معرفی مرکز گفتار درمانی کودکان اکسیر
گفتار درمانی کودکان میتواند رشد زبانی، ارتباط و مهارتهای زبانی کاربردی کودک شما را بهبود ببخشد. اگر کودک شما از ناتوانیهای گفتاری همچون مشکلاتی در تلفظ کلمات رنج میبرد، مرکز مشاوره و روانشناختی اکسیر به عنوان بزرگترین مرکز گفتار درمانی کودکان در غرب و شرق تهران در اختیار شما عزیزان هستند. این مرکز با داشتن متخصصان مجرب در زمینه گفتار درمانی کودکان آماده ارائه خدمات به شما عزیزان میباشد.
گفتار درمانی چیست؟
گفتار درمانی روشی درمانی است که گفتار کودک و توانایی او را در درک و استفاده از زبان، حتی در ارتباط غیر کلامی، بهبود میبخشد. متخصصان گفتار یا آسیب شناسان گفتار و زبان، افراد متخصصی هستند که این خدمات را ارائه میدهند.
گفتار درمانی از دو بخش تشکیل میشود: اول تمرین دادن دهان برای تولید اصوات و درنهایت شکل دادن کلمات و جملهها (با توجه به بیان، روانی کلام و تنظیم بلندی صدا) و دوم درک و بیان گفتار (با توجه به استفاده از زبان به شکلهای نوشتاری، تصویری، بدنی، علائم و استفاده از زبان از طریق سیستمهای ارتباطی مختلف مانند رسانههای اجتماعی، کامپیوتر و تبلت). بهعلاوه، متخصصان این حوزه نقش گستردهای در درمان مشکلات بلع ایفا میکنند که جزءِ مشکلات تغذیه نیز به حساب میآید.
ویژگی کودکانی که به گفتار درمانی کودکان نیاز دارند
کودک یک ساله گفتار را به صورت تک کلمه شروع میکند. وقتی سنش به یک سال و نیم میرسد، تعداد کلمات افزایش مییابد و در ۲ سالگی میتواند جملههای ۲ کلمهای بگوید. بهتدریج دامنه کلمات و جملهها و گفتار پیوسته کودک کاملتر میشود.
هر کودکی رشد زبان را مثل سایر تواناییهای رشدی- حرکتی در سن مشخصی پشت سر میگذارد در هر مرحله نشانههایی از رشد زبان بروز میکند. این نشانهها مشخص میکند کودک تأخیر گفتاری دارد یا نه. مثلاً اگر در ۲ سالگی هنوز کودکی قادر به بیان تک کلمه نیست، باید والدین به گفتار درمانی کودکان مراجعه کنند.
همزمان با رشد زبان، صداهای تولیدشده در گفتار هم دقیقتر و مفهومیتر میشوند. «م»، «ب» و «د» جزو صداهایی هستند که زودتر ظاهر میشوند و صداهایی مثل «ک» و «گ» و «س» و «ز» دیرتر ظاهر میشوند و آخرین صدا، «ر» هست. رشد این صداها نیز باید موردتوجه قرار گیرد.
برخی کودکان، صداها را بهوضوح بیان نمیکنند و گفتار نامفهومی دارند. متأسفانه زمانی والدین به این موضوع دقت میکنند که فرزندشان وارد پیشدبستانی شده و اولیای مدرسه متوجه مشکل گفتاری کودک میشوند. این تأخیر و بیتوجهی در تحصیل کودک مشکلآفرین خواهد شد.
گفتار درمانگر کودکان کیست؟
علم ارزیابی تشخیص و درمان هر نوع اختلال مربوط به گفتن و درک گفتههای دیگران را گفتار درمانی میگویند؛ براین اساس گفتار درمانگر یا همان آسیبشناس گفتار، متخصصی است که در زمینه ارتباطات انسانی و اختلالات آن مطالعه و کار میکند و اختلالات گفتار، زبان و بلع را در کلیه سنین ارزیابی، مطالعه و آسیب مربوطه را درمان میکند که البته طول و نحوه درمان متفاوت است.
