‌کند که به طبیعی بودن یا نبودن رشد استخوان شما پی ببرد.
در بسیاری از موارد، پزشک قادر خواهد بود که به شما اطمینان دهد که مشکل جسمی خاصی وجود ندارد و فقط دوره  رشد شما کمی دیرتر از حد میانگین است. اگر پزشک مشکلی را بیابد، احتمالاً شما را به یک متخصص غدّد درون ریز یا متخصص دیگری، برای آزمایش‌های بیشتر، معرفی خواهد کرد.
برخی از نوجوانانی که دچار بلوغ دیررس هستند، حتی پس از آن که پزشک به آنان اطمینان داد که مشکل خاصی ندارند و وضعیتشان طبیعی است، دوران سختی را در انتظار فرا رسیدن بلوغ می‌گذرانند. در بعضی موارد، پزشکان ممکن است برای دوره  کوتاهی (معمولاً چند ماه)، هورمون‌های درمانی را تجویز کنند تا تغییرات دوران بلوغ آغاز گردد. معمولاً هنگامی که چند ماه بعد درمان متوقف شد، هورمون‌های خود نوجوان، ادامه  فرایند بلوغ را تکمیل خواهد کرد.

هورمون درمانی

داروهای استروژن یا تستوسترون می‌تواند موجب جهش و شروع بلوغ گردد. در برخی شرایط (زمانی که غده هیپوفیز به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند)، تجویز هورمون رشد ممکن است مناسب باشد. متخصص غدد به شما کمک می‌کند که در مورد مناسب بودن هر یک از روش‌های درمان برای وضعیت خاص خود آگاه شوید. به عنوان مثال، درمان با هورمون‌های جنسی می‌تواند به فردی که به طور طبیعی دچار بلوغ دیررس و مشکلات اجتماعی و عاطفی ناشی از آن شده است، کمک کند. این درمان به کسانی که بدن آنها قادر به تولید هورمون مورد نیاز نیست، کمک می‌کند.

• دختران: اگر تخمدان ها قادر به تولید استروژن مورد نیاز برای شروع بلوغ نباشد، فرد می‌تواند تحت درمان با داروی استروژن قرار گیرد. این دارو می‌تواند به شکل قرص بلعیدنی، یک پچ، لوسیون یا ژل باشد که بر روی پوست قرار داده می‌شود. پس از آن بلوغ شروع می‌شود. برخی از دختران نیاز به مصرف دارو در طی بزرگسالی خود دارند.
• پسران: اگر بیضه قادر به تولید تستوسترون مورد نیاز برای شروع بلوغ نباشد، فرد می‌تواند داروی تستوسترون را دریافت کند. مصرف این دارو می‌تواند به صورت یک تزریق ماهانه و یا قرار دادن یک پچ (به صورت روزانه)، مالیدن لوسیون یا ژل بر روی پوست به مدت چند ماه باشد. سپس بلوغ شروع خواهد شد. برخی از پسران به صورت مادام العمر نیاز به مصرف دارو خواهند داشت.

بسیار سخت است که فردی شاهد رشد دوستان و همسالانش باشد، در حالی که چنین چیزی در مورد خودش اتفاق نیافتاده باشد. ممکن است فکر کند که هرگز به آن‌ها نخواهد رسید. همکلاسی‌های مدرسه ممکن است با او شوخی کنند یا مسخره‌اش کنند. حتی هنگامی که پزشک یا پدر و مادر فرد به او اطمینان دهند که همه چیز عادی است، و حتی هنگامی که خود فرد هم چنین اعتقاد داشته باشد، باز هم در انتظار چیزی بودن که می‌تواند بر احساس فرد نسبت به خودش اثرگذار باشد،  دشوار است.

اگر احساس افسردگی می‌کنید یا درمدرسه و بین دوستان مشکلی در رابطه با تأخیر در رشدتان دارید، با پدر و مادر خود، یا فرد دیگری که به او اعتماد دارید صحبت کنید و از آنان بخواهید که مشاور یا درمانگری را که بتوانید مشکلتان را با او در میان بگذارید، پیدا کنند. این فرد می‌تواند به شما در کنترل احساساتتان کمک کند و راه‌هایی را برای کنار آمدن با این مشکل به شما یاد دهد.
پذیرش و کنار آمدن با بلوغ جنسی دیررس برای هر کسی می‌تواند دشوار باشد، امّا مشکلی است که معمولاً قابل حل است. و به یاد داشته باشید که در اغلب موارد نهایتاً به همسالان خود خواهید رسید.

شخصیت پسران با بلوغ دیررس

مطالعات نشان داده است که پسران دیررس در مقایسه با پسران زودرس:

• کمتر متعادل‌اند
• مضطرب و پرحرفند
• خجالتی‌تر و ساده‌اند و طبیعی رفتار نمی‌کنند
• بی‌قرارترند
• تکانشی‌اند
• رفتاری تحکم کننده دارند و توجه طلبند
• در میان همسالان خود محبوبیت کمتری دارند
• و تعداد کمی از آنان رهبر می‌باشند (البته همیشه استثنائاتی نیز وجود دارد)

تاثیر بلوغ دیررس پسران در شخصیت بزرگسالی

پسران دیررس در بزرگسالی

• کمتر بر خود مسلط‌اند
• کمتر احساس مسئولیت می‌کنند
• تکانشی‌تر و پرسرعت‌ترمی‌باشند
• بینش بازتری داشته و خلاق‌تر می‌باشند.

شخصیت دختران دیررس

• اجتماعی‌تر، پرجمعیت‌تر و فعال‌ترند و در میان همسالان خود محبوبیت بیشتری دارند و تصور بهتری از بدن خود دارند.
• از لحاظ تحصیلی وضعیت بهتری دارند و در مدرسه مشکلات رفتاری کمتر و انتظارات تحصیلی بالاتری دارند.

در اواخر دوران نوجوانی و بزرگسالی این تصویر کاملا تغییر می‌کند. دختر زودرسی که دچار تنش بوده در اواخر دوران نوجوانی در مقایسه با دختر دیررس در میان همسالانش محبوبیت بیشتری پیدا می‌کند. سازگاری بهتری نشان می‌دهد و از لحاظ شناختی، اجتماعی و عاطفی خود رهبرتر می‌شود.

روزی مادری به کلینیک مراجعه نموده و اظهار نمود که دختر ۱۲ ساله او، مشکلات زیادی در یادگیری دارد. او خیلی کم می تواند به خاطر اورد. در طی ۳ سال گذشته ما هزینه زیادی برای کلاس خصوصی ریاضی او کرده ایم. به نظر می رسد که او در ریاضی با موانع ذهنی رو به رو است و در دو سال آخر پیشرفتی نداشته است. من فکر می کنم او در حال عقب گرد است و خودش را هم در انجام دادن کارها ناتوان می داند.

مادر دیگری مراجعه نموده و اظهار نمود که فرزند ده ساله او در پیوند اعداد تا ده مشکل دارد. یادگیری گفتن زمان هنوز به کندی انجام می شود. او هنوز در گفتن ساعت (نیم ساعت گذشته) مشکل دارد. با این که جدول ضرب را با تمرینی که در طول تابستان داشتیم، یاد گرفته بود، ولی اکنون همه را فراموش کرده است.

این دو دانش آموز هر دو حساب نارسایی دارند، یک اختلال ریاضیاتی که دانش آموز در یادگیری یا فهم ریاضیات به مشکل برخورد می کند.تخمین زده شده است که ۵ تا ۸ در صد کودکان حساب نارسایی دارند و شیوع آن در پسر ها و دختر ها مساوی است. دانش آموزان با حساب نارسایی در فهم علائم ریاضیاتی (مثل + و -)، حل مسئله های ریاضیاتی و معمولا پس وپیش کردن اعداد (مثلا ۷۵ می شود ۵۷) مشکل دارند. با این حال، حساب نارسایی بیشتر مشکلات با اعداد، مشکلات جدی در گفتن زمان همان گونه که در مورد یکی از دانش آموزان مذکور صادق بود، مشکل در تشخیص چپ از راست و مشکل در تشخیص الگو ها را در برمی گیرد. به دلیل پیچیدگی مهارت های ریاضیاتی مختلف، فهم و شناسایی حساب نارسایی، در مقایسه با نارساخوانی به کندی پیشرفت کرده است.

علایم کودکان با اختلال در یادگیری ریاضی چیست؟

اعداد

دانش آموزان حساب نارسا در فراگیری دو مفهوم اساسی که برای مهارت های ریاضیاتی بعدی اساسی هستند، می توانند مشکل داشته باشند. اول این که آنها غالبا اسامی اعداد اصلی را نمی دانند (هشت برای ۸ کاربرد دارد) که ممکن است با مشکلات خواندن هم در ارتباط باشد. دوم اینکه آنها در کمیت ها دچار مشکل می شوند و نمی توانند بگویند که کدام عدد بزرگتر و کدام کوچکتر است. آنها نوعا اعداد بزرگتر را دشوارتر می دانند. آنها ممکن است بدانند که ۵ از ۲ بزرگتر است ولی ندانند که ۹ از ۵ بزرگتر است. آنها معمولا می توانند خود را به هم سالان برسانند و اگر حمایت هایی ارایه شود، این مهارت ها را کسب می کنند.

شمارش

دانش آموزان حساب نارسا، قادرند که قوانین اساسی شمارش هم چون شمارش بصورت متوالی و به ترتیب افزایشی و کاهشی را یاد بگیرند. با این حال، آنها مفهوم اینکه چه تعداد عضو در یک مجموعه قرار دارد را خیلی دشوار درک می کنند.کودکان عادی یادگیری این قوانین را زمانی که ۳ تا ۴ ساله هستند شروع می کنند و روی آنها کار هم می کنند. برای مثال آنها یاد می گیرند که ما می توانیم بصورت متوالی روی یک خط عددی افقی از چپ به راست حرکت کنیم و بشماریم. با این حال، این درک در دانش آموزان حساب نارسا، می تواند یک تا دو سال تاخیر داشته باشد.

عملیات عددی

دانش آموزان حساب نارسا قادر به یادگیری مهارت های مربوط به عملیات عددی هستند. در عین حال، پیشرفت آنها نسبت به هم سالان عادی شان کندتر است، به این معنی که آنها نمی توانند مانند هم سالان شان حقایق عددی را به خاطر آورند و به سرعت آنها را فراموش می کنند. آنها معمولا در ارتباط با حقایق عددی اصلی بصورت خودکار عمل نمی کنند و زمانی که از آنها خواسته می شود که مسئله ساده ای ( مانند ؟=۳+۱) را حل کنند نمی توانند بدون بهره گیری از یک راهبرد آن را حل نمایند. البته راهبردهایی که آنها استفاده می کنند، هم زمان بر و هم کارآمد است و معمولا به خطا منجر می شود.

چگونه می توان مشکل در یادگیری ریاضی را تشخیص داد؟

روش رایجی که برای تشخیص حساب نارسایی وجود دارد، استفاده از ملاک ناهم خوانی است: تفاوت بین نمره IQ و نمره ریاضیات. البته یک انتقاد از این روش این است که تاکید تشخیص حساب نارسایی بر نمره های ریاضیات در پایین صدک ۲۵ یا حتی ۳۵ به افزایش بیش از حد جمعیت دارای حساب نارسایی منجر می شود.ملاک ناهم خوانی همچنین در برآورد سهم تدریس یا دانش قبلی در ایجاد حساب نارسایی با شکست مواجه می شود و نقایص ریاضیاتی را به عنوان یک اختلال تک بعدی معرفی می کند و بین مهارت های ریاضیاتی تفکیک قایل نمی شود.یک آزمون تشخیصی استاندارد که اطلاعات خاصی را در خصوص مهارت های ریاضیاتی مختلف ( مثل فهم عدد، دانش شمارش و عملیات عددی) فراهم کند، در تشخیص دانش آموزان در معرض خطر مفید خواهد بود.متاسفانه چنین ابزارهای غربالگری جامعی در حال حاضر موجود نیست.

آیا مغز افرادی که دچار مشکل در ریاضی هستند مشکل دارد؟

تصور می شود شیار درون آهیانه ای که در لوب آهیانه ای قرار دارد، در پردازش اطلاعات عددی و نمادهای عددی نقش داشته باشد. مطالعات مربوط به تصویربرداری مغزی که فعالیت مغز را در زمان شمارش و محاسبه کمیت ها بررسی کرده بودند، آشکار کردند زمانی که ما شمارش می کنیم، صرف نظر از اینکه شمارش شکل، عدد یا شیء باشد، لوب آهیانه ای فعال می شود. در حساب نارساها، این منطقه عملکرد ناقصی دارد و ممکن است زیربنای مشکلات ریاضیاتی آنها باشد.

