عذرخواهی کردن
یکی از آشنایانم مرد بسیار موفقی است؛ ۲ فرزند بزرگ دارد و از زندگی با همسرش راضی است، تحصیلات عالیه دارد و از شغل و درآمدش گله‌ای ندارد. با این وجود همیشه در حال عذرخواهی است. وقتی فراموش می کند آنچه را که همسرش خواسته تهیه کند یا دیر به قرار کاری خود می رسد، عذرخواهی میکند.
مرکز روانشناسی اکسیر تمام خدمات خود از جمله مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره طلاق، مشاوره جنسی و … را به افرادی که تحت پوشش بیمه بانک های طرف قرارداد اکسیر هستند رایگان ارائه می دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.
خودشیفتگی
بسیاری از افراد گمان می کنند عذرخواهی نشانه ادب فرد است، اما این همیشه درست نیست و در بعضی موارد نوعی ضعف نارسیسیستیک (خودشیفتگی) در آن نهان است. از نظر روان‌شناسان، برخی افرادی که همیشه در حال عذرخواهی هستند، اسیر خود ستمگرشان هستند که هرگز از آن ها راضی نیستند. این افراد در هر شرایطی خود را متهم می کنند و همین مساله باعث اضطراب آن ها می شود.
یکی دیگر از دوستانم خانمی است که نه آدم مضطربی است نه درون‌گرا و نه خشن! سال گذشته متوجه شد که همسرش از ۵ سال پیش تاکنون زن دومی اختیار کرده است. این موضوع او را خرد کرد. از آن زمان همیشه در شک و دودلی نسبت به تمام مسایل زندگی می کند و همیشه در حال عذرخواهی کردن است. او همیشه خود را متهم احساس می کند و تمام تقصیرها را به گردن می گیرد. گمان می کند حتما همسر خوبی نبوده که مردش به سمت دیگری گرایش یافته است. احساس حقارت، این افراد را به سمت عذرخواهی از دیگران پیش می برد تا با این کار به دیگران بقبولانند که مسئول هیچ‌چیز نیستند…
ریشه مشکل
ریشه این خودتخریبی در کودکی هر انسانی نهفته است. وقتی والدین به تلاش‌های یک کودک بهای کافی نمی دهند و همیشه از او انتظار بهتر شدن دارند یا به دلایل پیش پا افتاده او را تنبیه می کنند، باعث می شوند کودک خود را آن طور که هست نبیند و دوست نداشته باشد، و همیشه به دنبال بهتر شدن برای جذب محبت آن ها باشد. روش تربیتی ای که در آن بیش از حد به کودک بها داده می شود نیز همین نتیجه را در بر خواهد داشت.
والدینی که مرتبا در حال ارزش گذاشتن به فرزندشان و تکرار مسایلی نظیر این هستند که تو مهربان، باهوش و زیبایی… به نفع فرزندشان قدم بر نمی دارند، بلکه او را برای شکست خوردن آماده می کنند. این کودکان به محض آن که در آینده در موقعیتی خطرناک و جدی قرار می گیرند، یا افسرده و گوشه‌گیر می شوند یا با عذرخواهی کردن از دیگران عقب‌نشینی می کنند.
خجالت یا خشونت؟
همیشه تربیت در بروز این رفتار موثر نیست. بیشتر مردم فکر می کنند فردی که اول عذرخواهی می کند شخصی مهربان و صمیمی است، اما درحقیقت برخی از این افراد اشخاص خجالتی ای هستند که با عذرخواهی دست پیش می گیرند تا با دیگری وارد بحث نشوند. اشخاصی که خلق و خوی تهاجمی دارند و نمی توانند عکس‌العمل خود را پیش‌بینی کنند نیز معمولا در برخوردهای ساده اول عذرخواهی می کنند چون می ترسند کنترل خود را از دست داده و با طرف مقابل درگیر شوند.
در عذرخواهی تعادل حرف اول را می زند
برخلاف برخی افراد که در هر شرایطی برای معذرت خواهی پیش‌قدم می شوند، برخی افراد هرگز حتی وقتی مقصر هستند عذرخواهی نمی کنند. آن ها در دنیای درونی خود زندگی می کنند؛ دنیایی که دیگران در آن حضور ندارند یا اگر حضور دارند دست پایین هستند. عذرخواهی در شرایطی که ما باعث سلب آزادی دیگری یا صدمه دیدن به او باشیم، ضروری است و یکی از عوامل برقراری روابط اجتماعی محسوب می شود! البته قبل از معذرت خواهی بهتر است، مطمئن شوید که باعث آزار دیگری شده‌اید یا خیر؟ حتی اگر شک دارید، می‌توانید از طرف مقابل بپرسید!