هرگونه ایراد در نحوه گفتار و یا درک گفتار دیگران موجب اختلال در برقراری ارتباط و روابط اجتماعی شخص میگردد که درنهایت ممکن است به ایجاد صدمات روحی و روانی منجر شود. پس در بیان ساده، اگر متوجه شدید که نحوه بیان کلمات و صحبت کردن فرزند شما، توجه شنونده را به خود جلب یا محتوای کلام او دچار نابسامانی است، فرزندتان مشکوک بهنوعی از اختلالات گفتاری میباشد و باید به مرکز گفتار درمانی کودکان مراجعه کنید.
مقاله مرتبط: گفتار درمانگر خوب در تهران
چه زمانی به گفتاردرمانی نیاز است
ممکن است که برخی از کودکان، تلفظی عالی داشته باشند یا حتی زودتر از دیگر همسالان خود قادر به خواندن شده باشند، ولی بااینوجود برای بهبود زبان کاربردی خود نیاز به گفتار درمانی داشته باشند؛ زبان کاربردی یعنی فرآیند استفاده درست از زبان گفتاری و زبان بدن برای مصارف روزمره مانند درخواست کردن، مکالمه داشتن و دوستیابی در موقعیتهای اجتماعی میباشد.
از دیگر دلایلی که کودک را نیازمند گفتار درمانی کودکان میکند میتوان به مشکلات پزشکی مانند آسیب مغزی یا عفونت که ممکن است روی توانایی آنها برای برقراری ارتباط اثرگذار باشد، اشاره کرد. یکی دیگر از دلایل گفتار درمانی، وجود ناتوانیهای قابلتشخیص مانند سندروم داون است. گفتار درمانی معمولاً در سنین کم شروع میشود و میتواند تا زمانی که کودک به مدرسه میرود و ارتباط نوشتاری را میآموزد نیز ادامه پیدا کند.
حتی در بزرگسالانی که مشکلاتی در گفتار و زبان دارند، امکان معالجه وجود دارد اما درمان بهمراتب سختتر است؛ چون عادتهای غلط گفتاری به حدی در زبان نفوذ کرده که فرد قادر به ترک آنها نیست.
آیا بیماریهای خاصی وجود دارد که بهواسطه ابتلا به آنها کودک دچار تأخیر گفتاری شود؟
در برخی شرایط خاص مثلاً در کودکانی که نارس متولد میشوند، تأخیر گفتار و زبان قابل پیشبینی است و تمهیداتی وجود دارد که گفتار درمانی از طریق لمس درمانی و تقویت مهارتهای مربوط به تغذیه به ایجاد مهارتهای دهانی ـ حرکتی از همان سنین پایین کمک کند.
نشانگانهای ژنتیکی خاصی هم مثل نشانگان داون یا نشانگانهایی که باعث عقبماندگیهای ذهنی و تأخیرهای روانی-حرکتی یا شناختی میشود، وجود دارد که کودک با آن متولد میشود و مشکلات گفتاری در این کودکان قابل پیشبینی است؛ اما در برخی موارد تأخیر و آسیبهای کلامی بدون علت است و کودک در سایر حیطههای شناختی و هوشی بدون مشکل است. حتی شنوایی سالمی دارد اما در ادای کلمات و جملهها به مشکل برمیخورد. در این شرایط مراجعه به گفتار درمانی کودکان و توجه به برخی تمهیدات به رشد زبان کمک میکند.
آیا میتوان گفت تأخیر کلامی در هر شرایطی نگرانکننده است؟
تأخیر در رشد زبان اگر در حد چند ماه باشد، نگرانکننده نیست یعنی اگر کودکی تمام مهارتهای حرکتی-شناختی را داشته و شنواییاش ایرادی نداشته باشد، ارتباط چشمی خوبی برقرار کند و مفاهیم را با رفتارش برساند و ارتباط اجتماعی خوبی داشته باشد، تأخیر چندماهه کلامی نگرانکننده نیست؛ اما این کودکان هم باید تا قبل از ۳ سالگی به لحاظ گفتاری راه بیفتند.
بااینحال مشاوره با گفتار درمانگر برای تشخیص موارد نگرانکننده توصیه میشود. مثلاً بهخصوص برای لکنت زبان به مشاوره نیاز است.
تمرینات در گفتار درمانی
فوت کردن و مکیدن
این اعمال برای حرکات لبها و کام مفید هستند. کودک از فوت کردن برای درست کردن حباب لذت میبرد. همچنین میتواند از نی برای نوشیدن استفاده کند.
