روانشناسی فضای مجازی چیست؟
روانشناسی فضای مجازی به ما می گوید که اینترنت فراتر از همه چیز انبار عظیمی از داده ها برای جستجوی اطلاعات است. از دیدگاه روانشناسی اجتماعی محیطی برای ایجاد جوامع آنلاین و فضایی برای گردهمایی اجتماعی است. اینترنت از دیدگاه روانشناسی فرهنگی محصول نوین در رسانه ارتباطی است که همچنان در حال ساخت می باشد. در مفهوم فرهنگی انتظار نمی رود که اینترنت تاثیرات یکنواخت و کلی روی بافت های اجتماعی گوناگون اعمال کند، بلکه با توجه به علایق جوامعی که از آن استفاده می کنند، شرایط متفاوت موجود و بینش های متفاوت کارکرد اجتماعی وب، کارکرد رسانه ای خود را انجام می دهد.
بنابراین به جای آن که بپرسیم اینترنت چه تاثیری روی کاربران دارد، این مساله را مطرح می کنیم که کاربران چه استفاده ای از اینترنت می کنند و این نوع استفاده چه تاثیری روی آنها دارد. ما برای ساختاربندی اینترنت از طریق کاربرد آن سه نوع استعاره بهره می گیریم که هر یک منعکس کننده شیوه خاص تفسیر تجارب انسانی است که طی تحقیقات روانشناختی اخیر گسترش یافته است.
نخست استعاره هایی هستند که اینترنت را به عنوان فضاهای گردآوری اطلاعات در نظر می گیرد: این استعاره ها شامل رویکردهای روانشناسی شناختی اولیه می شوند که شناخت را همچون پردازش اطلاعات فردی و پردازش اطلاعات انسان فرض می کردند. سپس استعاره هایی هستند که اینترنت را همچون فضایی برای برقراری ارتباطات و گردهمایی اجتماعی میدانند. این استعاره ها بینشی را پرورش می دهند که دیگر نه فقط بینش شناختی تجارب انسانی، بلکه بینش اجتماعی نیز هست.
مرکز روانشناسی اکسیر خدمات روانشناختی خود را توسط متخصصین مجرب در زمینه های مختلف از جمله مشاوره کودک، مشاوره فردی، مشاوره افسردگی، مشاوره اضطراب، مشاوره وسواس و … را به صورت حضوری و غیرحضوری به شما عزیزان ارائه می دهد.
در آخر استعاره هایی هستند که اینترنت راهمچون مصنوعی جدید در نظر می گیرند. این استعاره ها از مفاهیمی استفاده می کنند که از تحقیقات انسان شناختی، مطالعات ارتباطی و روانشناسی فرهنگی نشات می گیرد.
ویژگی های اینترنت و فضای مجازی از نظر روانشناسی فضای مجازی
۱- در دسترس بودن
هر موقع از شب یا روز می توان به اینترنت وصل شد. علاوه بر این امروزه با وجود کامپیوترهای قابل حمل، تقریباً در همه جا می توان از اینترنت استفاده کرد.
۲- سهولت دستیابی
هر کس که کامپیوتر و مودم داشته باشد با گرفتن فقط یک شماره می تواند به اینترنت وصل شود.
۳- اثر تحریک کنندگی
از نظر روانشناسی فضای مجازی افراد با وصل شدن به اینترنت، احساس می کنند که به یک دنیای پر از اطلاعات وارد شده اند، و این موجب تحریک عقلانی کاربران می شود.
۴- بی زمانی
تحریف زمان را اکثر کاربران تجربه می کنند. پدیده بی زمانی در علم روانشناسی به گسستگی معروف است. وقتی کاربر به صفحه مانیتور خیره می شود هشیاریش نسبت به دنیای اطراف بسیار کاهش می یابد و دید و تمرکز او بسیار محدود میی شود. او در این حالت ، بخشی از دنیای خودش می شود که در آن این توهم به وی دست می دهد که روی همه چیز کنترل دارد .
