سؤالی که ذهن اغلب والدین را به خود مشغول می‌کند این است که چه زمانی کودکم را نزد روانشناس ببرم؟ کودکان هم مانند بزرگ‌سالان می‌توانند از درمان روان‌شناختی بهره ببرند. درمان روان‌شناختی می‌تواند مهارت‌های حل مسئله کودکان را ارتقا بخشد و اینکه به دنبال کمک بودن چقدر ارزشمند است. روان شناسان می‌توانند به کودکان و خانواده‌های آن‌ها کمک کنند تا با استرس‌ها و انواع متفاوتی از موضوعات هیجانی و رفتاری مقابله کنند. تعداد زیادی از کودکان نیاز دارند تا برای کنار آمدن با موضوعاتی مانند استرس‌های مدرسه، تکالیفشان، اضطراب امتحان، قلدری یا فشار همسالان کمک بگیرند. دسته دیگری نیاز دارند تا در مورد احساساتشان در مورد مسائل خانواده صحبت کنند، به خصوص اگر تغییرات بزرگی مانند طلاق والدین، مرگ یک عزیز، یک بیماری جدی و حتی جابه جایی منزل باشد.

چه زمانی کودکم را نزد روانشناس ببرم؟

اتفاقات چشمگیر خانواده مانند مرگ یک عضو خانواده، یک دوست یا حتی یک حیوان خانگی، طلاق یا جابه جایی، تجاوز، تروما، ترک خانواده توسط پدر یا مادر برای پیوستن به نیروهای نظامی یا بیماری‌های جدی هر یک از اعضای خانواده می‌تواند استرس‌هایی را برای کودک ایجاد کند که باعث بروز مشکلاتی در رفتارهای کودک مانند خلقش، خوابش، اشتهایش و کارکردهای تحصیلی یا اجتماعی‌اش شود.

در برخی از موارد برای والدین روشن نیست که چه موضوعی باعث شده تا کودک به طور ناگهانی نگران، غمگین، پرخاشگر یا دارای دلهره شده است؛ اما اگر شما به عنوان والدین احساس می‌کنید که شاید کودکتان دچار مشکلات عاطفی یا رفتاری شده یا برای مواجهه با حوادث دشوار زندگی نیاز به کمک دارد، به غرایزتان اعتماد کنید و حتماً او را نزد روانشناس کودک ببرید.

نشانه‌هایی در کودکتان که شما را آگاه می‌کند که ملاقات با یک روانشناس می‌تواند برای او سودمند باشد شامل موارد زیر است:

تأخیر رشدی در گفتار، زبان یا آموزش توالت
مشکلات توجه و یا یادگیری (مانند اختلال نقص توجه بیش فعالی)
مشکلات رفتاری (مانند خشم بیش از اندازه، ناخن جویدن، شب ادراری یا اختلال در خوردن)
کاهش قابل توجه در نمرات، مخصوصاً اگر کودک شما قبلاً نمرات بالایی کسب می‌کرده است
دوره‌هایی از غمگینی، گریان بودن یا افسردگی
کاهش روابط اجتماعی یا اجتناب از معاشرت با دیگران
قربانی قلدری شدن یا قلدری کردن برای کودکان دیگر
کاهش لذت در فعالیت‌هایی که قبلاً برای او لذت بخش بوده
رفتارهای خشونت آمیز بیش از حد (مانند گاز گرفتن، زدن، لگد زدن، پرتاب کردن یا هل دادن دیگران)
تغییر ناگهانی در اشتها (مخصوصاً در نوجوانان)
بی‌خوابی یا کاهش ناگهانی ساعات خواب
غیبت یا تأخیر بیش از حد در مدرسه
نوسانات خلقی (مانند یک دقیقه شادی بعدش غمگینی)
ادامه دار شدن احساس غمگینی یا ناامیدی بیش از حد معمول
ایجاد یا افزایش شکایت‌های جسمانی (مانند سر درد، دل درد یا اینکه حال خوبی ندارم) در شرایطی که از نظر پزشک، مشکلی نداشته باشد
اشتغال ذهنی مداوم در مورد ظاهر خودش
ترس از اینکه کسی افکارش را کنترل می‌کند یا غیر قابل کنترل بودن افکارش
شنیدن صداهایی که وجود ندارد
بیان کردن افکاری در مورد خودکشی
ناتوانی در تمرکز یا تصمیم‌گیری
انجام آیین‌های وسواس گونه مانند شستن مکرر دست‌ها یا توجه بیش از حد به مرتب بودن وسایل
دست و پنجه نرم کردن با یک بیماری جدی حاد یا مزمن
تجربه کابوس‌های شبانه مکرر
رژیم‌های غذایی وسواس گونه یا استفراغ عمدی بعد از غذا خوردن یا استفاده از داروهای مسهل
انجام اعمال خشونت آمیز مانند آتش افروزی یا آزار و کشتن حیوانات
علائمی از مصرف الکل، دارو یا سایر مواد مخدر (سوءاستفاده از داروهای پزشکی)
مواجه شدن با یک جابه جایی (مانند طلاق والدین یا جابه جایی منزل)
مواجه شدن با سوءاستفاده‌های جسمی، جنسی یا عاطفی یا سایر تروماها
ملاقات با یک روانشناس کودک حتی برای کودکان قبل از سن مدرسه نیز مفید خواهد بود مخصوصاً اگر تأخیر قابل توجهی در مسائل رشدی مانند راه رفتن، صحبت کردن و آموزش توالت وجود داشته باشد و همچنین اگر والدین نگرانی‌هایی در مورد اختلال اوتیسم یا سایر اختلال‌های رشدی داشته باشند.