بعضی کودکان دوست دارند شمع را خاموش کنند. میتوانید با یک پر سبک یا یک توپ پینگ پنگ بازی کنید. آن را ازیکطرف میز بهطرف دیگر فوت کنید و در همین حال صدای/ف/ را تولید کنید. (ف-ف-ف-ف-ف-ف) بعد نوبت اوست که آن را به شما برگرداند. میتوانید از یک نی برای فوت کردن آن استفاده کنید و آن را به بازی فوتبال تبدیل کنید.
از روشهای مختلفی میتوانید برای تولید صدا استفاده کنید. مثلاً با یکدیگر صدای حیوانات را همراه با حرکات آنها تقلید کنید، هنگام باز کردن در نوشابه باهم صدای انفجاری آن را تولید کنید، یا میتوانید با یک قوطی کبریت یک قطار بسازید. دور اتاق آن را حرکت دهید و صدای قطار درآورید (هو هو چه چه)، بچه را تشویق کنید وقتی خودش قطار را حرکت میدهد همان صدا را در به وجود بیاورد.
تقلید صداها
در اینجا بازیهایی مطرحشده که بخصوص برای تقلید صداها مفید است.
یک خوراکی که فرزندتان خیلی دوست دارد را انتخاب کنید (مثل ژله، بستنی یا هر چیز دیگری که به جویدن زیادی احتیاج نداشته باشد).بعد این کار را باید انجام بدهید:
۱. شما و فرزندتان در دو طرف روبروی یکدیگر بنشینید. برای اینکه مفهوم کارها را درک کند، وقتی بهصورت شما نگاه کرد یک قسمت کوچکی از خوراکی را به او بدهید.
۲. یکی از الگوهای صدایی فرزندتان را تقلید کنید، این صدایی باشد که قبلاً کودک میدانسته و بیان میکرده فرضاً (ما-ما) یا (با-با) یا (دا-دا) و فقط در صورتی به کودک پاداش دهید که هم به شما نگاه کند و هم آن صدا را تولید کند. در شروع کار لازم نیست که صدا را عیناً مثل شما تولید کند. هر صدایی که تولید کرد از او قبول کنید و پاداش را بدهید. اگر گریه کرد یا رفتار غلطی داشت به او پاداش ندهید، فقط آن را نادیده بگیرید.
نیاز به گفتاردرمانی
نیاز به گفتاردرمانی در چه افرادی وجود دارد؟ کودکان و افرادی هستند که بدون مشکلات جسمانی قادر به صحبت کردن نیستند. این افراد به گفتاردرمانی نیاز دارند تا بتوانند مهhرتهای گفتاری را کسب کنند.
ویزگی افرادی که نیاز به گفتاردرمانی دارند
در زیر ویژگی افرادی که نیاز به گفتاردرمانی دارند به صورت مفصل آورده شده است تا شما والدین و معلمان گرامی به راحتی بتوانید ابن نیاز را در کودکان تشخیص دهید.
-
کودکی که در یک سال اول صداسازی ندارد!
به طور معمول کودکان در بدو تولد فقط گریه و صداهایی که مربوط به غذا خوردن و یا خستگی ووو است را ممکن است تولید کنند اما پس از ان در حدود دو ماهگی کودک شروع به cooing (غان و غون) میکند و صداهایی مشابه غغغ غا قققو و غیره تولید میکند و والدین در این سن میتوانند متوجه شوند که گریههای کودک در زمان بی قراری و خستگی و گرسنگی و یا احساس درد از هم متمایز شده. اگر کودک در این سنین کم گریه میکند و یا همیشه با یک تن ثابت و یک نواخت گریه میکند، زنگ خطری برای والدین خواهد بود.
پس از آن در حدود ۴ ماهگی به بعد ما انتظار داریم که کودک شروع به babbling (بازیهای آوایی) کند. کودکی که به این مرحله میرسد یعنی شروع به تولید صداهایی مشابه بی بی /ماما /د د /نو نو/ میکند ولی چون هنوز نمیتواند بنشیند این صداها را کم و کوتاه میگوید و البته دارای معنی و مفهوم نیز برای کودک نیستند و قصد خاصی از تولید آنها به جز بازی کردن ندارد.