آیا ارتباطی بین حافظه فعال و مشکل یادگیری ریاضی وجود دارد؟

دانش آموزان حساب نارسا، همچون دانش آموز ۱۰ ساله مذکور، نقایص روشنی در حافظه فعال دارند. البته پیوند بین حافظه فعال و مهارت های ریاضیاتی، علاوه بر نوع تکالیف ریاضیاتی، به سن کودک نیز بستگی دارد. حافظه فعال کلامی یک نقش قوی در مهارت های ریاضیاتی در یک کودک ۷ ساله بازی می کند و شاخص معتبری از حساب نارسایی در اولین سال ورود رسمی به مدرسه است.همزمان که کودکان به نوجوانی می رسند،حافظه فعال کلامی دیگر بطور معنی دار با مهارت های ریاضیاتی پیوند ندارد. یک توضیح برای این تغییر، این است که حافظه فعال کلامی نقشی حیاتی برای مهارت های عددی پایه همچون یادگیری قوانین عددی و نگهداری داده های مرتبط مانند ارقام به هنگام انجام (انتقال)، زمانی که آنها خیلی جوان هستند،بازی می کند.البته وقتی کودکان بزرگتر می شوند، عوامل دیگری همچون دانش عددی و راهبرد ها نقش عمده تری بازی می کند.

مشکلات حافظه فعال دیداری- فضایی همچنین با حساب نارسایی در ارتباط است. پیشنهاد شده است که کارکردهای حافظه فعال دیداری- فضایی به عنوان یک تخته سیاه ذهنی، از بازنمایی های عددی همچون ارزش مکانی و قرار دادن در ستون ها در شمارش و تکالیف مربوط به حساب، حمایت می کند. ما همچنین از حافظه دیداری- فضایی برای حل عملیات چند رقمی و مسئله هایی که بصورت دیداری ارایه می شوند، استفاده می کینم.تصور بر این است که حافظه فعال ضعیف، توجیهی باشد برای حساب نارسایی؛ چرا که این ضعف، توانایی به خاطر آوردن قوانین ریاضیاتی از مفاهیم پایه شبیه شمارش در ترتیب افزایشی و کاهشی گرفته تا توابع جبری پیچیده تر را محدود می کند.

نخوابیدن یا بیدار شدن های مکرر مشکل بسیاری از کودکان است که والدین آنها را ناراحت و رنجیده خاطر می کند. دلیل مشکلات خواب کودکان می تواند مختلف باشد. اما دلیلش هر چه که باشد شما والدین عزیز باید مهارت ها و تکنیک هایی را بلد باشید تا بتوانید کودکان را راحت بخوابانید. در این مقاله به بررسی این راه ها می پردازیم.

از تمرین مثبت استفاده کنید

در طول روز با او کار کنید و راه هایی را به کودک نشان دهید که در هنگام شب می تواند با به کارگیری آن ها به خواب برود. صحنه آرام و زیبا و یکنواختی را به او پیشنهاد کنید تا در موردش فکر کند مانند صحنه ای که امواج اقیانوس به یک ساحل برخورد می کنند و یا گوسفندی که از روی یک نرده در حال پریدن است. او را وادارید که با تکرار حروف الفبا یا یک ترانه کودکانه این کار را تمرین کند .

از موسیقی آرامش بخش استفاه کنید

نزدیک تخت کودک که یک ضبط صوت با یک نوار موسیقی ملایم بگذارید. به کودک نشان دهید که چطور در صورتی که شب از خواب بلند شد و نتوانست مجددا به خواب برود آن را روشن کند.

راهی برای گذراندن زمان ارائه دهید

برای او چندین فعالیت آرام که می تواند در رختخواب انجام دهد مانند کتاب/نوار قصه/حیوانات پارچه ای/یا عروسک تدارک ببینید تا هنگامی که از خواب برمی خیزد به شما نیازی نداشته باشد.

رفتار کوک را تقویت کنید و به او پاداش بدهید

در این مورد نیز به کودک برای کمتر برخاستن در هنگام شب نمره و جایزه بدهید.

اگر به عنوان مثال کودک هر شب سه بار از خواب برمی خاسته است اگر دوباره از خواب برخاست به او جایزه دهید و سپس اگر یکبار برخاست به او جایزه دهید و نهایتا اگر اصلا از خواب بیدار نشد به او جایزه دهید. جایزه ها را با بیشتر کردن نمره هایی که به ازای آن داده می شوند کمتر کنید در ابتدا کودک با یک شب بدون برخاستن جایزه خاصی را می برد ولی به تدریج با دو شب بدون برخاستن جایزه خاصی را می برد و بعد با سه شب بدون برخاستن و…

کودکانی که دوست دارند با شما بخوابند

کودکان دوست دارند در کنار والدینشان بخوابند کنار والدین گرم و صمیمانه و امن است.

بعضی از والدین هرگز به کودک خود اجازه نمی دهند که وارد رختخواب آن ها شوند و بعضی می گویند (تنها جمعه ها حق داری بیایی). بسیاری از والدین کودکان بیمار خود را هنگام شب با خود به بستر می برند تا هم بتوانند آن ها را آرام کنند و هم اینکه در همان زمان خودشان چرتی بزنند. بعضی از والدین به کودک اجازه می دهند که در رختخواب آن ها به خواب رود و سپس به آرامی کودک را از رختخواب خود بیرون آورده و در رختخواب خودش می گذارند. درحالی که بعضی دیگر از پدرو مادرها از خواب می پرند تا ببینند آیا کودک در رختخواب آن ها هست یا نه. بعضی از والدین حتی عادت کرده اند که با کودک خود در یک رختخواب بخوابند.

ما معتقدیم خوابیدن کودک در رختخواب والدینش به جز در برخی موارد خاص هم برای کودک و هم برای والدین مضر است. بر اساس تجربه ما و بسیاری از متخصصان بهداشت روانی دادن این اجازه به کودک می تواند برای او مشکلات جدی ایجاد کند. ممکن است کودک بیش از حد وابسته شود و نتواند شب را به تنهایی خارج از خانه بگذراند. ممکن است با این عمل دچار اضطراب شود در مورد نقش خودش در خانواده و احساسات جنسی اش دچار سردرگمی شود و یا این که در مورد روابط والدین خود با یکدیگر دچار نگرانی و اضطراب شود. البته ممکن است این مسائل را آشکارا بیان نکند ولی آن ها را احساس می کند.

تفاوت زیادی بین این مساله وجود دارد که به کودک اجازه دهید مرتبا کنار شما بخوابد و یا این که گاهی به او اجازه چنین کاری را بدهید. هنگامی که این عادت آغاز شده است در اکثر موارد والدین متوقف کردن آن را دشوار می یابند به ویژه به این دلیل که پذیرفتن تقاضای کودک راه ساده ای است که می توان با انجام آن از شریک وضعیت کسل کننده خلاص شد. به نظر بسیاری ساده تر می آید که کودک را با خودتان به رختخواب ببرید تا این که به صدای گریه یا خواهش و تمنای او گوش دهید.گاهی اوقات والدین کودکشان را با خودشان به رختخواب می برند تا از آن به عنوان راهی ساده ولی ناگفته برای خودداری از داشتن رابطه جنسی با همسرشان استفاده کنند که این راه حل نیز ناسالم است. بهترین کار این است که اجازه ندهیم کودکان بستر والدینشان را بستر خودشان بدانند.

چه نوع فرزند پروری موجب می شود که کودکانی با اختلال خودشیفتگی پرورش پیدا کنند؟

اغلب پرسیده می شود که “چه نوع فرزند پروری منجر به این مساله می شود که فرزندان دارای اختلال شخصیت خودشیفه شوند؟” و یا اینکه “آیا کودکان والدین خودشیفته بیشتر در معرض خطر اختلال خودشیفتگی هستند؟”

به چه صورت افراد دچار اختلال شخصیت خودشیفته می شوند؟

اختلال شخصیت خودشیفته محصول محیط های خاص کودکی در خانواده است. تمام کودکان خواهان دریافت تایید و یا توجه خانواده هستند. کودکان خود را با محیط خانواده سازگار می کنند و اغلب بهترین راه مفید و معقول سازگاری در برخی ازخانواده ها این که فرد خودشیفته شود. در زیر چند سناریو که افراد در طی آن خودشیفته می شوند، ذکر شده است:

ارزش های والدی خودشیفته

در این شرایط کودکان در محیطی بزرگ می شوند که بسیار رقابت در آن شدید است و پاداش فقط به موفقیت های بالا داده می شود. یکی یا هر دو والد دارای شخصیت های خودشیفته و نمایشی هستند. شعار خانواده این است: اگر نمی توانی بهترین باشی، چرا اصلا هستی؟

در این خانواده عشق مشروط است

 هنگامی که شما در مسابقه و رقابت نفر اول هستید، جایزه ی علمی را می برید و یا در مدرسه می درخشید، بسیار به شما توجه می شود و بسیار ستوده می شوید. اما اگر اینطور نباشد، سرخورده می شوید. هر کسی در خانواده قرار است خاص باشد و بارها آن را اثبات کند. اصلا مهم نیست که شما چقدر دستاورد دارید، فشار هیچ وقت برداشته نمی شود. خانمی اینطور گزارش می داد که ” زمانی که من خانه می امدم و می گفتم که من نمره ی عالی گرفته ام، پدرم از من می پرسید که آیا کسی “بسیار عالی” هم گرفت؟”

کودکان در این خانواده ها احساس نمی کنند که به صورت ثابتی مورد عشق و محبت قرار می گیرند. برای این کودکان مشکل است که از شرایطی فقط به خاطر خودش لذت ببرند مگر اینکه این شرایط، موقعیت خاصی را برای آنها به ارمغان بیاورد. این کودکان به جای اینکه مورد حمایت والدین خود قرار بگیرند تا محیط خود را کشف کنند و یا به سمت چیزهایی بروند که مورد علاقه ی آنهاست، آنها فقط در زمانی حمایت را دریافت می کنند که سطح موفقیت، بالا باشد. والدین  به”خود واقعی” کودک علاقه ای ندارند. آنها به این مساله علاقه دارند که به چه صورت کودکان آنها در خانواده خوب به نظر می برسند. انها دوست دارند به در و همسایه بگویند “نگاه کن بچه ی من چه کارهایی انجام داده است”

کودکانی که در این خانواده ها رشد پیدا می کنند فقط در صورتی احساس امنیت و ارزشمندی می کنند که یا موفق باشند و یا به عنوان “بهترین”شناخته شده باشند. عشق غیر مشروط در دوران کودکی و ارزیابی بسیار زیاد برای داشتن وضعیت عالی و موفقیت در خانواده موجب می شود که کودک همیشه در تعقیب موفقیت باشد و آن را با خوشحالی اشتباه بگیرد.

والدین خود شیفتۀ تحقیر کننده

در این سناریو والدین بسیار سلطه گر هستند و کودک را کوچک می کنند و کودک را خوار و خفیف می کنند. والدین تحریک پذیر هستند و به راحتی عصبانی می شود و به صورت غیر واقع بینانه ای انتظارات بالایی دارند.

اگر دو کودک در خانواده باشند، والدین یکی را تمجید و دیگری را کوچک می کنند. “کودک خوب” یکباره تبدیل به “کودک بد” می شود و خواهر یا برادرش بزرگ می شوند. هیچ کس در این خانواده احساس امنیت نمی کند و بیشتر وقتش را صرف تلاش برای ارام کردن والدین انفجاری خودشیفته ی خود می کنند.

والد دیگر اغلب مانند کودک برخورد می کند و اغلب تحقیر می شود. هنگامیکه که با والد خودشیفته مخالف باشد، هر دوی آنها تحقیر خواهند شد.

کودکانی که دراین خانواده ها بزرگ می شوند احساس عصبانیت، تحقیر شدگی و ناشایسته بودن می کنند. آنها احتمال دارد که به شرایط کودکی خود بتوانند به روش های محدودی عکس العمل نشان دهند.

کودک شکست خورده

برخی از این کودکان به سادگی تسلیم می شوند و شکست را می پذیرند. در سال های نوجوانی، این کودکان پس از این که در دهه های گذشته ی زندگی خود این پیام را دریافت کردند که بی ارزش هستند، ممکن است مبتلا به افسردگی شوند واز خود متنفر شده و از خود خجالت بکشند. برای اینکه انها از خجالت درونی خود فرار کنند، ممکن است تلاش کنند که خود را در رفتارهای واکنشی و اعتیادی غرق کنند. برخی از آنها الکی می شوند و یا به موادمخدر معتاد می شوند و برخی دیگر روزهای خود را در اینترنت به سر می برند. آنها هیچ گاه شکوفا نمی شوند زیرا که همیشه این پیام را دریافت کرده اند که هیچ چیز نیستند.