۵- ناشناس بودن
در اینترنت، نهایت نا شناس بودن رخ می دهد. ۳۳ تا ۵۵ درصد کاربران اینترنت در هنگام معرفی خود، در برخی جنبه ها دروغ می گویند. از سوی دیگر، آنها درونی ترین رازهایشان را که در زندگی واقعی شاید نتوانند حتی به نزدیکانشان بگویند، در اینترنت با دیگران در میان می گذارند.
نظر دیگری که درباره ناشناس بودن در اینترنت وجود دارد عبارت است از:
شما در زمان آنلاین بودن و جست و جوی آنلاین در شبکات اجتماعی آنگونه که فکر میکنید ناشناس نیستید، این موضوع را یک مطالعه چاپ شده در مجله فناوری اطلاعات و ارتباطات، نشان می دهد. رفتار گشت زدن و جست و جوی شما در اینترنت نشان دهنده شخصیت شماست. گاهی اوقات پس از ۳۰ دقیقه جست و جو شخصیت شما فاش می شود.
گرفتن وقت مشاوره از اکسیر
۸۸۰۷۸۵۸۵
۸۸۳۷۸۷۵۳
دکتر آدیمی از دانشگاه صنعتی مالزی و نویسنده این مطالعه می گوید: تحقیق ما نشان می دهد ویژگی های شخصیتی هر فرد را می توان از نحوه کلی استفاده وی از اینترنت برداشت کرد. این تحقیق با تحقیقاتی که فقط به توئیتر و فیس بوک نگاه انداخته اند متفاوت است. وی ادامه داد، این امضای رفتاری دریچه ای جدید از مطالعات رفتار آنلاین را باز میکند.
تحقیقات مرتبط با شخصیت و استفاده از کامپیوتر بیشتر بر شبکات اجتماعی متمرکز شده است. برای مثال افراد برونگرا از این شبکات برای گسترش تعداد دوستی ها ونفوذ خود استفاده می کنند، ولی افراد درون گرا برای جبران تعامل بیرونی خود به سمت شبکه های اجتماعی می روند.
به هر حال، چرخ زدن و جست و جوی کلی افراد، انتخاب ها، الویت ها و رفلکس های آنان را که ناشی از ویژگی های شخصیتی آنها است را بروز دهد.
این مطالعه بر روی افراد داوطلب از دانشگاه صنعتی مالزی و بصورت نظارت بر روند استفاده آنها از اینترنت انجام شد و بر فاکتورهای مختلفی چون، زمان استفاده از اینترنت، تعداد سایت های جست وجو شده و درخواست های آنها متمرکز شد.
علاوه بر این، تست شخصیت ۵ عاملی (پذیرا بودن تجربیات جدید، مسئولیت پذیری، برون گرایی، توافق و روانرنجوری) از آنها گرفته شد.
تجزیه و تحلیل داده ها، ارتباط بسیار نزدیکی بین شخصیت فرد و رفتار اینترنتی وی نشان داد. برای مثال سطح مسئولیت پذیری فرد در ۳۰ دقیقه جست و جوی آنلاین و موارد جست و جو آشکار می شود.
دکتر آدیمی بیان می کند که سازمان های بازاریابی آنلاین، می توانند از نتایج تحقیق ما برای فروش محصول خود به جامعه هدف خود استفاده کنند. همچنین می تواند برای اهراز هویت آنلاین مورد استفاده قرار گیرد و همچنین پیشگیری از جرم های اینترنتی را موجب شود.
دکتر آدیمی امیدوار است که ادامه تحقیقات در این زمینه به کشف و پیدا کردن ویژگی های دیگر شخصیتی افراد و کاربران اینترنت موجب شود.
۶- عدم بازداری
این که نا متحمل است فعالیت های اجتماعی آنلاین، عواقبی برای زندگی واقعی داشته باشند، منجر به یک پدیده جدید شده است که چندان شناخته شده نیست، و آن این است که افراد احساس می کنند آزادانه و بدون هیچ محدودیتی به بیان خود بپردازند. به عبارت دیگر، در اینترنت می توان به طرقی که به طور معمول ممکن نیست، به بیان خود پرداخت. می توان گفت: اگر همه نظام های ارتباطی از طریق کامپیوتر، فقط یک اثر روی رفتار انسان ها داشته باشند، آن یک اثر احساس بازداری است که کاربران تجربه می کنند.