در سنین بالاتری مشابه ۵ و ۶ ماهگی که کودک با حمایت بزرگترها و یا بالش مینشیند، صداهای بیشتری و با دفعات بیشتری میگوید. همچنین از حدود ۸ ماه کودک از همین بازیهای آوایی برای درخواستهایش استفاده میکند. مثلا برای شیر خوردن و یا وقتی میخواهد بیرون برود. گرچه این صداها کلمه نیستند اما برای منظورهای خاصی توسط کودک استفاده میشوند. نبود این بازیهای آوایی در کودک زیر یک سال نشانهی خطر و تاخیر گفتار (دیر زبان باز کردن) احتمالی در آینده خواهد بود.
-
در سال دوم از کلمه برای برقراری ارتباط استفاده نمیکند!
در حالت نرمال پس از این که کودک توانست در ۱۱ ماهگی بایستد و در یک سالگی راه برود اولین کلمات واقعی را تولید میکند. مثلا به همهی خانمها ممکن است مامان بگوید و به تمام حیوانات هاپو.
چون در این سن کودکان اکتشاف گرانی کوچکاند به سرعت در حال یادگیریاند و تعداد کلماتی که میگویند و میفهمند شیب صعودی سریعی پیدا میکند بهگونهای که هر هفته کلمات جدیدی را فرامیگیرند و این روند صعودی و سریع در ۱۸ ماهگی به انفجار زبانی مبدل میشود و در این سن شروع به گفتن جمله و عبارتهای دوتایی میکند! مثلاً مامان آب / بابا دد/ نی نی جیش و غیره.
اگر کودکی به سن دو سالگی برسد و همچنان تنها از چند تک کلمه محدود استفاده میکند و یا حتی بیشتر صداسازی دارد تا کلمه، نشانهی تأخیر گفتار است و نیاز به گفتاردرمانی دارد.
هرچند اگر در دوسالگی تعداد تک کلمات کودک بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ کلمه باشد اما هنوز به مهارت جملهسازی نرسیده ما به کودک فرصت میدهیم تا بدون مداخله مستقیم به جملهسازی برسد، ولی والدین میتوانند از مشاورهی گفتار درمان برای غنیتر کردن محیط و کمک به کودکشان برای رسیدن به سطح بعدی زبانی استفاده کنند.
- والدین عزیز باید توجه داشته باشند که اگر کودک در دوسالگی اصلاً از کلمه استفاده نمیکند نشاندهنده یک سال تأخیر نسبت به هم سن و سالانش است و در صورت عدم جبران این تأخیر و کمک نگرفتن از مراکز گفتاردرمانی مدرسه رفتن و سایر مهارتهای کودک نیز همگی با تأخیرند و به نظر میرسد کودک شما همیشه عقبتر از سایرین است.
-
سال سوم از جمله استفاده نمیکند.
اگر دلبند شما سهساله است و هنوز فقط با تک کلمه با شما صحبت میکند و همگی نیازهایش را فقط بابیان یک کلمه به شما میفهماند دارای تأخیر گفتاری است و نیاز به کفتاردرمانی دارد.
همانطور که پیشتر بیان کردیم کودکان در دوسالگی باید شروع به گفتن جملات ساده کنند و در سهسالگی کودک دارای گفتار تلگرافی خواهد شد.
گفتار تلگرافی یعنی کودک جملات پیچیدهتری و طولانیتری میگوید ولی هنوز به این پختگی زبانی دست نیافته که حروف اضافه و سایر ملزومات یک جمله را به آن اضافه کند. مثلاً میگوید ماما قاشق به به/ بابا بیب بیب رفت/نی نی دست اوف/
اینها همگی مصداق جملاتی پیچیدهتر از دوسالگی و درعینحال تلگرافیاند چون از حروف اضافه و ضمایر مختلف استفادهنشده و یا حتی گاها میبینیم که فعل ندارند درحالیکه هستهی جملات فارسی فعل میباشد. بااینحال کودک معنی حروف اضافهای مثل/ با به از… / را متوجه میشود ولی در گفتارش ممکن است به کار نبرد.
پس فقط تک کلمات در سهسالگی زنگ خطراست!