کودکان سرکش

این کودکان بسیار پیام های والدین خود را رد می کنند و “بازنده” هستند. در عوض آنها عمر خود را صرف این مساله می کنند که به خود، جهان و والدین تحقیر کننده ی خود اثبات کنند که آنها خاص هستند و والدین آنها اشتباه می کنند. آنها به هر صورتی که بتوانند موفقیت را دنبال می کنند. پیام کل زندگی آنها این است که آنها خاص هستند و یک پیام درونی همیشه در آنها وجود دارد که آنها را برای هر مشکلی مورد انتقاد قرار می دهد، مهم نیست که چقدر کوچک است.

کودکان عصبانی

این کودکان به خاطر تحقیر والدین خود بسیار عصبانی بزرگ می شوند و هر کسی والدین آنها را به آنها یاد اوری کند، هدف خشم آنها قرار می گیرد. در برخی موارد خود این افراد خود شیفته های سمی و یا بدخیم می شوند. برای آنها مهم نیست که موفق شوند، بلکه برای آنها مهم است که ویران کنند.

کودک طلایی

معمولا این والدین، خودشیفته های پنهان هستند که در برابر عموم احساس ناراحتی می کنند. در عوض، آنها در مورد کودک بی نهایت با استعداد خودلاف می زنند.  این نوع ایده ال سازی و اغراق در مورد کودک که موجودی بدون نقص و خاص است منجر به این مساله می شود که کودک به صورت فرد خودشیفته خود را با محیط سازگار کند.

تاثیرات عشق مشروط و غیر مشروط

هر کسی دوست دارد که به صورت واقع بینانه دیده شود و به صورت غیر مشروط دوست داشته شود. اگر کودکان باور داشته باشند که والدین آنها فقط به این خاطر برای آنها ارزش قایل هستند که خاص هستند، این مساله منجر به عدم امنیت کودک می شود. هیچ کس همیشه برنده نیست. هیچ کسی از هیچ وجهی از فرد دیگر بهتر نیست.

کودکانی که توسط والدین  ایده ال سازی می شوند، باور دارند که آنها فقط زمانی ارزش دوست داشتن  را دارند که کامل باشند و ارزش ایده ال سازی را داشته باشند.

درک نقایص و خجالت

زمانی که والدین کودکان خود را ایده آل سازی می کنند، کودکان ممکن است هنگامیکه در خود نقایصی می بینند خجالت بکشند. به همین جهت امکان دارد که آنها همیشه تلاش کنند که کامل باشند و اثبات کند که بی نقص و ایده ال هستند.

رشد محدود خود واقعی

در این فرایند، کودکان ممکن است تماس خود را با خود واقعی، دوست داشتن ها و نداشتن های واقعی خود را از دست بدهند.

آنها به جای کشف اینکه چه کسی هستند و علائق و استعداد های آنها چه چیزهایی هستند، از این مسیر خارج می شوند و زمان خود را صرف کارهایی که قبلا به خوبی انجام می دادند، کنند  و یا اینکه به دنبال گرفتن تایید والدین خود باشند.

نتیجه: ایده آل سازی والدی ممکن است منجر به دیدگاه نامتعادلی از خود شود. زمانی که این اتفاق می افتد، کودک این طور ادراک می کند که پذیرفته شده نیست و تلاش می کند که کامل دیده شود. این شرایط یک جهش با خودشیفتیگی متورم فاصله دارد.

گاها این کودکان در برابر نقش “کودک طلایی” مقاومت می کنند و خودشیفته نمی شوند و با حجم زیادی از ستایشی که دریافت می کنند، خجالت می کشند. آنها تحت فشار باری قرار می گیرند که قرار است در خانواده نقش بازی کنند.

ستایندگان نمایشی

برخی از کودکان در خانواده های خودشیفته بزرگ می شوند که والدین آنها خودشیفته های نمایشی هستند. این والدین تا زمانی کودکان خود را ستایش می کنند و یا به آنها پاداش می دهند که این کودکان تابع آنها باشند. به این کودکان ارزشهای خودشیفتگی آموخته می شود، اما زمانیکه برای گرفتن تایید رفتارهای نمایشی انجام می دهند از طرف والدین خود دلسرد می شوند. بلکه نقش آنها در خانواده این است که بزرگی والدین خودشیفتۀ خود را به صورت غیر منتقدانه ای بستایند بدون اینکه تلاشی داشته باشند که خود را معادل والدین خود بدانند و یا از آنها جلو بزنند.

در این محیط، بهترین روش برای تبدیل به یک خودشیفتۀ پنهان همین جو خانوادگی است. کودکان یاد می گیرند که به آنها زمانی مهمات خودشیفتگی داده می شود- توجه و ستایش- که فقط به صورت آشکار با والدین خودشیفتۀ خود رقابت نکنند و این مهمات از آنها باز پس گرفته می شود اگر بخواهند به صورت خاص خود را مطرح کنند. تمام ارزش آنها در خانواده این است که به صورت حمایتگروالدین خودشیفتۀ خود ظاهر شوند.

در بزرگسالی آنها دوست ندارند خیلی مطرح شوند و به چشم بیایند بنابراین موضوعات خودشیفتگی و عزت نفس در این افراد از طرف کسانی که کمتر آنها را می شناسند، کمتردیده شود. برخی از این افراد به این نقش خو می گیرند و می توانند در کار خود بسیار موفق باشند اگر در برابر خودشیفته های نمایشی قرار بگیرند. انها این افراد را حمایت و تمجید می کنند.

حرف اخر: هنگامی که شما می دانید که به دنبال چه چیزی هستید، به آسانی می توانید ببینید که چه محیط های خانوادگی خاصی از سازگاری های خودشیفتگی کودکان حمایت می کند. در برخی از خانه ها، خودشیفته شدن اغلب تنها راه حل سالم است.

زمانی که پدر برایش رایانه ای خرید و در اتاقش قرار داد، دوازده سال بیشتر نداشت. والدین او گمان می کردند رایانه می تواند برای فرزندشان مفید باشد. اولین کاری که او کرد این بود که به شبکه جهانی اینترنت متصل شد و پس از مدتی کوتاه، اتاق های گفتگو (Chat Room) و پست الکترونیکی (E-mail) را کشف کرد. برای چند هفته ابتدایی، والدینش او را کنترل می کردند و در باره حفظ اطلاعات شخصی بر روی شبکه به او هشدار می دادند. اکنون آن ها مطمئن بودند که فرزندشان به سراغ پایگاه های مروج فساد و خشونت نخواهد رفت. از این زمان به بعد، کنترل خود را قطع کردند و نظارتی بر فرزندشان در گفتگو (Chat) با دوستانش و یا بازی های شبکه ای او نداشتند.

مشکلات، بسیار زود خود را نشان دادند. فرزند آن ها بیشتر زمانِ خود را در اتاقش و با رایانه می گذراند و زمانی که او را مجبور می کردند که بخشی از روزش را با خانواده بگذراند، ترشرویی می کرد. نمراتش نیز سیر نزولی پیدا کرده بودند. هر زمان که از رایانه اش دور بود کج خلق بود و اغلب تا نزدیکی های صبح آنلاین باقی می ماند. زمانی که والدینش او را تهدید کردند که جای رایانه را عوض خواهند کرد با حالتی متخاصم تهدید کرد که به خودش صدمه خواهد زد!

اعتیاد اینترنتی چیست؟

این نوع اعتیاد، مشکلی در حال رشد و مولود قرن اطلاعات و اطلاع رسانی است. دسترسی به اینترنت یک بخش حیاتی در دنیای مدرن و یک ابزار مهم در آموزش کودکان است و در مدارس، خانه ها و حتی مراکز خرید مورد استفاده قرار می گیرد. تسلط استفاده از اینترنت نیز یک مهارت بسیار مهم شغلی و تجاری در سال های آتی خواهد بود. به علاوه، اینترنت یک رسانه سرگرم کننده و اطلاع رسان است. به هر حال، محاسن ذکرشده برای بسیاری از کاربران اینترنت اغواکننده و فریبنده است، زیرا اینترنت یک دسترسی ۲۴ ساعته به دنیایی ناشناخته و تحریک کننده را فراهم می کند. یک کاربر اینترنت می تواند در یک اتاق گفتگو وارد شده و خود را به جای کس دیگری جا بزند و یا با دیگر کاربران در هر گوشه دنیا به بازی بپردازد. با یک کلیک روی موس (Mouse) می توان به دنیایی وارد شد که در آن از مشکلات دنیای حقیقی خبری نیست و هر آرزویی به حقیقت خواهد پیوست.

مانند اعتیاد به مواد مخدر، الکل، سیگار و یا کافئین؛ اعتیاد به اینترنت نیز با علایمی همچون افزایش نوسانات اخلاقی، سخن نگفتن با دیگران و قطع روابط اجتماعی مشخص می شود. کودکان و نوجوانانی که به اینترنت دلبستگی فراوان پیدا می کنند و در حقیقت به آن معتاد می شوند، برای ارضای خود ساعت های متوالی بدون وقفه روی خط باقی می مانند و زمانی که امکان دسترسی به اینترنت را نداشته باشند دچار تشویش، لرزش دست و عصبانیت می شوند، استراحت و آرامش را فراموش می کنند و به اینترنت و وسوسه های آن فکر کرده و یا خیالپردازی می کنند. زمانی که فرصت استفاده از اینترنت را پیدا می کنند، احساس نیازی غیر بازدارنده به داشتن روابط احساسی در آن ها بروز می کند. نیاز به روابط در دنیای غیر واقعی زمانی بروز می کند که این روابط در دنیای واقعی مورد بی توجهی و غفلت قرار گرفته باشد. در حقیقت عبارت «اعتیاد اینترنتی»، به طیف وسیعی از رفتارها اشاره می کند. محققان پنج نوع اعتیاد اینترنتی را شناسایی کرده اند:

علایم هشدار دهنده اعتیاد اینترنتی

• عدم احساس گذشت زمان، در زمان روی خط بودن
• استفاده از ساعات خواب و استراحت برای اتصال به اینترنت
• آشفتگی و عصبانیت در زمان بروز وقفه بین زمان های اتصال به اینترنت
• کنترل چندباره و مرتب پست الکترونیکی در هر روز
• کج خلقی کردن در صورت منع شدن از اتصال به اینترنت
• استفاده از زمان انجام تکالیف و کارهای روزمره برای استفاده از اینترنت
• ترجیح اینترنت بر بودن با خانواده
• سرپیچی از زمان تعیین شده جهت استفاده از اینترنت
• دروغ گفتن در خصوص مدت زمان اتصال به اینترنت و یا اتصال دزدکی، زمانی که کسی در اطراف نیست!
• ایجاد رابطه با کسانی که روی اینترنت هستند
• افزایش خستگی و بداخلاقی نسبت به زمان پیش از اعتیاد به اینترنت
• اشتیاق فراوان جهت اتصال به اینترنت در زمان دوری از رایانه
• از دست دادن شوق شرکت در فعالیت هایی که قبلاً مورد توجه قرار داشته اند
• وجود حالت آشفتگی، عصبانیت و افسردگی در زمان هایی که امکان اتصال به اینترنت وجود ندارد. در زمانی که این امکان فراهم می شود حالات فوق از بین می روند.

اعتیاد به بازی های شبکه ای

شامل بسیاری از فعالیت های مختلف اینترنتی است. افراد ممکن است در بازی های روی خط شرکت کنند، قمار کنند و یا در حراج شرکت کرده و یا خرید کنند. این اعتیاد بخصوص می تواند برای کاربران بسیار گران تمام شود و یا صورت حساب اتصال به اینترنت و هزینه کارت های اینترنت را که توسط والدین تأمین می شوند را افزایش دهد.

اعتیاد به روابط انسانی روی شبکه

ارتباطات روی خط در اتاق های گفتگو، اهمیت بیشتری نسبت به روابط فامیلی پیدا کرده اند. به علاوه گفتگوهای روی خط با آشنایان اینترنتی، به دنبال خود، هزینه ارتباطات در دنیای حقیقی را نیز افزایش می دهد. به این نکته توجه کنید که کاربران پس از دیدار کسی روی اینترنت مشتاق دیدن (واقعی) او می شوندکه بالطبع هزینه های مرتبط را خواهد داشت. دیدن کسی که معلوم نیست همان کسی است که روی اینترنت خود را معرفی کرده است یا خیر؟ اطلاعات نامحدود: میزان اطلاعات در دسترس اینترنت، نامحدود و بی شمار است. بعضی کاربران ممکن است دچار وسوسه دستیابی به اطلاعات و طبقه بندی آن ها شوند. حرکت روی «وب جهانی» و استفاده از جستجوهای گسترده در بانک های اطلاعاتی ممکن است تمام فعالیت های یک کاربر را شامل شود و البته بروز مراحل بحرانی شوق و وسوسه برای جستجوی بیشتر.

اعتیاد به رایانه

زمانی که اعتیاد به اینترنت وجود ندارد، بحث اعتیاد به رایانه بسیاری از موارد ذکرشده را می پوشاند. بازی های رایانه ای غیر شبکه ای می تواند برای بسیاری از افراد وابستگی شدید به همراه بیاورد. این مشکل در هنگام استفاده از انواع وسایل بازی های رایانه ای مثل سگا (Sega) و پلی استیشن (Play Station) نیز رخ می دهد.