اما اگر همیشه بی دلیل شما اول عذرخواهی میکنید حتما به روان‌شناس یا روان‌پزشک مراجعه کنید!
چگونه عذرخواهی کنیم؟
گاهی به زبان آوردن کلمه “متأسفم” به نظر غیرممکن می‌رسد. عذرخواهی کردن نشان‌دهنده مسئولیت‌پذیری شخص خطاکار، احترام به شخص مقابل و جبران کردن است. از نظر روان شناسی عذرخواهی نوعی پایان دادن به ماجراست.
معذرت‌خواهی، در عمل، آنقدرها که فکر می‌کنیم، ساده نیست. عذرخواهی صحیح، راه و رسم خودش را دارد. یعنی اجزای مشخصی دارد که اگر حق هر یک از این اجزا به درستی ادا نشود، احتمال شکست خوردن و پذیرفته نشدن معذرت‌مان کم نیست.
اول از همه باید در درون خودمان بپذیریم که اشتباه کرده‌ایم و مسئولیت اشتباهمان را قبول کنیم. اما پس از این نکته ذهنی، نکات عینی دیگری هم هستند که به کار بستن‌شان، تاثیر عذرخواهی را دوچندان میکند. در معذرت‌خواهی باید از اشتباهمان اسم ببریم. مثلا چنین کلماتی برای یک عذرخواهی مناسب نیستند: “اگر باعث آزارتان شده‌ام، ببخشید . . . اگر به هر دلیلی از دست من دلخور شده‌ای، معذرت می‌خواهم.” بهتر است که اشتباهمان را هم ذکر کنیم، مثلا: “من اشتباه کردم که پشت سرت حرف زدم، مرا ببخش.” اشاره به اینکه ما خودمان هم متوجه شده‌ایم عملی که از ما سر زده، اشتباه بوده و باعث دلخوری فرد مقابلمان شده، مهم است: “من می‌دانم که خندیدنم در کلاس باعث دلخوری‌ات شد و به همین خاطر، با تمام وجودم از تو معذرت می‌خواهم، مرا ببخش.”
گرفتن وقت مشاوره از اکسیر
۸۸۰۷۸۵۸۵
۸۸۳۷۸۷۵۳
عنصر دیگری که یک عذرخواهی را موثر میکند، توضیح این مطلب است که چرا و چگونه، این رنجش خاطر به وجود آمده. نباید بگذاریم ابهامات ذهنی فردی که از ما رنجیده، سر جایش باقی بماند. یک توضیح خوب و صادقانه می‌تواند خیلی از این ابهامات ذهنی را رفع و رجوع کند. مثلا ممکن است توضیحاتمان چیزهایی از این قبیل باشد: “خسته بودم، حالم خوب نبود، ذهنم مشغول بیماری مادرم بود و . . . قول می‌دهم که چنین اتفاقی تکرار نشود.”
بخش مهمی از توضیح ما باید به این نکته اشاره کند که آنچه مرتکب شده‌ایم، عمدی نبوده و قصد توهین و بی‌احترامی نداشته‌ایم. این اشاره، به شخصی که از ما رنجیده، اجازه می‌دهد که دیگر در مقابل ما احساسِ راحتی کند و در برابرمان موضع خصمانه نگیرد. یک معذرت‌خواهی خوب، همچنین باید صادقانه و صمیمانه مطرح شود تا اثربخش باشد. تا زمانی که ما به شرم و احساس گناه و پشیمانی خودمان اعتراف نکرده‌ایم، معمولا طرف مقابلمان متوجه نمی‌شود که آیا ما از عملمان واقعا پشیمانیم یا نه. حس نگرانی و شرمندگی ما به هنگام عذرخواهی، به فرد مقابلمان می‌فهماند که ما بیمناکیم مبادا رابطه دوطرفه‌مان به هم بریزد و این اظهار شرمندگی، در واقع، یک احترام مضاعف به شخصی است که از ما رنجیده است.