-
سال چهارم گفتارش واضح نیست.
اگر کودک شما جمله بیان میکند ولی هیچکس جز خود شما متوجه سخنانش نمیشود باید به این مسئله کمکم حساس شوید زیرا کودک فارسیزبان تلفظ صحیح صداها را در ۴.۵ سالگی کامل میکند.
اگر کودک صداهایی مثل ک گ خ و ق را نمیتواند بگوید و بهجای آنها ح ء یا د و ت میگوید و یا آنها را در کلمات حذف میکند نیازمند مراجعه به گفتاردرمانی است.
گاها میبینید که کودک یکصدا را هر بار در یک کلمه به شکل متفاوتی میگوید مثلاً واژه شوکلات: سوحلات سوتولات شوئونات
این نشاندهنده مشکل بیشتری ست زیرا بیثباتی در گفتن صداها مشکل را دوچندان میکند. خطری که عدماصلاح تولید صداها به دنبال دارد مشکل در مدرسه، خواندن و نوشتن و دروسی مثل املا و مسخره شدن توسط سایر کودکان است. درحالیکه اگر این صداها در زیر پنجسالگی اصلاح شوند هیچکدام از این مشکلات رخ نمیدهند.
مقاله مرتبط: گفتار درمانی کودک
-
در پنجسالگی در تلفظ برخی صداها مشکل دارد.
همانطور که میدانید کودک فارسیزبان در حدود ۴.۵ سالگی باید تمام صداهای فارسی را بهدرستی تلفظ کند و گفتارش برای غریبهها هم تا ۹۵ درصد واضح باشد.
اگر کودک ۵ ساله است و هنوز صدایی وجود دارد که حذف میکند و یا جایگزین میکند نیاز به گفتادرمانی دارد و بهتر است از خدمات گفتاردرمانی استفاده کند.
-
در ششسالگی در یادگیری حروف الفبا و بخش کردن مشکل دارد.
در این سن که کودکان کمکم وارد پیشدبستانی و شروع به آمادگی برای خواندن پیدا میکنند اگر کودک شما قادر نیست کلمات را بخش کند و یا صداهای گفتاری که در آمادگی به آنها آموزش میدهند اصلاً یاد نمیگیرد احتمالاً نشاندهنده وجود مشکلی است که برای ارزیابی دقیق باید گفتار درمان کودک را ارزیابی کند و این امر به این دلیل است که عدم توجه به کودک در این مرحله ممکن است باعث درجا زدن کودک مثلاً در پایه اول شود و این بهشدت به اعتمادبهنفس کودک ضربه میزند.
-
در هفتسالگی املا و خواندن و نوشتن ضعیفی دارد.
در کلاس اول و در ماههای ابتدایی ضعیفتر بودن املای تمام دانش آموزان طبیعی است اما اگر تا انتهای کلاس اول کودک شما همچنان در خواندن و نوشتن جوری عمل میکند که انگار هر صدا یا کلمه را بار اول است که میخواند و باوجود تکرار و تمرین همچنان مشکل دارد و نمرات املایش ضعیف هستند و نیاز به تلاش بیشتر دارد، پس بهتر است برای ارزیابی و درمان به مراکز گفتاردرمانی مراجعه شود چون احتمال وجود اختلال یادگیری و خواندن و نوشتن در این دانش آموزان بالاست.
مقاله مرتبط: تفاوت ها و شباهت های کودکان دیرآموز و اختلال یادگیری
مقاله مرتبط: علت و علائم اختلال یادگیری
علائم جسمانی مهم که نشان دهنده نیاز به گفتاردرمانی است
-
اگر کودک در هر سنی صدای تودماغی دارد، شکاف کام دارد، کمشنواست و یا عضلات گفتاری ضعیفی دارد نیاز به گفتاردرمانی دارد.
- داشتن صدای تودماغی نهتنها باعث میشود سایرین متوجه گفتار کودک نشوند بلکه احتمال نشاندهنده ضعف در عضله ی حلقی ست که فضای بین بینی و دهان را حین غذا خوردن و صحبت کردن مسدود میکند.