اعتیاد به عکس اینترنتی

عکس های مستهجن و شهوت آور بر روی اینترنت به سادگی قابل دستیابی اند. زمانی که نرم افزارهای کنترل کننده جهت محدود ساختن دسترسی کودکان به پایگاههای اینترنتی طراحی شدند، بسیاری از پایگاههای غیر اخلاقی نیز راههایی جهت عبور از این موانع به وجود آوردند. یک کاربر کارکشته اینترنت نیز می تواند به راحتی از سد این نرم افزارها عبور کند. نوجوانان از جمله کسانی هستند که معمولاً وقت زیادی را صرف دیدن یا جمع آوری و مبادله عکس های مستهجن می کنند. حتی ممکن است در اتاق گفتگوی بزرگسالان و یا اتاق هایی که در آن ها هر کس نقش یکی از طرفین رابطه جنسی را بازی می کند وارد شوند که عموما از نظر سنی بسیار مسن تر هستند. این کودکان و نوجوانان ممکن است برای ارسال عکس و فیلم نامناسب افراد سوء استفاده گر به دیگران فریفته شوند.

معضل پرنوگرافی روی اینترنت

امکان دسترسی از طریق اینترنت به این گونه عکس های غیر اخلاقی از جمله مواردی است که ذهن بسیاری از والدین را به خود مشغول کرده است. حتی اگر فرزندانشان به طور مفرط به اینترنت متصل نشوند، یک جستجوی ساده برای دستیابی به مطالب مفید، ناخودآگاه می تواند به سمت پایگاههای غیر اخلاقی هدایت شوند. انبوه نامه های الکترونیکی همچون سیل به صندوق پست الکترونیکی کودکان سرازیر می شوند که همه گونه اطلاعات و مطالب در این زمینه را ارائه می دهند. البته راههایی همچون استفاده از نرم افزارهای کنترلی وجود دارد. اغلب برنامه های پست الکترونیکی نیز قابلیت فیلتر و مسدود ساختن نامه های مختلف را دارند. هر چند همان طور که قبلاً گفته شد بسیاری از این دست پایگاهها، راههایی برای عبور از موانع ارائه داده اند ولی به هر حال استفاده از نرم افزارها و کنترل پست الکترونیکی می تواند به طور قابل ملاحظه ای احتمال دسترسی کودکان و نوجوانان را کاهش دهد.

برخی والدین نیز نگران این مسئله اند که فرزندانشان، نرم افزارهای کنترلی و نصب شده را از کار بیندازند. برای این منظور نیز برنامه هایی وجود دارند که می توانند به طور نامحسوس تمامی فعالیت های انجام شده روی رایانه را ثبت کند. این گونه نرم افزارها می توانند اطلاعاتی نظیر اینکه چه پایگاههایی مورد بازدید قرار گرفته اند و یا گفتگوهای انجام گرفته در اتاق های گفتگو را نمایش دهند.

البته این موارد توصیه شده دقیقا شبیه این است که شما در اتاق فرزندتان دوربین مخفی نصب کنید، به مکالماتش گوش دهید و یا دفتر خاطرات روزانه اش را بازرسی کنید! حتی می توانید با حضور او رایانه اش را وارسی کنید و یا می توانید محیط خصوصی او را محدود کنید و در حقیقت دیوار اطمینان بین خود و فرزندتان را ویران کنید. پس بهتر است راهی مؤثرتر را امتحان کنید. با او به گفتگو بنشینید و در مورد مسائلی که باعث نگرانی و هراس شما شده اند صحبت کنید.

چه کسانی اعتیاد اینترنتی را گسترش می دهند؟

 اعتیاد به اینترنت مختص به سن یا طبقه خاص نیست. مردان و زنان در سراسر دنیا می توانند به ارتباطات اینترنتی، بازی های اینترنتی، جمع آوری اطلاعات و … از طریق اینترنت معتاد شوند. شخص خاصی را نیز نمی توانید متهم به اشاعه اعتیاد اینترنتی کنید. افرادی که از ضعف شدید در روابط اجتماعی رنج می برند کسانی هستند که به ارتباطات اینترنتی پناه می برند. همچنین اینترنت مفری است برای کسانی که از مشکلات روانی رنج می برند و دچار تشویش، افسردگی و عدم اعتماد به نفس هستند. والدین باید فرزندانشان را که به رایانه و مودم وسیله برقراری ارتباط بین دو رایانه و یا یک رایانه با شبکه، دسترسی دارند برای دوری از بروز مشکلات ذکرشده از طریق اینترنت، تحت نظر داشته باشند.

پیشگیری و درمان اعتیاد به اینترنت

استفاده از اینترنت می تواند تجربه ای لذت بخش و آموزنده باشد. اما بهتر است پیش از صدور اجازه به کودکان و نوجوانان برای اتصال به اینترنت، در مورد قوانینی به توافق برسید. شما می توانید راهنمای زیر را  به همراه فرزندان تان، پیش از اتصال به اینترنت مطالعه کنید. با اینکه این راهنما نمی تواند به تنهایی مانع از فریفته شدن فرزندان تان به وسیله شود، ولی می تواند به داشتن تجربه ای سالم تر و امن تر در اینترنت کمک کند.

راهنمای حفظ ایمنی در اینترنت

• به هیچ عنوان اسم، آدرس، شماره تلفن و هر گونه اطلاعات شخصی خویش را آشکار نکنید.
• عکس خود را از طریق اینترنت و یا پست الکترونیکی برای هیچ کس ارسال نکنید.
• با کسانی که روی اینترنت ملاقات می کنید، تماس تلفنی نگیرید و یا قرار ملاقات نگذارید.
• در صورت دریافت مطالب خشن، زننده، فریبنده و یا هر مسئله ای که آرامش شما را بر هم می زند، آن را به اطلاع والدین یا معلمین خود برسانید.
• این نکته را به خاطر داشته باشید که هر آن کس را که روی اینترنت ملاقات می کنید مجبور به گفتن تمام حقایق راجع به خود و یا هر چیز دیگری نیست لذا به هر کسی اعتماد نکنید.
• هیچ گاه در اتاق های گفتگو وانمود نکنید که کس دیگری هستید.
• بدون اجازه والدین دستور خرید ندهید و یا برای پیشنهادات مجانی ثبت نام نکنید.
• به جز به والدین، رمزهای عبور خود را افشا نکنید.

برای اطمینان از رعایت قوانین فوق، والدین باید در بعضی اوقات به کار فرزندان شان نظارت کنند تا در صورت وجود، بتوانند هر کدام از علایم هشداردهنده را تشخیص دهند. در صورت بروز هر کدام از علایم اعتیاد، منع کامل دسترسی به اینترنت نیاز نیست و توصیه نیز نمی شود. اما ایجاد ساختاری که نهایتا به کاهش این دسترسی تا مرز اعتدال منجر شود، لازم است. برای مثال ساعات استفاده یک نوجوان از شش ساعت در روز به یک ساعت کاهش یابد. استفاده از وسایلی مثل ساعت زنگ دار برای نشان دادن مدت زمان اتصال و نصب یک کپی از دستورالعمل فوق الذکر در اتاق فرزندتان برای اینکه به آن وفادار بماند، می تواند مفید باشد.

اگر رایانه فرزندتان در اتاق او و یا در محلی مجزا قرار دارد، انتقال آن به مکانی مثل آشپزخانه، اتاق نهارخوری و یا هر مکانی در منزل که به راحتی بتوان رایانه را مشاهده کرد می تواند به شما کمک کند. تهیه فهرستی از فعالیت های جایگزین برای زمانی که روی خط نیستند، مفید است. به تناوب، استفاده از اینترنت را با دیگر سرگرمی های جذاب که قبلاً انجام می شدند، جایگزین کنید و زمان بگذرانید.

استفاده مفرط از اینترنت می تواند پوششی برای مشکلات مختلفی باشد که فرزندتان با آن روبه روست و یا دیگر مشکلات خانوادگی، تلقی شود. در این حالت نیاز به درمان هایی خارج از خانه«به کمک متخصصان» احساس می شود. هر چند حل این نوع مشکلات در خانه بسیار سودمند است. از گروه های اینترنتی که در برخی از اجتماعات وجود دارند می توانید استفاده کنید و یا از مشاوران مدرسه و مراکز درمانی محلی کمک بگیرید. البته مراکز درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکل نیز می تواند کمک فکری بکند. مشخص است که تجربیات آن ها درخور اعتیاد اینترنتی نیست ولی می توانند اطلاعات ارزشمندی در اختیار شما قرار دهند. البته مراکز درمان این گونه از اعتیاد را می توانید روی اینترنت بیابید به شرط آنکه خود دچار اعتیاد نشوید.

تاریخچه استفاده از موسیقی به عنوان روشی برای درمان به زمان ارسطو و افلاطون باز می‌گردد. از آن زمان به بعد رگه‌هایی از استفاده از اصوات و آهنگ ها برای درمان بیماری های مختلف بکار رفته‌است. اما در قرن بیستم فکر رسمی استفاده از موسیقی برای درمان مصدومین جنگ جهانی اول آغاز شد و هر چند استفاده از این روش درمانی با مشکلاتی همراه بود که با قدمهایی که برداشته شد، بتدریج این شاخه درمانی تکامل یافت و انجمنهای متعددی تشکیل گردید. بطوری که در سال ۱۹۴۴ اولین برنامه آموزش موسیقی درمانی در جهان در دانشگاه میشیگان آغاز شد.

در سال ۱۹۵۰ انجمن موسیقی درمانی آغاز به کار کرد. در سال ۱۹۷۱ انجمن موسیقی درمانی آمریکا یا AAMT آغاز به کار کرد. در سال ۱۹۸۵ فدراسیون جهانی موسیقی درمانی در سطح بین‌المللی به ثبت رسید. انجمن موسیقی درمانی ایرانی با اهداف بالا بردن سطح آگاهی افراد از فرآیند موسیقی درمانی و فواید آن و بالا بردن امکانات تخصصی برای استفاده از این شیوه درمانی فعالیت خود را آغاز کرده‌است.

پیشینه موسیقی درمانی در تاریخ ایران

نخستین سیستم نظام یافته آکادمیک موسیقی درمانی در ایران باستان بنا گردید. بر اساس کتیبه‌هایی که در سال ۱۳۴۹ یافت گردیده‌است در دانشگاه جندی شاپور اهواز دانش موسیقی و درمان با موسیقی از دپارتمان‌هایی بوده‌است که هر دانشجوی پزشکی آن زمان (۱۵۰۰ الی ۱۳۹۰ سال پیش) باید آن را می‌گذراند نکته جالبی که وجود دارد اینست که پرستارهایی برای بیمارستان‌های آن زمان پرورش می‌یافتند می‌بایست در نواختن چند ساز اصلی تبحر داشته باشند و بر این اساس موسیقی تجویز شده از پزشک را ارائه می‌کرده‌اند.

این موسیقی ارائه شده در هنگام زایمان زنان دربار ساسانی از لوازم کار یک پزشک بود از لحاظ پیشینه، موسیقی آرام بخش در ایران باستان با ظهور دین زرتشت آغاز شد. کتاب اوستا و اشعار آهنگین گات‌ها الهام بخش موسیقی دانان برای تصنیف آوازها و ملودی‌ها و همچنین تشکیل مراسم و آیین‌های موسیقایی بوده‌است. در واقع موسیقی در تاریخ ایران باستان در خدمت تلقینات دینی و اشارات مذهبی بوده‌است که اکنون در تمرینات تن آرایی انواعی از آن را شاهد هستیم.بعد از حضور اسلام در ایران عمده فعالیت‌های موسیقی نوشتاری و نظری شد و بیشتر مطالب نظری رنگ و بویی از برداشت یونانیان داشت که با اعمال تغییراتی منتقل شده بودند. یونانی‌ها موسیقی را در میان موضوع‌های فلسفی مطرح می‌کردند و بیشتر فیلسوفان در کنار علوم دیگر در مورد موسیقی اظهار نظر می‌کردند. به طور اجمال آثار نوشتاری گذشتگان در مورد تاثیر موسیقی بر روح و نفس بیشتر بر محور طبایع و مزاج زمان و افلاک و سماع است که بزرگان حکمت، فلسفه، و پزشکی ضرورتاً نکاتی در این باب آورده‌اند.