بیماری های شایع کامپیوتر و فضای مجازی در روانشناسی فضای مجازی
هنگامی که پشت رایانه نشسته‌اید و بر روی صفحه کلید تایپ میکنید، فقط انگشتان و چشمان شما کار نمی‌کنند بلکه تمام اندام‌های بدن شما در حال فعالیت هستند. امّا متأسفانه، علیرغم این واقعیت، این کار شما ورزش محسوب نمی‌شود. گسترش روزافزون خدمات اینترنت و زمان زیادی که افراد به طور روزانه در فضای مجازی می‌گذرانند، مشکلات و بیماری‌های متعدد جسمی و روانی به همراه داشته است که در زیر به معرفی ده نمونه از شایع‌ترین آنها می‌پردازیم.
مقاله مرتبط: حقایقی درباره خیانت مجازی
مقاله مرتبط: تأثیرات فضای مجازی بر نوجوانان
خستگی چشم
هنگامی که از چشمانتان زیاد استفاده میکنید، خسته می‌شوند. بنابراین جای تعجبی نیست که هنگامی که برای ساعت‌های طولانی بهه صفحه نمایشگر رایانه خیره می‌مانید، دچار سوزش و درد چشم شوید. به گفته پزشکان مایو کلینیک، «با وجودی که خستگی چشم آزاردهنده است امّا معمولاً مشکل حادّی نیست و پس از استراحت دادن به چشم‌ها برطرف می‌گردد.»
اضطراب سلامتی/ فاجعه‌سازی از درد
بعضی افراد مایلند علائم درد در بدنشان را به طور مبالغه‌آمیزی تفسیر کنند. روان‌شناسان به این تمایل، «فاجعه‌سازی از درد» می‌گویند.. یعنی تمایل به در نظر گرفتن بدترین احتمالات به هنگام حس درد. منظور از اضطراب سلامتی نیز این است که فرد حس کند مشکل جدّی سلامتی دارد و این اضطراب با نتایج طبیعی آزمایش‌های پزشکی و اطمینان بخشی پزشک متخصص از بین نرود. اینترنت به دلیل وجود حجم زیاد اطلاعات نادرست، تأیید نشده و غیرعلمی و این باور در مردم که هرچه در اینترنت هست قابل اطمینان می‌باشد، می‌تواند باعث تشدید اختلال روانی «خود بیمار انگاری» گردد.
انیمیشن اعتیاد به فضای مجازی
سردرد
سه نوع سردرد در ارتباط با اینترنت وجود دارد:
سردردهای تنشی
این نام ممکن است گمراه کننده باشد. این نوع سردردها به دلیل استرس به وجود نمی‌آیند بلکه غالباً به دلیل کشیدگی عضله گردن یاا چشم درد حادث می‌شوند. به گفته پزشکان مایوکلینیک، سردردهای تنشی از ۳۰ دقیقه تا یک هفته ممکن است باقی بمانند.
سردردهای مزمن روزانه
اغلب افراد گاه به گاه دچار سردرد می‌شوند. اما به گفته پزشکان مایو کلینیک چنانچه تعداد روزهایی که فرد سردرد دارد بیشتر از تعدادد روزهایی باشد که سردرد ندارد، احتمالاً دچار این سردرد است. ماهیت متوالی این نوع سردرد، آن را در بین بدترین سردردهای ناتوان‌ساز قرار می‌هد.
سردردهای استرسی
پیدایش سردرد به استرس خیلی زیادی نیاز ندارد. استرس ناشی از به انتظار دریافت اطلاعات ماندن از اینترنت، کندی بار شدنن صفحات، خرابی رایانه و امثال آنها می‌تواند باعث این نوع سردرد شود.