- شکاف کام نیز از بدو تولد مشخص است و نشانهی عدم اتصال صفحات استخوانی است. گاها صداهایی که تودماغیاند مشکل شکاف زیر مخاطی نیز دارند؛ یعنی شکاف در استخوان کام در سقف دهان وجود دارد ولی با گوشت پوشیده شده و والدین متوجه آن نمیشوند و خطر خاصی ندارد اما صدای فرد تودماغی ست.
- کم شنوایی عمیق و متوسط معمولاً نشانههای واضحی دارند و اینک کودک به صداهای حتی بلند هم واکنش نشان نمیدهد بارزترین نشانه است
- اما گاها کودک با کم شنوایی خفیف وجود دارد که صحبت میکند اما تأخیر و اشتباه تلفظی دارد و حتماً باید توسط شنواییشناس بررسی شود و سپس برای تربیت شنیداری به گفتاردرمانی مراجعه کند.
- عضلات ضعیف صورت و گفتار منجر به شل و وارفته صحبت کردن کودک و مشکل در خوردن غذا میشود که این مورد با مداخلهی گفتاردرمانی و تمرینات مشخص بهبود پیدا میکند.
-
بزرگسالانی که دچار سکته مغزی و یا هرگونه آسیب مغزی که مشکلات گفتاری و حافظه و بلع دارند.
یکی از مشکلات رایج در بزرگسالی و میانسالی سکته مغزی است که اگر در نیمکره چپ باشد فرد دچار آسیب زبانی و مشکل در صحبت کردن میشود و اگر در نیمکره راست باشد فرد مشکلات حافظه و توجه پیدا میکند.
گاها مشکلات بلع و غذا خوردن نیز رخ میدهد که باید با مراجعه به گفتار درمان برطرف شوند چون علاوه بر مشکلات سو تغذیه وقتی غذا وارد ریه بهجای معده شود عفونت ریوی و مشکلات شدیدی به دنبال دارد.
-
در هر سنی لکنت داشته باشد و در گفتن کلمات دچار تکرار گیر و کشیده گویی شود.
لکنت عارضه ایست که در هر سنی اعم از کودکی نوجوانی و بزرگسالی میتواند وجود داشته باشد اما لکنت رشدی غالباً در کودکی شروع میشود و اگر درمان نشود تا بزرگسالی ادامه میابد.
معمولاً با ترس شروع میشود هرچند اختلالی چندعاملی است یعنی ژنتیکی است. در بزرگسالی در صورت ضربههای مغزی ممکن است لکنت شروع شود.
افرادی که لکنت زیبان دارند و در گفتار دچار مشکل هستند نیاز به گفتاردرمانی پیدا میکنند.
-
در هر سنی مشکل در صدا و حنجره و اختلال در بلع و تغذیه داشته باشد.
مشکلات صدا بسته به سن و شغل فرد تنوع بالایی دارند و در کسانی که از صدای خود زیاد استفاده میکنند مشابه معلمها و خوانندهها و مداحان بسیار رایج است.
یادگیری بهداشت صوتی برای این افراد بهشدت ضروری است زیرا صدای آنها منبع درآمد آنهاست و در صورت بروز مشکل هزینههای زیادی را متحمل خواهند شد.
پس قبل از بروز مشکل افراد بهتر است با بهداشت صوتی و نحوهی صحیح تنفس که دیافراگمی ست آشنا شوند. تمامی این مشاورات توسط گفتار درمان ارائه میشوند و با جلسات کم و صرف زمان کمی قابلآموزشاند.
اگر فرد دچار مشکلات مختلف صوتی به علت عدم رعایت بهداشت صوتی شود عموماً راهحل جراحی به همراه صوت درمانی در مراکز گفتاری ست.
اختلالات تغذیه نیز در صورت وجود باید علتیابی شوند تا راهحل درستی ارائه شود. در این موارد باید دقت داشت که مشکلات بلع در مواجهه با چه ماده غذایی (جامدات و مایعات نیمه جامد) رخ میدهد و در چه بخشی است (دهان یا حلق یا مری).
اگر کودک شما دچار مشکلات گفتاری بود و نیاز به گفتاردرمانی داشت؛ مرکز مشاوره اکسیر به عنوان بزرگترین و بهترین مرکز گفتاردرمانی در غرب و شرق تهران در اختیار شما عزیزان است.
دریافت وقت مشاوره آنلاین
ثبت ديدگاه