از مهم‌ترین آثاری که در این زمینه وجود دارد قابوس نامه اثر کیکاووس بن قابوس بن وشمگیر است که به طور مفصل به اثر نواختن موسیقی در طبایع مختلف اشاره دارد. او بزرگ‌ترین هنر نوازندگی را از آن می‌داند که متناسب با طبع و حال شنونده بنوازند. «رامشگر (نوازنده) را بزرگترین هنر آنهاست که بر طبع مستمع رود.» وی از نخستین مسلمانانی است که در اثر خود باب مهمی را به موسیقی درمانی اختصاص داده‌است وی پس از این که شیوه‌های عملکرد و برخورد اجتماعی یک موسیقی درمان گر را ذکر می‌کند براساس ۱-طبایع چهارگانه ۲- سن ۳- جنس شنونده موسیقی، نوعی موسیقی مربوط به آن طبقه‌بندی را توصیه می‌کند که متأسفانه بسیاری از گوشه‌هایی که عنصرالمعالی نام برده‌است در گذر زمان فراموش شده و تنها نامی از آن باقی نمانده‌است.

اشاره عنصرالمعالی به صفات دموی، صفراوی و … توجه به وضعیت روانی و عاطفی شنونده‌است در مبانی روش موسیقی و آواز دوره‌های مختلف زندگی را از هم تفکیک می‌کند. برای کودکان نغمه‌ها و آواز و نوازندگانی ساده و آسان و سبک را ذکر می‌کند. از دید او چون کودکان درک لطیف تری دارند برای آن‌ها ترانه ساخته می‌شود و نغمه‌هایی با وزن سبک تا راحت بفهمند و از آن لذت ببرند و برای اهل موسیقی و پیرامون موسیقی جدی را توصیه می‌کند. پس از این وصفی در انواع نواها با توجه به شغل افراد دارد من جمله «در سرا کار حریفان را همی نگرد اگر قوی مردمان خاصی مبین سزای عقل که حرف مطربی دانند (یعنی مردم خردمند) پس راه‌های نیک و نواهای نیک همی زن اما سرود بیشتر اندر پیری گوی اندر مذمت دنیا اگر قوی سپاهی و عیار پیشگان را بینی و دو بیتی‌های ماوراء النهری گوی در حزب کردن و ستودن عیاری …»

اما در زمینه موسیقی درمان و فواید جسمی آن ابن سینا در دانشنامه علایی بابا بزرگی به نام بابا موسیقی دارد که سخنان بدیع از این نابغه پزشکی ذکر گردیده‌است همچنین در این زمینه در کتاب شفا بخش مهمی را بدین گفتار اختصاص داده‌است:

علم موسیقی جزیی است از بدن انسان که می‌گردد از دل و سینه تا ناف گاه بالا می‌رود و گاه پایین دل آید و از اول هر ماه تا سلخ، هر روزی در عضوی باشد از اعضاء رئیسه و همواره سیار با ستاره ارقنوع. و این ستاره ارقنوع سیاره‌ای است رد وجودی آدمی به منزله آب و خون که هر روز در عضوی باشد پس در هر عضوی که باشد نبض را از او خبری است و نباض و حکیم را واجب است که علم ادوار را نیکو فراگیر تا بود که در تشخیص نبض کمتر خطا کند … روز اول ماه عیش کمتر کند که نبضش در سر قحف باشد دوم ماه در دماغ سوم ماه در کام چهارم ماه در حنجره پنجم ماه در کیلوس، شش ماه در کیموس، هفتم ماه در سینه هشتم سر نهم در امعاء، دهم در احسا، یازدهم در ناف، دوازدهم بر دست‌ها، سیزدهم بر دست چپ، چهاردهم باز در دماغ رود. و قرار بگیرد تا پانزدهم در کام باشد و شانزدهم ماه باز معاودت به قلب کند این مرتبه در هیچ مکان نیز تقلیل نکند تا به عروق صافن … و باز رد اول ماه به قدرت حضرت الله رجعت در دماغ و سر کند جراح را واجب است که در روزی که ارقنوع و کوکب موسیقی در دماغ و حدقه چشم باشد دست علاج از امراض عین و دندان و تنقیه دماغ و جگر کوتاه دارد که محل خطر است و دیگر چندین مرض را حکمای فلسفه از علم موسیقی و مقالات و پرده و نغمات غریبه موزون معالجه می‌کرده‌اند مثل دق و سل و قولنج و تب صفراوی.

«…چنانچه هر نغمه که باشد به نسبت کواکب سبعه تعلق به امراض مذکور دارد در روزگار قدیم حکما علاج بیمار به آلات طرب می‌کرده‌اند مناسب اوقات لیلی و نهاری در خانه خلوت مزین و روشن در نظر مریض ساز را به نوازش در می‌آورده‌اند تا این که به مرور آن مرض به اسهل وجوه بی مداوا او اشربه و از آن شخص زایل می‌شده‌است و در نسبت کواکب سبعه مذکور خواهد شد که هر ستاره به کدام مقام نسبت دارد و چون مغنی آواز بر کشد صدا از عروق قلبی و شرایین و مسا مات بدن استخراج شود و چون به حلقوم رسد از آنجا مابین کی لوس و کی موس رسیده نزاکت و لطافت به هم رسیده بیرون آید و موجب حال شود..

در این گفتارها به چند نکته عمده برخورد می‌کنیم

۱- ابن سینا علم موسیقی را جزئی از ترکیب بدن انسان می‌داند که اگر دیدگاه او را بپذیریم به دید جدید از شیوه درمان گر موسیقی دست می‌یابیم (فراموش نکنید که آثار او را قرن‌ها در معتبرترین دانشگاه‌های اروپایی تا ابتدای قرن بیستم به عنوان مرجع تدریس می‌کرده‌اند.)

۲- بوعلی جوهره موسیقی را در اعضای بدن سیار می‌داند و به نظر او این حرکت از زمانبندی بسیار دقیقی تبعیت می‌کند و حتی بر همین مبنا تجویز درمان نموده یا پزشک را از درمان باز می‌دارد.

۳- ابن سینا شیوه درمان حکمای قدیم به وسیله موسیقی در مورد بیماری هایی مانند سل و تب صفراوی و قولنج را تایید می‌کند ولی برخی از این نغمات درمان گر را «غریبه» می‌نامد که نشان می‌دهد قسمتی این دانش‌ها در زمان این سینا به غبار فراموشی آغشته بوده‌است.

۴- ابن سینا تاکید بر این نکته دارد که همانند کالبدی آسمانی و نجومی بسیاری از پدیده‌های پزشکی آن زمان «علم موسیقی» نیز پنداره‌ای فلکی دارد که بر اساس این پنداره در اعضای رئیسه بدن به تناوب مؤثر بوده و حتی توسط حکیم قابل بررسی و پایش (Monitoring) است.

وی دقیقاً ستاره ارقنوع را حاکم بر این بعد می‌داند و این خاصیت را به منزله آب و خون اعلام می‌دارد که در سراسر بدن جاریست و مطابق حرکات نجومی این ستاره می‌توان کیفیت نبض بیمار را پیش بینی و تعیین کرد.

۵- ابن سینا تکنیک موسیقی درمانی را بسیار کم عارضه و بی خطر می‌داند و اجرای آن را در زمان‌های مناسبی از شب و روز دانسته که بدون کمک دارو و یا دستورهای خوراکی و آشامیدنی خاصی بیماری را زایل می‌کند. وی با توجه به دانش پزشکی آن روزگار مکانیسم دقیقی را از تاثیر صورت موسیقی بر ارگان‌های بدن ذکر می‌کند که با عنایت به کواکب سبعه در زمان خاص خود مؤثر خواهد بود. در اکثر نوشتارهای طب ایران توجه طبیبان قدیمی به اهمیت و تاثیر موسیقی در طبابت مشاهده می‌شود. علی بن عباس محبوسی در کتاب کامل الصناعه می‌گوید:

«پزشک باید به آهنگ موسیقی آشنا باشد تا انگشتانش به گرفتن نبض ریاضت دریافت یابد تا رگ را به خوبی بشناسد» در این گفتار نواختن موسیقی هم برای تقویت احساس و دقت (ریاضت) حواس (حتی حس بساوایی) برای دانش آموختگان طب توصیه می‌شود.

چه نوع بیماری هایی با موسیقی درمانی درمان می‌شوند

طیف وسیعی از بیماری ها در طی فرآیند درمان بهبود پیدا کرده‌اند. این بیماری ها طبقات مختلف با علل مختلف را در بر می‌گیرند. بطور کلی عمدتا بیماری هایی که به نحوی با مسائل روانی فرد در ارتباط هستند یا حالات روانی می‌تواند نقش مؤثری در بهبود آنها داشته باشند، در پاسخ مثبت به موسیقی درمانی شناخته شده هستند. همچنین بیماری های جسمی که منشأ روانی دارند با این روش بهبود پیدا می‌کنند.

تأثیرات جسمی

واکنش مغز در برابر موسیقی، تغییراتی را در بدن ایجاد می‌کند. آهنگ می‌تواند بدن را به سوی الگوی تنفسی آرام‌تر و عمیق‌تر هدایت کند که همین امر سبب آرام شدن جسم می‌شود و تأثیر آرام‌ بخشی دارد. ضربان قلب و فشار خون در برابر نوع موسیقی‌ای که شنیده می‌شود، واکنش نشان می‌دهند. بلند یا کوتاه بودن صدا، بر سرعت ضربان قلب و سرعت محرکی که عصب شنوایی را تحریک می‌کند، تأثیر می‌گذارد. صداهای بلند و تند، سرعت ضربان قلب و فشار خون را بالا می‌برند و صداهای آهسته، ملایم و منظم‌تر ضربان قلب و فشار خون را منظم می‌کند.

موسیقی همچنین می‌تواند انبساط عضلانی را تسکین بدهد و توانایی‌ها را بالا ببرد. میزان اندروفین (تسکین دهنده طبیعی درد) با گوش دادن به موسیقی افزایش یافته، میزان هورمون‌هایی که باعث استرس می‌شوند، کاهش می‌یابد. این تأثیرات شاید بتواند تا اندازه‌ای علت تأثیر موسیقی در بهبود سیستم ایمنی را توضیح دهد. مطالعاتی که در سال ١٩٩٣ در دانشگاه میشیگان انجام شد، نشان داد گوش‌دادن موسیقی حتی برای پانزده دقیقه، می‌تواند قسمت اول اینترلئوکین را افزایش دهد که نتیجه آن، افزایش مصونیت و ایمنی بدن است.

تأثیرات ذهنی

توجه به نوع و سبک صوت و صدا، موسیقی می‌تواند فرد را هوشیار کرده، یا به آرامش او کمک کند. به وسیله موسیقی می‌توان، قدرت حافظه و یادگیری را افزایش داد.نتیجه سودمندتر موسیقی، بهبود توانایی تمرکز است، مطالعه در این ‌زمینه نشان داد که دانشجویان کالج، مسائل ریاضی را بعد از گوش دادن به موسیقی کلاسیک، بهتر و راحت‌تر حل می‌کنند، و از آن اصطلاح «تأثیر موزارت» رایج شد.

کاربرد موسیقی درمانی در نارسائی های گفتاری

افرادی که در ارتباط کلامی مشکل دارند با خواندن آوازها و سرودهای مخصوص می‌توانند شمرده تلفظ کنند، گفتار مورد نیاز و مهارت در تشخیص لغات رشد و تمرین کنند. ریتم و صدای موسیقی همچنین می تواند تقویت جریان تکلم را در اختلالات گفتاری مانند لکنت زبان آسان سازد. از موسیقی برای اشخاص زبان پریش (آفازیک) به عنوان روش برای برقراری رابطه کلامی می توان استفاده کرد، تکنیک شناخته شده، درمان آوازی ملودیک (Melodic intonation Therepy) (M.I.T) این تکنیک، در اوایل دهه هفتاد میلادی به عنوان یک روش ترمیمی برای بخشی از مسائل گفتاری بزرگسالان زبان پریش به وجود آمده است.

در این روش جملات کوتاه در نمونه های ساده آهنگین، با آواز خوانده می شود. به موازاتی که بیماران عبارات و جملات را یاد می گیرند، آهنگ ها کمرنگ تر و محو می شوند، این روش بر پایه این نظریه قرار گرفته که وقتی نیم کره سمت چپ، آسیب می بیند می توان به وسیله اغراق در آواز (ریتم، با تأکید بیان کردن و جملات ملودیک) با کمک نیم کره راست مغز، تکلم را کمک، تحریک و تسهیل کرد.

مشاهدات و تجربیات اخیر نشان داده است که کاربرد موسیقی در درمان ناتوانیهای یادگیری اشخاصی که آسیب های شنوایی دارند، اشخاصی که آسیب های بینایی یا آسیب های گفتاری دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد .فعالیت های شنوایی موزیکی، که افراد را به توجه و نظم بخشیدن وبه خاطر آوردن محرکها شنوایی ملزم می سازد می تواند به آنها در تقویت گوش دادن و تمرکز در وظایف محوله کمک کند.