درد پشت
نشستن نادرست پشت رایانه، به ویژه اگر با چاقی، کمبود ورزش و تحرّک، و سیگار کشیدن همراه باشد به درد پشت می‌انجامد. منشأ اینن درد معمولاً عضلات، اعصاب، استخوان‌ها و مفاصل در ستون فقرات است. نشستن نادرست و برای ساعت‌های طولانی پشت رایانه، این درد را تشدید میکند.
ترومبوز وریدی
به لختگی درون رگ، ترومبوز گفته می‌شود. منظور از ترومبوز وریدی، تشکیل لخته خون در رگ‌های وریدی است که غالباً در پاها پدیدد می‌آید و علّت اصلی آن، بی‌تحرّکی و کم شدن آب بدن است. نشستن برای ساعت‌های طولانی پشت رایانه می‌تواند باعث ترومبوز وریدی گردد. به تازگی در هواپیماهای مسافربری نیز اطلاعات هشدار دهنده‌ای درباره ترومبوز وریدی به مسافران داده می‌شود و به آنها توصیه می‌گردد تا برای ساعت‌های طولانی بی‌حرکت بر روی صندلی باقی نمانند.
مرکز روانشناسی اکسیر تمام خدمات خود از جمله مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره طلاق، مشاوره جنسی و … را به افرادی که تحت پوشش بیمه بانک های طرف قرارداد اکسیر هستند رایگان ارائه می دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.
نشانگان مونچهاوزن
نخست اجازه دهید به تعریف نشانگان یا سندروم مونچهاوزن بپردازیم، چرا که ممکن است بسیاری از خوانندگان با این اختلال روانی آشنا نباشند، و بعد به سراغ اینترنت می‌رویم:
«خصوصیت مهم این سندروم، میل شدید به بستری شدن است و به عقیده بعضی از روان‌شناسان، اصطلاح اعتیاد بیمارستان برای اینن سندروم مناسب‌تر است. خصوصیت مهم دیگر این بیماران این است که به محض آشکار شدن ساختگی بودن علائمشان، درخواست ترخیص کرده و از مراجعه مجدّد به آن محل خودداری می‌کنند. مواردی دیده شده که بیمار برای ایجاد علائم دست به ابتکارهای عجیبی زده است.»
در اینترنت تعداد بیشماری اتاق گپ‌زنی ، گروه‌های پشتیبان و وبگاه شبکه‌های اجتماعی وجود دارد که افراد می‌توانند مشکلاتشان را باا دیگران در میان بگذارند، درخواست راهنمایی کنند و حس همدردی دیگران را جلب کنند.
شاید تعجب کنید از این که خیلی از افراد صرفاً برای جلب توجه به بیان بیماری‌ها یا مصیبت‌های دروغین و ساختگی می‌پردازند. آن‌‌هاا وانمود می‌کنند که قربانی تجاوز، حمله، ضرب و شتم یا بیماری‌های جدّی و سخت‌درمانی هستند تا توجه دیگران را به خود جلب کنند. به این اختلال روانی، نشانگان یا سندروم مونچهاوزن گفته می‌شود. بر اساس پژوهشی که صورت گرفته است، اینترنت می‌تواند افراد را ترغیب کند که به منظور جلب توجه وانمود کنند که مبتلا به بیماری هستند. به گفته دکتر فلدمن از دانشگاه آلاباما افرادی که دارای این نشانگان هستند در صورتی که به یک مرکز روان‌پزشکی مراجعه کنند مورد درمان قرار خواهند گرفت امّا اغلب آنها چنین تمایلی ندارند و ترجیح می‌دهند که یک بیماری جسمی حاد داشته باشند تا یک اختلال روانی.
افسردگی فیس‌بوکی
بر اساس گزارشی که در روزنامه دیلی‌میل چاپ شده است، فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی، دختران نوجوان را در معرض ابتلاء بهه اضطراب و افسردگی قرار می‌دهند. اینگونه وبگاه‌ها علاوه بر امکان نامه‌نگاری و پیام‌رسانی، این امکان را برای نوجوانان به وجود می‌آورند که درباره یک چیز، بارها و بارها و بارها صحبت کنند. بر اساس این مقاله، بحث مکرّر در میان دختران نوجوان، به ویژه درباره ناکامی‌های عشقی، حال آنها را بدتر میکند و هیجانات منفی در آنها به وجود می‌آورد.