اگر علائم بالا را در فرزندتان مشاهده کردید کودک شما نیاز به ارزیابی و درمان روان‌شناختی دارد پس در اولین فرصت حتماً با یک روانشناس کودک ملاقات کنید. اگر درمان‌های روان‌شناختی قبل از پیشرفت مشکلات کودک شروع شوند بسیار مفیدتر و نتیجه بخش تر خواهند بود و شما مشاهده خواهید کرد که در زمان کوتاه‌تری علائم او برطرف خواهد شد.

چطور فرزندم را برای ملاقات با یک روانشناس آماده کنم؟ آیا باید از قبل به او اطلاع دهم؟

ممکن است شما نگران باشید که اگر به کودکتان بگویید به ملاقات روانشناس می‌روید ناراحت شده و یا همکاری نکند. اگرچه در برخی مواقع این اتفاق می‌افتد ولی شما باید در مورد این موقعیت و اینکه چرا به ملاقات روانشناس می‌روید با کودکتان صادق باشید و آماده کردن کودک از قبل بسیار مهم است.

برای کودکتان کوچک‌تر این‌طور توضیح دهید که در ملاقات با این نوع پزشک (روانشناس) معاینات جسمی یا آزمایش وجود ندارد بلکه این پزشک با کودکان و خانواده آن‌ها صحبت و بازی می‌کند و به آن‌ها کمک می‌کند تا مشکلاتشان را برطرف کرده و احساس بهتری داشته باشند. کودکان احساس اطمینان بیشتری خواهند داشت اگر متوجه شوند که در این جلسه به پدر و مادر و سایر اعضای خانواده نیز کمک‌هایی خواهد شد و این جلسه فقط مختص ارزیابی او نیست.

اگر به کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان اطلاع دهید که هر چیزی که آن‌ها به روانشناس بگویند محرمانه خواهد بود و بدون اجازه خود آن‌ها با کس دیگری مطرح نخواهد شد حتی پدر و مادر یا پزشکان دیگر؛ و در پایان اینکه اگر آن‌ها نتوانند با این روانشناس خاص ارتباط بگیرند یا احساس راحتی کنند، کسی آن‌ها را مجبور نخواهد کرد و در صورت تمایل می‌توانند با روانشناس دیگری ملاقات داشته باشند.

نتیجه‌گیری و جمع‌بندی: به عنوان پدر و مادر باید به علائمی که در بالا ذکر شد یا تغییرات ناگهانی در کودکتان هشیار باشید. به مدرسه کودکتان بروید و با معلم و مشاور او گفتگو کنید و در صورت نیاز از یک روانشناس کودک کمک بگیرید.

مرکز روانشناسی اکسیر شهرک غرب