تجربیات موزیکی که در تقویت مهارت های درک شنوایی به کار می رود شامل فعالیت های چون

• نشان دادن شروع و خاتمه ی اصوات با کلمه یا اشاره
• مشخص کردن محل اختفای منابع صدا
• مشخص کردن تفاوت اصوات بلند و کوتاه یا آهسته و تند با استفاده از راهنمایی های لازم
• حرکت کردن، بازی کردن یا دست زدن به همراه موسیقی
• خواندن یا نواختن ساز با صدای بلند و کوتاه و تند و آهسته با کلمات یا اشارات
• تقلید الگوهای ریتمیک
• تشخیص شباهت یا زیر و بمی فواصل اصوات با استفاده از کلام یا اشارات
• نواختن ساز به دنبال نواختن مربی

فعالیت هایی برای تقویت مهارت های مقدماتی گفتار (مهارت های ارتباط و زبان ادراکی و بیانی)

• نواختن سازهای ساده ی بادی مانند کازوما، سوتها و فلوت که تنفس را تقویت می کند و عضلانی مورد نیاز تکلم را کنترل می نماید.
• خواندن حروف صدا دار و هجاهای ساده به تقلید از درمانگر
• انجام اعمال یا نواختن سازها که وسیله آواز هدایت شود
• خواندن آوازها
• اضافه کردن لغات جدید برای ساختن اشعار تازه برای آوازها یا نوشتن ابتکاری اشعار

فعالیت هایی برای تقویت مهارت های ارتباط اجتماعی

• خواندن آوازها یا سرودهایی که درمان جویان نیاز دارند.
• خواندن آوازها و سرودهایی که به طور متناوب گروه و تک خوان پاسخ می دهند.

کاربرد موسیقی در درمان ناتوانی های یادگیری

موسیقی درمانی برای افراد ناتوان در یادگیری بر محمور یکی از چهار مورد زیر یا بیشتر تمرکز دارد.

• دستیابی به اداره ی رفتار
• استفاده از موسیقی به عنوان یک پاداش و تقویت کننده جهت انجام درست وظایف تحصیلی
• استفاده از فعالیت های موزیکی برای ارائه و یا شرح مفاهیم و جریان های ویژه تحصیلی
• بالا بردن سطح رشد عاطفی و اجتماعی برای افرادی که ناتوانی در یادگیری دارند.

موسیقی و موسیقی درمانی برای کودکان

همان طور که موسیقی برای درمان افراد بزرگسال مورد استفاده است، موسیقی درمانی بر رفتارهای کودکان تاثیر بسیار مثبتی دارد و با ایجاد یک سری تجربیات موسیقیایی در تسهیل گسترش ارتباطات کودکان، احساسات اجتماعی، اعصاب و افزایش هوش آن ها بسیار موثر است. موسیقی درمانی می تواند کیفیت زندگی کودک را در عرصه های مختلف بالا ببرد، نظیر ارتباط کودک با کودک دیگر، کودک و خانواده، ارتباط کودک و پزشک یا معلم! این ارتباطات به وسیله المان های موجود در موسیقی و توانایی نفوذ موسیقی به اعماق روح انسان تسهیل می شوند و  در نهایت فضای مثبت و موقعیت عالی برای رشد کودک فراهم می آورند. تاثیر مستقیم بر هر دو نیم کره مغز باعث می شود هماهنگی میان آن ها بیشتر شده، بهره هوشی فرد بالاتر رود.

نقش موسیقی در رشد و تکامل کودک

در حال حاضر کشورهای توسعه یافته به نقش موسیقی در پرورش استعدادهای کودک و حتی رشد شخصیتی او پی برده و برای آموزش نکات تربیتی از موسیقی استفاده می کنند. آیا می دانید که موسیقی چه اثری بر کودک شما و رشد و تکامل او دارد؟

اثر موسیقی بر جنین

ساده ترین ابزار موسیقی که دارای ریتم است، قلب انسان است که حرکت منظم و آهنگینی تولید می کند و شنیدن صدای ضربان قلب جنین درون شکم مادرش مبین زندگی تازه و نشانه ای دال بر وجود یک انسان است. مطالعه ها نشان می دهد، زن سازی توسط مادر در هنگام بارداری اثر مطلوبی در جنین به جا می گذارد و شنیدن صداهای دلنشین برای جنین خوش آیند است و به رشد بهتر او منجر می شود.

اثر موسیقی بر نوزاد

نوزادان در روزهای اولیه زندگی خود نسبت به صداهای مختلف عکس العمل نشان می دهند. نوازد صداها را می شنود و نسبت به صداهای مختلف واکشن های متفاوتی دارد. اغلب به صداهای ریز با فرکانس بالا واکنش بیشتری نشان می دهد. شاید دلیل آن، حجم صوتی ایجاد شده و ظرافت اندام شنوایی نوزاد باشد که صداهای زیر را سریع و بهتر درک می کند.

او صداهایی با شدت بالا و اصوات ناگهانی را دوست ندارد و این صداها باعث ترس و دلهره اش می شود. اغلب نوزادان نوای خوش، آهنگ های ملایم پیانو و فلوت را می شنوند و احساس آرامش می کنند. ساده ترین و زیباترین موسیقی برای شیرخواران، لالایی مادر است. اکثر نوزادان و کودکان با شنیدن لالایی مادر به خواب می روند و این عمل به صورت واکنش شرطی در او به یادگار می ماند. نوع این موسیقی لالایی در فرهنگ های مختلف متفاوت است، اما همگی از احساس مادر به فرزند سرچشمه گرفته و سینه به سینه انتقال یافته است.

لالایی، ملودی خواب نوزادان

لالایی در واقع شعر- آهنگ های شفاهی سرزمین هاست، چرا که هیچ مادری آن ها را از روی نوشته نمی خواهند. لالایی و زمزمه آن را تمام مادران می دانند و بدون اینکه از زمینه شعر و آهنگ خارج شوند آن ها را به خوبی زمزمه می کنند. شاید بتوان گفت آن ها طیف های رنگارنگ از آرزوها، گلایه ها و نیایش های معصومانه مادران هستند که سینه به سینه از نسل های پیشین تا امروز بیان شده اند. رشته های نامریی از لب های مادر تا گوش کودک و تاثیر جادویی آن، خواب ژرف و آرامی است که نوزاد شیرخوار را فرا می گیرد. تنها زمزمه و لحن گیرای مادر است که کودک را می خواباند. لحن او چون جویباری در گوش های کوچک کودک طراوت و آرامش برای خواب می ریزند.

صدای زنگ دار و اسباب بازی های ریتمیک، نوزاد را تا مدتی به خود مشغول می کند و زمانی که نوزاد رنگ ها را به صورتی مبهم و سایه وار می بیند، گوش او به خوبی قادر است واکنش سریعی در برابر صداها نشان دهد. در مراحل مختلف رشد یک کودک، موسیقی به نوعی در شکل دهی شخصیت او اثر می گذارد. نخستین صداها به صورت گریه و خنده ظاهر می شود. همزمان با بزرگ تر شدن کودک او می تواند صداهایی شبیه به غان و غون به کمک حنجره خود بسازد کم کم با پی بردن به وجود دست های خود به اشیای دور و برش ضربه وارد می کند و از به صدا درآوردن آن ها احساس نشاط و شادمانی می کند. بدون شک تمام این علایم غریزی است و جلوگیری از این تظاهرات در آن ها ایجاد کمبود می کند. زیرا عشق به موسیقی با ما انسان ها متولد می شود.

کودک و موسیقی

در سنین بالاتر، تقریبا همزمان با ۲ سالگی هنگامی که کودک قادر به تکلم و راه رفتن است، می آموزد چگونه آوازی را تقلید کند، حتی اگر مفهوم آن را می فهمد به صورت تقلیدی می خواند. اگر شعری برایش بخوانید یا موسیقی را بشنود ادای آن را در می آورد. از آنجایی که موسیقی به عنوان پدیده اجتماعی و تربیتی در عصر حاضر شناخته شده از این رو، آشنایی و آموزش صحیح و به موقع می تواند نقش موثری در روحیه و شخصیت کودکان داشته باشد و کودکان همراه با فعالیت هایشان در زمینه نقاشی با زبان ورزش و به یادگیری موسیقی نیز آشنا شوند.

موسیقی می تواند قدرت تخیل و تمرکز کودکان را پرورش دهد، به آن ها نظم و ترتیب بیاموزد و لذت اجرا و شنیدن یک موسیقی خوب را به آن ها هدیه دهد. بهترین سال های آموزش موسیقی قبل از ۵ سالگی است. نکته مهم آن است که باید در هر سنی روش مناسب و مورد نیاز آن سن اتخاذ شود!

موسیقی دسته جمعی، شیوه ای است که انگیزه و شوق یادگیری را در کودکان تقویت می کند، چرا که حاصل شادی دسته جمعی است. هدف تمام روش های موسیقی تقویت درک، تخیل و شکوفایی استعدادهای نهفته در کودکان است.

پزشکان معتقدند موسیقی را نباید فقط به عنوان کارهای فوق برنامه و غیرضروری تلقی کرد که هدفی جز سرگرمی ندارد، بلکه والدین و البته دست اندرکاران تعلیم و تربیت باید با جدیت و برنامه ریزی آن را در کنار دروس مدارس قرار دهند تا موسیقی قسمتی از وجود کودکان را به خود اختصاص داده و آن ها را در بسیاری از مشکل های روحی و عاطفی یاری دهد.

فواید موسیقی درمانی برای کودکان

بسیاری از تحقیقات انجام شده در پروژه های موسیقی درمانی نشان می دهد که:

• موسیقی تمام حواس را تحریک کرده و زندگی کودک را تحت الشعاع خود قرار می دهد و باعث افزایش بسیاری از مهارت های او می شود.
• بیشترین تاثیر این روش درمانی هنگامی است که کودک اجازه می یابد تا خود لذت اجرای موسیقی را تجربه کند.
• موسیقی در عین تهییج کنندگی می تواند آرامش دهنده نیز باشد. فعالیت های موسیقایی مفرح (که نمونه های آن در مهدکودک ها اجرا می شود) اغلب برای ایجاد حس موفقیت در کودک طراحی شده و عموما باعث می شوند تا کودکان اعتماد به نفس پیدا کرده و از وجود خود احساس رضایت کنند.
• موسیقی می تواند میزان تحمل درد در کودکان را به هنگام بیماری یا موقعیت های دارای استرس افزایش دهد.
• موسیقی می تواند مشوق اجتماعی تر شدن کودکان شود و توانایی آن ها را در نشان دادن نظرات و احساسات و نیز برقراری ارتباط با دیگران افزایش دهد.
• تاثیر موسیقی بر هر دو نیم کره مغز باعث می شود تا ارتباط این قسمت ها با یکدیگر تسهیل شده و ضریب لحظه ای هوشی بالا رود. این هماهنگی همچنین برای درمان لکنت کلام بسیار مفید است.
• کودکانی که در گذشته تحت آموزش موسیقی قرار گرفته اند، حافظه شفاهی بسیار قوی تری دارند و می توانند لغات بیشتری را از فهرست خوانده شده به یاد بیاورند و در هر سنجش، بهتر از سنجش قبل عمل می کنند.

اثرات موسیقی درمانی بر کودکان

از برنامه های موسیقی درمانی برای سازگاری اجتماعی، ثبات عاطفی، کنترل شخصی، افزایش تمرکز، انگیزش، احساس ارزش شخصیتی، تقویت هماهنگی ماهیچه ها و تقویت مهارت های خودیاری استفاده می شود و تنظیم برنامه ها به گونه ای است که به تقویت رفتار مطلوب کودکان می انجامد. برای کودکان معلول و استثنایی برحسب نوع نقیصه حسی و حرکتی از فعالیت های متنوع موسیقی درمانی استفاده می کنند. آوازخواندن، نواختن فردی و گروهی، شنیدن و انجام حرکات موزیکال، از جمله برنامه های جلسات موسیقی درمانی می باشد.

طی پروژه ای تحقیقاتی در آلمان، یکی از متخصصین که با روش موسیقی درمانی روی توانایی های کودکان فعالیت می کرد، شاگردی داشت که علاوه بر برخی نارسایی های جسمی دچار نوعی تاخیر و کندی در انجام حرکات بدنی، ناتوانی در صحبت کردن و برقراری ارتباط با دیگران بود. این دختربچه شش ساله از سن سه سالگی تحت درمان با موسیقی قرار گرفته بود و درمانگران او خیلی زود متوجه توانایی های بالای این دختر در درک و اجرای موسیقی شده و به همین جهت استفاده از موسیقی درمانی را برای او پیشنهاد داده بودند.

نکته جالب آن بود که این دختر با وجود داشتن تنها چهار انگشت در هر دست خود، خیلی زود توانست توانایی نواختن پیانو را به دست آورد. او با وجود آنکه به ندرت صحبت می کرد، می توانست بدون داشتن غلط موسیقایی، درست آواز بدون کلام بخواند. نحوه درمان از ابتدا به صورت جلسات ۴۵ دقیقه ای در هفته از سال ۱۹۹۶ در شروع شد و به مدت سه سال ادامه پیدا کرد. به تدریج طول زمان درمان از ۴۵ دقیقه به یک ساعت رسید.