این گزارش، نتیجه پژوهشی است که از سوی دانشگاه استونی بروک نیویورک بر روی ۸۳ دختر نوجوان صورت گرفته است. توصیه یکیی از پزشکان به نوجوانانی که به طور مداوم درباره یک مشکل صحبت می‌کنند این است که «موضوع بحث را عوض کنند.»
خشم اینترنتی
با وجودی که ممکن است خشم اینترنتی به خودی خود برای سلامتی افراد مضر نباشد اما می‌تواند به آزار اینترنتی و حتی شاید به خشونت بینجامد. بنابراین کسانی که توانایی فروخوردن خشمشان را ندارند باید مواظب باشند.
یکی از منابع خشم اینترنتی «افزونگی اطلاعات» است. حجم عظیم اطلاعات موجود بر روی وب و کند بودن سرعت دستیابی به آنها باعث بروز مقدار زیادی استرس در کاربران اینترنت می‌گردد. بر اساس مطالعه‌ای که از سوی شرکت نمایه‌گذاری بریتیش وب صورت گرفته، ۶۸ درصد از ۲۰۰ نفر افراد مورد مطالعه گفته‌اند که برای آنها در انتظار دریافت اطلاعات ماندن از وب، استرس‌زاتر از گذراندن یک آخر هفته با پدر و مادر همسرشان است و ۳۸ درصد گفته‌اند که استرس‌زاتر از ماندن در ترافیک خیابان است.
یکی از محل‌های بروز خشم اینترنتی در بخش اظهار نظرهای وب‌نوشت‌ها، ویدیوهای یوتیوب یا نظرگاه وبگاه‌هاست. اگر به بخش اظهارر نظرها نگاهی بیندازید، خیلی طول نمی‌کشد تا به کلمات زشت و ناپسند بر بخورید. شاید ماهیت گمنام اینترنت، افراد را ترغیب میکند که هرچه در فکر دارند را بیان کنند. اما نکته‌ای که در اینجا وجود دارد این است که این مسأله واگیردار است- اظهار نظر خشمگینانه شما دیگران را خشمگین میکند و این چرخه همین‌طور ادامه می‌یابد.
اختلالات بالای دست
اختلالات بالای دست شامل: نشانگان (سندروم) کشیدگی گردن، نشانگان (سندروم) مجرای مچ دستی، نشانگان (سندروم) مجرای ساعدی،، التهاب تاندون دست و مچ، التهاب تاندون و غلاف آن، التهاب کیسه زلالی، کشیدگی مکرّر عضلانی و نشانگان (سندروم) مجرای خروجی قفسه صدری است. تمام این بیماری‌ها می‌تواند مربوط به استفاده از اینترنت باشد. این بیماری‌ها غالباً بر اثر استفاده بیش از حدّ از یکی از اندام‌های بالای دست (مثل بازوها) و استفاده بیش از حدّ از یک ابزار مثل صفحه کلید رایانه یا موش بروز می‌کنند و به دلیل آسیب‌دیدگی بافت ها با درد همراهند.
در مورد بیماری نشانگان مجرای خروجی قفسه صدری گفتنی است که دو گروه از افراد بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند.. یکی کسانی که در تصادف‌های رانندگی دچار آسیب‌های گردنی می‌شوند و دیگر کسانی که از رایانه در وضیعت‌های نشستن نادرست و غیر ارگونومیک، در دوره‌های زمانی طولانی استفاده می‌کنند.
اعتیاد به اینترنت
این بیماری به این علت در این فهرست شماره یک شده است که واقعاً بسیار جدّی است و در بعضی موارد کشنده بوده است. ماهیتت اعتیاد بسیار فراگیر است. هنگامی که صحبت از اینترنت باشد، این اعتیاد می‌تواند به چیزهای زیادی پیدا شود. از تایپ کردن گرفته تا بازدید از اتاق‌های گپ‌زنی، خرید برخط یا بازی‌های چند نفره.