راهنمایی‌های کلی
نکات زیر را به یاد داشته باشید، در هر شرایطی در هنگام عذرخواهی کردن به شما کمک می‌کنند.
• پذیرفتن خطا: در نهایت مادرتان گلدان شکسته را خواهد دید و دوستتان فراموش کردن قرار را از یاد نخواهد برد. پس قدم اول برای هر عذرخواهی، پذیرفتن و اعتراف به اشتباه است.
• هم‌اکنون انجامش بده: گفتن “متأسفم” همیشه آسان نیست. پس از مرتکب شدن اشتباهی فوراً عذرخواهی کنید، در این صورت ذهنتان مغشوش نمی‌شود و سوءتفاهم پیش نمی‌آید.
• صادق باشید: واقعاً متأسفید؟ پس آن را ابراز کنید و به آن اعتقاد داشته باشید. یک عذرخواهی دروغین به راحتی قابل تشخیص است زیرا اکثر افراد بازیگرهای خوبی نیستند و تظاهر کردن کار آسانی نیست.
• احساسات دیگران را در نظر بگیرید: تنها افراد سنگدل از آزار دادن دیگران لذت می‌برند. به جای به نمایش گذاشتن احساس خود، ابتدا به احساسات دیگران توجه کنید. هم‌دلی، کلید برقراری مجدد رابطه‌هاست.
• حالت تدافعی به خود نگیرید: توهین کردن به افراد و انداختن تقصیر به گردن آن ها حالت دفاعی خوبی نیست. از دلیل تراشیدن، سرزنش دیگران و عوض کردن بحث پرهیز کنید. توجیه کردن نوعی توضیح است، نه عذرخواهی.
• بر روی زمان فعلی تمرکز کنید: به میان آوردن اختلافات و اشتباهات گذشته عادلانه نیست. نباید انتظار داشت که افراد درباره هرکاری که در گذشته به اشتباه انجام داده‌اند، معذرت‌خواهی کنند. به هر اتفاق به صورت مجزا نگاه کنید.
• رها کنید: انجام اشتباه به معنی به آخر رسیدن دنیا نیست. خود را سرزنش نکنید، و سعی کنید آنچه انفاق افتاده را فراموش کنید و ببخشید. بخشیدن و بخشیده شدن به نفع ماست، زیرا بر اساس تحقیقات استرس را کاهش می‌دهد و باعث افزایش سلامتی می‌شود.
راهنمایی برای شرایط خاص
خوب است که راهنمای بالا را در ذهن داشته باشید، اما در اینجا پیشنهاداتی برای شرایط خاص داریم…
عذرخواهی در محل‌کار
چگونه در محل‌کار عذرخواهی کنیم؟
حتی افراد محتاط نیز دچار اشتباه می‌شوند. چه حذف کردن ناخواسته‌ی یک ایمیل باشد، یا فراموش کردن جلسه، و یا یک اشتباه چشمگیر، همکاران و رئیستان شما را مسئول می‌دانند. بهترین راه این است که اشتباهات خود را قبول کنید و این نکات را بیاد داشته باشید:
– چه کنیم: با رئیستان، زمانی که درگیر کاری نیست، به طور خصوصی صحبت کنید.
– چه نکنیم: عذرخواهی خود را در یک جلسه عمومی، قبل از رویدادهای مهم و یا از طریق ایمیل مطرح نکنید.
– چه کنیم: مسئولیت پذیر باشید و حرفه‌ای عمل کنید.
– چه نکنیم: افراد دیگر را سرزنش نکنید، از نا آگاهی به عنوان دلیل استفاده نکنید و رو راست باشید.
– چه کنیم: عذرخواهی را در قالب جملات مثبت ابراز کنید. عاشق کارتان هستید؟ به رئیستان بگویید. برای مثال: “از اینکه عضوی از این تیم هستم بسیار لذت می‌برم. ولی مرتکب اشتباهاتی شدم. اتفاقی که افتاد این بود که …”
– چه نکنیم: احساساتی عمل نکنید. تکرار جملات “احساس خیلی بدی دارم” یا “باورم نمیشه من این کارو کردم” دردی را دوا نمی‌کند.
– چه کنیم: برای جبران اشتباه خود بیشتر کار کنید.
– چه نکنیم: به طور پیوسته درباره تاسف خود صحبت نکنید. عمل کردن بهتر از حرف زدن است.
رزرو وقت برای مشاوره
ثبت ديدگاه