نتیجه کار بسیار رضایت بخش بود، او در پایان سه سال درمان (یعنی در سن شش سالگی) می توانست به راحتی جملات سه یا چهار کلمه ای بسازد، مهارت های اجتماعی اش قوی تر شده و اعتماد به نفس لازم برای زندگی متکی به خو را کسب کرده بود. علاوه بر موارد بالا، او به این مهارت بسیار دشوار دست یافته بود که می توانست در آن واحد پیانو بزند و آواز بخواند. او در حالی که در اوایل دوره درمان اجازه نمی داد کودکان دیگری در کنار او ساز بزنند. هم اینک با بهبود و رشد رفتار اجتماعی اش، به سادگی به صورت گروهی با دوستان خود ساز می زد. او در شش سالگی با پیانو ملودی اجرا و درمانگر در کنار او و یا با ساز دیگر با او همراهی می کرد. هنگامی که در مراسمی از او خواسته می شد که برای دیگران پیانو بزند، به راحتی آن را قبول می کرد.

اثرات موسیقی درمانی در کودکان مبتلا به سرطان نیز در بخش روانشناسی بیمارستان کودکان دانشگاه تورنتوی کانادا مورد پژوهش قرار گرفت. آن ها از این پژوهش نتیجه گرفتند که موسیقی درمانی موجب بهترشدن احساسات کودکان و بهبود فعالیت های روزمره آنان می شود. این تاثیر در کودکان پیش دبستانی و بالغین وجود داشت اما در کودکان سنین مدرسه این تاثیر مشاهده نشد. محققان پیشنهاد کردند که مطالعات کامل تری در این مورد انجام شود.

روش های موسیقی درمانی برای کودکان

متخصصین، کودکان را در فعالیت هایی نظیر خواندن آواز، گوش دادن به موسیقی، رقص و حرکات موزون، نوازندگی و دیگر فعالیت های سازنده مرتبط با موسیقی مشارکت می دهند تا قدرت فراگیری آن ها افزایش یابد. آن ها در این میان بر روی گسترش خودآگاهی، اعتماد به نفس، مهارت های آمادگی، مهارت های مدیریتی و رفتارهای اجتماعی کودک کار کرده و تکنیک های تحمل درد را به کودکان آموزش می دهند.

یک درمانگر موسیقی در طول دوره درمان کودک در می یابد که کدام سبک یا ابزارآلات موسیقی بیشترین تاثیر و تحریک را بر کودک می گذارد تا به این ترتیب بتواند بیشترین استفاده را از وقت صرف شده بر روی کودک بنماید. آن ها معمولا به صورت یک تیم با تخصص های مختلف کار می کنند. این تیم شامل افرادی نظیر متخصص موسیقی، پزشک کودک، روانشناس، متخصص فیزیوتراپی، متخصص گفتاردرمانی، متخصصین هنر و… می باشد. پس از انجام آزمایش های لازم طی هفته ها کار، آن ها به خانواده ها منابع موسیقی را که کودک باید در خانه از آن ها استفاده کند را معرفی می کنند.

نوع برنامه ها در موسیقی درمانی کودکان

نوع برنامه ها و فعالیت های موسیقی درمانی به نوع ناراحتی، نقیصه و مشکل کودک و یا بیمار بستگی دارد. برای مثال در کودکانی که دچار مشکل حرکتی هستند، برنامه های ریتمیک که به کنترل حرکتی آن ها کمک می کند بیشتر مدنظر قرار می گیرند. حال اگر مشکل حرکتی آن ها کمک می کند بیشتر مدنظر قرار می گیرند. حال اگر مشکل حرکتی با انقباض و گرفتگی عضلانی همراه باشد، ریتم ها و موسیقی ملایم انتخاب می شود و بدین ترتیب کنترل حرکتی تقویت می شود. همچنین کودکانی که روان ترند به برنامه های موزیکالی احتیاج دارند که خاصیت برون فکنی داشته و هیجان ها را بیشتر تخلیه کنند.

معمولا جلسات موسیقی درمانی از گروه های کوچک همانند تشکیل می شود و شرایط شرکت کنندگان هرچه همسان تر باشد، اهداف و برنامه های مشترک بیشتر خواهند بود و این مسئله به هماهنگ و تقویت بیشتر گروه کمک می کند. البته می توان کودکانی با توانایی های مختلف را در طبقه موسیقی درمانی قرار داد، اما مهم این است که از نظره بهره هوشی فاصله زیادی با یکدیگر نداشته باشند، تا در انجام تمرین ها و برنامه ها هماهنگی بیشتری باشد. طول دوره و مدت زمان جلسات بستگی به اهداف درمانی مورد نظر و مشکلات فرد دارد. تعداد جلسات درمانی گاهی هر روز و گاهی هفته ای چند جلسه است و مدت زمان هر جلسه به مقتضای حال و هوای هر درمانجو متفاوت است. به طور کلی فعالیت های موسیقی درمانی بر پایه چند محور کلی است که عبارتند از:

خواندن

وقتی کودکان با هم می خوانند، مملو از شور و توانایی یکپارچه می شوند. ترانه ها تصور آن ها را به گونه ای فعال و سازنده می کنند و بدیهی است انتخاب اشعاری که تصورات و برداشت های مثبت از محیط و پدیده ها را به کودک منتقل می سازد، اهمیت ویژه ای دارد. ریتم و آهنگ ترانه ها در کودکانی که اندکی نگران ناتوانی و ارتباط خود با محیط هستند، موفقیت و توانایی ایجاد می کند و کودک منزوی را فعال می سازد. در جلسات موسیقی درمانی از خواندن استفاده های فراوان می شود و برنامه های متنوعی به شکل تک خوانی و گروه خوانی طراحی می شود. در موسیقی درمانی برای کودکان، اشعاری که برای خواندن انتخاب می شوند باید کوتاه، تمایل فهم و با آهنگی ساده باشد تا کودکان بتوانند آن ها را حفظ کنند.

ساخت آهنگ

منظور از ساختن آهنگ در جلسات موسیقی درمانی، خلق آهنگ با ویژگی های دقیق موسیقی نیست. بلکه ایجاد یک ریتم ساده یا خواندن شعر و آهنگ در شکل و حالتی خاص است. یکی از ویژگی های مهم سازهایی که در موسیقی درمانی به کار می روند مانند سازهای اُرف نواختن ساده آن هاست. به طوری که با انتخاب تیغه های محدودی از آن ها می توان آهنگ ساده و یا ریتم تازه ای را به راحتی ساخت. بنابراین مهم این است که کودکان ساختن را تجربه کنند و فعالیت مثبت و موثر خود را در ایجاد اشکالی ساده از فعالیت های موسیقی ببینند. این تجربه احساس توانایی و اعتماد آن ها را نسبت به خود بالا می برد و ترس و نگرانی آن ها را از فعالیت های شخصی و ارتباط با وسایل و ابزار موسیقی که نشانه و نماینده ای از مسایل مختلف محیطی است کاهش می دهد.

گوش دادن به موسیقی

شنیدن موسیقی از جمله برنامه های موسیقی درمانی است. ذهن با گوش دادن در دنیا اصوات و ملودی ها قرار می گیرد و موضوعی برای توجه و تمرکز پیدا می کند. با شنیدن آهنگ ها، احساس های گوناگون را به راحتی می توان به وجود آورد که چنین تجربه ای های وسیعی، با نواختن سازها (به دلیل محدودیت) به دست نمی آید. شنیدن، افراد را در یک تجربه مشترک سهیم می سازد، توجهی که در گوش دادن گروهی به وجود می آید و در تنهایی ایجاد نمی شود. گوش دادن به موسیقی در بروز احساسات کودکان و برون فکنی تصورات آن ها بسیار موثر است. علاوه بر آن، تقویت گوش از راه شنیدن، دقت کودکان را به محرک های شنوایی افزایش می دهد.

حرکات موزیکال

حرکات موزیکال دامنه وسیعی از فعالیت های حرکتی موسیقی درمانی را تشکیل می دهد و بسیاری از برنامه های درمانی برمبنای آن طراحی می شود. حرکات موزون خود نوعی موسیقی است. حرکات ترجمه احساس ها هستند و نتیجه نیروها و احساسات درونی و نامرئی ما، احساس هایی که با بیان نمی توان توصیف کرد. حرکات بدون واسطه به روح و احساس ما متصل هستند و شیوه هایی از تفکر و اندیشه به حساب می آیند. هر حرکتی می تواند گویای نوعی احساس باشد. در ضمن باید به این نکته توجه کرد که درواقع مشارکت در حرکات موجب فعال کردن انرژی می شود نه کیفیت حرکات. پس بهتر است که حرکات ساده و انعطاف پذیر باشد و هرچه حرکات با موسیقی همراهی و همخوانی بیشتری داشته باشند، دستگاه های مختلف بدن، انرژی بیشتری آزاد خواهندکرد.

آموزش موسیقی به کودکان استثنایی

سیر تحول و پیشرفت موسیقی درمانی در ایران به طور پیوسته طی نشده و در مقاطعی در حد ذهنی و نوشتاری باقی مانده است. برای پیشرفت در این خصوص، لازمه کار، استفاده از اطلاعات جدیدی در این زمینه و پیمودن راه های تجربی برای کشف و ایجاد زیرساخت های موسیقی درمانی ایران است. البته بدیهی است که بدون وجود رشته موسیقی درمانی در دانشگاه های کشور، امکان تحرک برای محققان و مطالعه و آزمایش برای دانش پژوهان میسر نخواهدبود. کودکان استثنایی نیز  همانند کودکان عادی به موسیقی علاقه دارند، خصوصا اگر دریابند که می توانند با تمرین های مداوم و با سازهای ساده آهنگ ها را نواخته و آواز بخوانند، علاقه و همکاری آن ها فوق العاده می شود.

برای آموزش موسیقی به کودکان استثنایی به چند نکته اساسی باید توجه کرد:

• توان هوشی و شرایط ذهنی کودک؛
• محدودیت های حسی و حرکتی آن ها.

در آموزش موسیقی به کودکان استثنایی بهتر است از سازهایی استفاده کنیم که نواختن آن برای کودکان ساده تر باشد و آن ها را جذب کند. سازهای اُرف معمولا مناسب ترین ساز برای آموزش کودکان استثنایی هستند. این سازها با صداهای متنوع و در اندازه های مختلف وجود دارند و بهتر است ترانه هایی که انتخاب می شوند زیبا، محرک و قابل فهم و پیرامون مسایل ملموس و زیبایی های دنیای کودکی باشد تا به خاطرسپاری آن ها برای کودک راحت تر گردد.

موسیقی درمانی برای کودکان معلول

کودکان معلول برحسب نوع عارضه حسی و حرکتی که دارند، از فعالیت های متنوع موسیقی درمانی استفاده می کنند. معلولی که می تواند دست و انگشتان خود را حرکت دهد، از سازهایی که تنها دست و انگشتان را به کار می گیرند، استفاده می کند. آوازخواندن، نواختن فردی و گروهی و انجام حرکات موزیکال از جمله برنامه های جلسات موسیقی درمانی آن هاست. بیشتر کودکان معلول به فعالیت های موسیقی درمانی علاقه دارند و در نواختن ساز پشتکار نشان می دهند. بعضی از آن ها در صورت وجود امکانات، موسیقی را در حد تخصصی دنبال می کنند.

نواختن موسیقی عامل ارزنده ای برای کاهش ناتوانی و جبران احساس نقص آن هاست و بر احترام و ارزش اجتماعی آن ها می افزاید. کودک معلولی که یک دست دارد، می تواند همه سازهای مضرابی، کوبه ای (طبل، سه گوش، خاشخاشک، ماراکس، قاشقک، سنج) و سازهای تیغه ای (زیلوفون ها) را بنوازد، و معلولی که تنها انگشتان خود را حرکت می دهد از سازهای بادی و کلیدی مانند فولت و ارگ استفاده می کند.

سازهای زهی و آرشه ای مانند ویلن و ویلنسل و کمانچه نیز برای معلولین قابل استفاده اند. کشیدن آرشه روی سیم ها، کنترل و هماهنگی حرکات دست را تقویت می کند. آن ها می توانند ابتدا یک سیم و به تدریج سیم های دیگر را نیز به کار برند. نواختن سازهای انتخابی با روش های گوناگون، تحرک مفاصل و عضلات مورد نیاز معلولین را تقویت می کند. برای مثال، پیانو برای حرکت و خم کردن و کشش انگشت ها مناسب است.