اعتیاد به اینترنت آنقدر جدّی و واقعی است که مراکز بازپروری برای آن به وجود آمده است. به طور مثال، بر اساس مقاله‌ای که درر نیویورک تایمز منتشر گردیده، مراکز بازپروری معتادان اینترنت در کره جنوبی با استفاده از مدّرسان نظامی به معتادان تمرین‌های بدنی نسبتاً شدید شبیه تمرین‌های نظامی می‌دهند، نشست‌های گروهی با مشاور برگزار می‌کنند و کارگاه‌های روان درمانی برای معتادان ترتیب می‌دهند. مسئله اعتیاد به اینترنت در کره جنوبی در سال‌های اخیر به صورت یک مسئله ملّی در آمده و میزان مرگ و میر ناشی از خستگی و از پا افتادگی پس از انجام بازی‌های برخط روز به روز در حال افزایش است.
برای انجام تست آنلاین اعتیاد به اینترنت اینجا کلیک کنید.
برای این که متوجه شوید معتاد به اینترنت هستید یا نه، به پرسش‌های زیر جواب دهید
- آیا از محدود کردن استفاده خود از اینترنت ناتوانید؟
- آیا کار کردن با اینترنت بیشتر وقت آزاد شما را به خود اختصاص می‌دهد؟
- وقتی دارید با اینترنت کار میکنید، زمان را گم میکنید (متوجه گذشت زمان نمی‌شوید)؟
- آیا امکاناتی برای خود فراهم میکنید که بیشتر به اینترنت متصل باشید؟
- (مثلاً میز رایانه‌تان را با خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های فراوان پر میکنید؟ نوشابه‌های انرژی‌زا می‌آشامید؟)
- آیا به طور دائم رایانه‌ها و نرم‌افزارهایتان را ارتقاء می‌بخشید؟
- آیا چنانچه به هر دلیلی از اتصال به اینترنت بازداشته شوید دچار خشم، افسردگی، ناامیدی، زودرنجی، بی‌قراری یا کج‌خلقی می‌گردید؟
- آیا از رایانه‌تان برای فرار از واقعیت‌های زندگی استفاده میکنید؟
- آیا به دیگران در مورد میزان استفاده‌تان از رایانه دروغ می‌گویید؟
- آیا در دنیای واقعی از لحاظ اجتماعی آدمی تنها و منزوی هستید؟
- آیا هیجانات و احساساتی که از طریق شبکه‌های اجتماعی، بازی‌ها و … در اینترنت به دست آورده‌اید جایگزین تجربیات زندگی واقعی شما شده‌اند؟
- آیا برای استفاده از اینترنت، روابط زندگی واقعی یا کارتان را به مخاطره می‌اندازید؟
اگر پاسخ شما به حداقل پنج پرسش از پرسش‌های بالا، مثبت باشد بهتر است برای درمان اعتیاد خود به اینترنت به مشاور حرفه‌ای مراجعه کنید.
کاهش اعتماد به نفس
محققین دانشگاه پنسیلوانیا نشان دادند که مشاهده سلفی های دیگران در شبکه های اجتماعی مثل فیس بوک و اینستاگرام منجر به کاهش اعتماد بنفس و کاهش عزت نفس می شود.
وانگ و فن یانک، یک نظر سنجی جامع در رابطه با تاثیر سلفی انجام دادند. آنها مشاهده کردند که مشاهده عکس های سلفی دیگران منجبر به کاهش اعتماد بنفس و رضایت از زندگی می شود.
سلفی ها زمانی که افراد خوشحال هستند گرفته می شود. ارسال اینگونه عکس ها به دیگران باعث می شود تا آنها فکر کنند به طور کلی سطح زندگی آنها پایین تر است.
رزرو وقت مشاوره
ثبت ديدگاه