موسیقی هیجان معلولی را به سوی خلاقیت سوق می دهد و آن ها را از بروز فعال و خلاق احساساتشان بهره مند می کند. آن ها با آشنایی مقدماتی با سازها و با پشتکار خود، می توانند قطعاتی را بسازند و ارائه کنند. نواختن و خواندن آواز فرصت مناسبی برای بروز شور و هیجان و احساسات ناکام آن هاست. جلسات موسیقی درمانی در تخلیه احساسات، ایجاد محبت و احساس پذیرش در گروه موثر است.

همخوانی و همنوازی برای کودکان معلول احساس ارزش، اعتماد به نفس، غرور و افتخار به همراه می آورد. آن ها وقتی خود را در اجرای موفق یک آهنگ (و در یک گروه منسجم و هماهنگ) شریک می بینند، به خود اعتماد بیشتری می کنند و از این ارزش اجتماعی بهره مند می شوند. حرکات موزیکال که برای معلولین نوعی فیزیوتراپی لذت بخش و بدون خستگی است، برمبنای اهداف درمانی تنظیم و برنامه ریزی شده و در تقویت مهارت های حرکتی تخلیه هیجانی آن ها موثر است و کنترل حرکات و تعادل آن ها را نیز تقویت می کند. کودکان معلولی که با شرکت در جلسات موسیقی درمانی به نواختن ساز علاقه مند می شوند و سازی را در حد تخصصی دنبال می کنند، سرمایه ای ارزشمند و جبران مناسبی برای کاهش نگرانی ها و کمبودهای خود کسب کرده اند که همیشه می توانند از آن استفاده کنند.

موسیقی درمانی برای کودکان بستری در بیمارستان

برنامه موسیقی درمانی در بیمارستان و مراکز درمانی کودکان یک تجربه خاص درمانی و ساده لذت بخش را ارائه می دهد. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نظام پرستاری، تحقیقات نشان می دهد موسیقی درمانی در یک محیط بیمارستانی، در درمان درد مفید است همچنین در آرام کردن کودکان زمانی که آن ها احساس اضطراب دارند. کاهش میزان افسردگی، افزایش حرکات بدن،کاهش تنش عضلانی از مزایای استفاده موسیقی درمانی در محیط های بالینی است.

مداخلات مبتنی بر شواهد بالینی در بیماران تایید می کند که موسیقی درمانی بر علایم جسمی، عاطفی و شناختی کودکان موثر است، برنامه موسیقی درمانی بخشی لاینفک و مهم از فرایند درمان کودکان است. ارائه موسیقی درمانی در بخش های درمانی کودکان مستلزم یک تیم حرفه ای با تخصص های مختلف است. این تیم شامل افرادی نظیر متخصص موسیقی، پزشک کودک، روانشناس، متخصص فیزیوتراپی، متخصص گفتاردرمانی، متخصصان هنر و پرستار کودکان و… است.

تیم حرفه ای موسیقی درمانی جهت حمایت از نوزادان، کودکان و نوجوانان آموزش می بینند. هدف از موسیقی درمانی استفاده از تجربه موسیقی برای کمک به بیمار در حفظ و یا به دست آوردن سطح مطلوبی از عملکرد و سلامت است که به چهار هدف درمانی زیر تقسیم می شود:

• اولین هدف از موسیقی درمانی در بیمارستان، افزایش تطابق و پذیرش شرایط و مراحل درمانی است. قبل و در طول مراحل درمانی با ارائه موسیقی مناسب سن کودک، اضطراب و تنش کودک را کاهش می دهند. مانند استفاده از گیتار و بازی با ابزارآلات موسیقی و همچنین خواندن اشعار کودکانه به صورت آواز و همخوانی با کودک در طول اجرای پروسه های درمانی اضطراب را کاهش می دهد. پس از بروز سانحه کودک دچار بیقراری می شود، استفاده از موسیقی درمانی به فراموش کردن سانحه دلخراش در کودک کمک می کند. تشویق به مشارکت در اجرای موسیقی به توانبخشی کودک کمک کرده و عملکرد او را افزایش می دهد. اجرای موسیقی لذت بخش در شادکردن و لذت بردن از زندگی از اهداف موسیقی درمانی کودکان است.
• هدف دوم موسیقی درمانی در کودکان ایجاد و حفظ مهارت های لازم برای ارتباط سالم و در سطح تکامل کودک است. برای دستیابی به این هدف، موسیقی کمک می کند کودک با همسالان خود یک تعامل سالم داشته باشد، مانند ساختن یک ترانه، اجرای موسیقی و کار گروهی که به حفظ و ایجاد تعامل با همسالان کمک کننده است. همچنین موسیقی وسیله ارتباطی مناسب بین والدین و کودک را تسهیل می کند. ساختن و اجرای آهنگ در نوجوانان و کودکان مبتلا به بیماری های خاص مانند سرطان وسیله ای برای ارائه خود و بیان احساسات است و در نهایت در راستای این هدف، موسیقی پل ارتباطی کودک و نوجوان با دنیای خارج می باشد و در کودکانی که به علت بیماری منزوی شده اند، یک وسیله ارتباط با دنیای بیرون است.
• هدف سوم تسهیل در سازگاری کودک با بیماری و فرایند بستری شدن در بیمارستان است. اجرای موسیقی توسط کودک سبب ایجاد یک تجربه مثبت از بستری شدن در بیمارستان در کودک و خانواده می شود. همچنین در کودکانی که بیماری مزمن و یا درد مداوم دارند، باعث توسعه مهارت های کنترل بیماری و درد می شود.
• و در نهایت هدف چهارم، ترویج مشارکت کودک در سیر درمان و پیشرفت بهبودی است.

کاهش اضطراب، ترس، خشم، ناراحتی و غم و اندوه در کودک بیماری او را به سمت سلامتی سوق می دهد. موسیقی منجر به افزایش درک، پذیرش و تعامل بهتر با تجارب ناآشنای بیمارستان می شود و در نهایت در بیماران کمایی سبب تحریک مغز و بهبود بیمار می شود. موسیقی درمانی به سازگاری کودک در محیط ناآشنای بیمارستان کمک فراوانی می کند. کارکردن با ابزارآلات موسیقی، باعث می شوند کودک با بیماری و دیگر بحران های درمانی و استرس های موجود سازگاری یابد. افزایش تطابق و پذیرش دوره های درمانی، ایجاد و حفظ مهارت های لازم برای ارتباط سالم، تسهیل در سازگاری کودک با بیماری و فرایند بستری شدن در بیمارستان و ترویج مشارکت کودک در سیر درمان و پیشرفت بهبودی از اهداف کاربردی موسیقی درمانی کودکان است.

موسیقی درمانگر چه باید بداند و چه انجام دهد

• – درمانگر باید کودک را از نظر هوشی، عاطفی، حسی، هیجانی، علاقه به موسیقی، روابط اجتماعی و انگیزه سطح همکاری خانواده را ارزیابی کند.
• – درمانگر باید تشخیص دهد آیا کودک مورد مناسبی برای موسیقی درمانی هست یا نه؟ زیرا این روش بر همه کودکان اثر یکسان ندارد و نمی توان یک تجویز عمومی برای همه آن ها ارائه داد.
• – درمانگر باید فعالیت های موزون موسیقی را براساس نیاز کودک و هدف کار خود مشخص کند. مثلا اگر کودک نیاز به برقراری روابط اجتماعی با دیگران دارد، موسیقی باید در بازی، فعالیت های گروهی و نواختن سازها به کار گرفته شود.
• – اگر تماس چشمی کودک ضعف است، به وسیله کف زدن نزدیک چشم یا تمرکز بر روی آلات موسیقی باید تمرین شود و اگر کودک گفتاری نظیر جیغ زدن، فریاد کشیدن و زمزمه کردن دارد. باید صداها و آوازهای موسیقی با صامت ها و مصوت ها، غان و غون های تصنعی و صداهایی شبیه به این ها که مبهم باشند و نیز از طریق سخنانی مفهوم به او نزدیک شود.
• – درمانگر باید عضو فعال و علاقه مند جلسه موسیقی درمانی باشد، به نحوی که کودک خود را از نظر روانی به او نزدیک احساس کند، نه اینکه درمانگر را عضو جدای جلسه تصور کند.
• – درمانگر باید تمام فعالیت ها و نوع واکنش ها و پاسخ های کودک را ثبت کند.
• – درمانگر باید تماس فیزیکی از نوع مادرانه یا کودک داشته باشد. گذاشتن کودک روی پاها، خواندن لالایی، نواختن موسیقی و تکان دادن آرام کودک به او نوعی احساس ایمنی و هیجان مثبت می دهد. همچنین بازی هایی از طریق تماس دست ها مفید است.
• – درمانگر باید بداند به اصول تغییر رفتار آگاه باشد تا از روش های تقویت رفتار استفاده کند.
• – درمانگر باید بداند که هدف پیشرفت مهارت های موسیقی کودک نیست، بلکه از موسیقی در جهت بهبود کارکردهای جسمی، روانی، واکنش های عاطفی، اجتماعی و رشد توانایی های حرکتی، ارتباطی کودک استفاده می شود.
• – برخی از کودکان به دلیل اختلالات حسی که در حوزه شنیداری دارند، از شنیدن آوازها اجتناب می کنند. این کودکان باید ابتدا درمان های مربوط به یکپارچه سازی حسی را در حوزه اختلالات شنیداری دریافت کرده و سپس وارد موسیقی درمانی شوند.
• – درمانگر باید کودک را آزاد بگذارد تا براساس علاقه، کنجکاوی به وسایل موسیقی نزدیک شود و باید طوری رفتار کند که مزاحم کودک نباشد تا کودک به محیط اطمینان پیدا کند. درمانگر در برقراری ارتباط با کودک نباید شتاب کند.
• – درمانگر باید در کنار کودک وانمود کند که به کار خود مشغول است، اما واکنش های کودک را نسبت به هر ساز یا صدایی ارزیابی کند. درمانگر باید به خاطر داشته باشد این کودکان براساس عادت به گوش نکردن و عدم توجه به محرک های پیرامون ممکن است علامت از گوش دادن نشان ندهند.
• – بعد از اینکه درمانگر به علاقه کودک در زمینه آهنگ های گوناگون پی برد، باید سعی کند از آن ها برای ایجاد گوش کردن در کودک و بروز واکنش های عاطفی و شناختن درد کمک بگیرد. خواندن لالایی و ترانه آهنگین برای ایجاد رابطه کودک با درمانگر و نیز برای گوش دادن موثر است. این موارد باعث ایجاد صداهایی در کودک می شود که این سرآغاز خوبی برای رشد گفتار محسوب می شود.
• – اگر کودک صداسازی کرد درمانگر آن را نباید بدون پاسخ گذاشته و بایستی سعی کند که شبیه آن را با وسایل موسیقی تولید کند. درمانگر باید کودک را متوجه صدایی که تولید کرده است، بنماید. چون این صداها غیرارادی هستند و کودک به آن ها آگاهی ندارد.
• – درمانگر باید از موسیقی همراه کلام استفاده کند، به ویژه باید ترانه هایی را انتخاب کند که مصوت های فراوان داشته باشد.
• – در همراه کردن موسیقی و کلام، درمانگر باید از وسایل بازی مثل عروسک استفاده کند. اسم و فعل باید در عبارات همراه آواز ترانه شود: مثل: عروسک راه می ره/ عروسک می پره.
• – درمانگر باید اسم  کودک، اسم اطرافیان و اسامی دیگر را ضمن خواندن و تکرار با موسیقی به کودک آموزش دهد.
• – درمانگر برای آشنا کردن کودک با هندسه فضایی اتاق و جهات مختلف، باید در هر گوشه اتاق یک ساز بگذارد.
• – درمانگر باید از ترانه ها و شعرهای کوتاه همراه تصویر استفاده کند. یادگیری به کمک تصویر روش موثری برای کودکان است و باعث می شود تا آن ها به تدریج با دنیای غیر از درون خود آشنا شوند.
• – درمانگر می تواند عروسک را داخل پارچه بگذارد و مثل گهواره تکان دهد و لالایی بخواند و بدین طریق آرام آرام کودک دیگری را وارد بازی می کند. زیرا کودکان باید در کنار گروه فعالیت کنند.
• – درمانگر روی زمین دایره بکشد و به کودک یک ساز بدهد و همراه کودک ضمن نواختن قدم های آرامی روی دایره بردارد.
• – درضمن نواختن ساز، پس از اتمام هر قطعه، درمانگر باید یک حرکت انجام دهد مثلا بنشیند، بچرخد، لی لی کند.
• – درمانگر باید برای کودک ترانه های ملودیک بخواند، با او پا بکوبد و یا دست بزند.
• – درمانگر می تواند دو دستور در نظر بگیرد و با هر دستور موسیقی خاصی را که کودک دوست دارد همراه کند. ضمن شنیدن موسیقی، کودک باید دستور مورد نظر را انجام دهد. به تدریج می تواند دستورات را افزایش دهد.
• – درمانگر باید سایر تمرینات را متناسب با نیاز کودک برنامه ریزی کرده و انجام دهد.