افسردگی کودکان
افسردگی کودکان امرزه گسترش پیدا کرده است. حدود پنج درصد از جمعیت کودک و نوجوان جوامع مختلف دچار بیماری افسردگی هستند. کودکانی که استرس دارند، عزیزی را از دست داده‌اند یا به یکی از اختلال‌های توجه، یادگیری، اضطراب یا اختلال رفتاری مبتلا هستند؛ بیشتر از سایر کودکان در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند. همچنین بروز افسردگی در کودکان ممکن است ریشه در خانواده آن‌ها داشته باشد.
افسردگی کودکان می‌تواند بر توانایی کودک در برقراری ارتباط با دوستان و خانواده، لذت بردن از فعالیت‌های روزانه، شرکت و تمرکز در مدرسه و لذت بردن از کودکی، تأثیر منفی بگذارد. تشخیص درست و برنامه درمانی شروع خوبی است، اما کار کردن بر روی افسردگی نیاز به زمان دارد و علائم افسردگی کودکان می‌تواند دوباره عود کند. این مطلب به شما کمک می‌کند که بدانید در طی این فرایند چه انتظاراتی داشته باشید و چه زمانی به دنبال کمک بیشتر باشید.
تعریف بالینی افسردگی
افسردگی یک بیماری روانی است که با احساس مداوم غم و اندوه، تحریک پذیری، از دست دادن علاقه به فعالیت ها، احساس ناامیدی و بی ارزشی و گاهی اوقات افکار خودکشی مشخص می شود. این امر بر روشی که فرد، فکر می کند و عمل می کند تأثیر می گذارد. غالباً، افرادی که افسرده هستند نیز در عادات خوابیدن و خوردن خود دچار تغییراتی می شوند و در تمرکز مشکل دارند. تشخیص افسردگی زمانی ایجاد می شود که علائم به مدت دو هفته یا بیشتر ادامه یابد و اختلال در عملکرد فرد داشته باشد.
آیا به نظر می رسد کودک شما اخیراً غم انگیز، تحریک پذیر یا ساکت است؟ چنین تغییراتی در خلق و خوی می تواند ناشی از استرس موقتی در زندگی باشد. اما چگونه می دانید آیا این چیز دیگری است؟ براساس مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، تعداد کودکانی که دارای افسردگی و اضطراب هستند با گذشت زمان افزایش یافته است و ۳/۳ درصد از کودکان بین ۳ تا ۱۷ سالگی تشخیص افسردگی دارند.
علائم افسردگی کودکان
برای بزرگ‌سالان، تعریف ویژگی‌های افسردگی اساسی شامل خلق افسرده‌ای است که تقریباً هر روز و برای دو هفته وجود داشته باشد، اما برای کودکان به‌احتمال‌زیاد تحریک‌پذیری است. مراقب علائم دیگر افسردگی کودکان باشید.
رفتار کودکان و نوجوانان مبتلا به افسردگی اغلب با رفتار بزرگ‌سالان مبتلا به این بیماری متفاوت است. روانشناسان کودک همواره به والدین توصیه کرده‌اند که درباره بروز نشانه‌های افسردگی کودکان هشیار باشند.
متخصص روانشناس بالینی کودکان نحوه شناسایی افسردگی در کودکان را برای شما والدین گرامی در ویدئو زیر توضیح می دهد.
- تحریک‌پذیر، غمگین، گوشه‌گیر و در خود فرورفته و کودک در اکثر مواقع بی‌حوصله است.
- از فعالیت‌های معمول لذت نمی‌برند.
- خواب بیش‌ازحد یا خیلی کم است.
- افزایش یا کاهش وزن دارند.
- احساس ناامیدی یا درماندگی می‌کنند.
- دشواری در تمرکز یا تصمیم‌گیری دارند.
- احساس خستگی مداوم می‌کنند.
- افکار مرگ یا خودکشی دارند.
- ناراحتی، اندوه و گریه‌های مکرر و متناوب
- کمبود اعتمادبه‌نفس و احساس گناه بی‌دلیل
- نشان دادن حساسیت شدید به شکست‌ها یا رد خواسته‌هایشان
- افزایش تحریک‌پذیری، عصبانیت و خصومت
- شکایت‌های مکرر از دردهایی مثل سردرد و دل‌درد
- غیبت‌های مکرر در مدرسه و افت عملکرد تحصیلی
- تهدید یا اقدام به فرار از خانه
مرکز روانشناسی اکسیر تمام خدمات خود از جمله مشاوره افسردگی، مشاوره اضطراب، مشاوره وسواس، مشاوره فردی و … را به صورت حضوری و غیرحضوری (تلفنی یا تصویری) به شما عزیزان ارائه می دهد.
نشانه‌های دیگر افسردگی کودکان
بسیار مشاهده شده است که کودکی که قبلاً بیشتر وقتش را به بازی با دوستانش مشغول بود، پس از بروز افسردگی بیشتر وقتش را به تنهایی و بدون سرگرمی می‌گذراند. همچنین این سرگرمی‌های قبلی این کودکان، پس از بروز بیماری جذابیت خود را از دست خواهد داد.
گاهی اوقات در کودکان و نوجوانان مبتلا به افسردگی، تمایل به مرگ و خودکشی بروز می‌کند و همین امر باعث می‌شود این کودکان بیشتر در معرض خطر خودکشی باشند. همچنین بروز افسردگی در نوجوانی موجب گرایش نوجوانان به استفاده از مواد مخدر می‌شود.
همچنین درصدی از کودکانی در خانه یا مدرسه دردسر درست می‌کنند، مبتلا به افسردگی هستند. از آنجا که کودکان و نوجوانان به اقتضای سنشان اغلب ناراحت نیستند، ممکن است والدین رفتار غم‌زده آن‌ها را نشانه‌ای از افسردگی ندانند. در این‌گونه موارد، اگر از کودک یا نوجوان درباره علت ناراحتی‌اش سؤال شود، اغلب پاسخ می‌دهند که فقط ناراحت هستند و دلیلی برای این ناراحتی بیان نمی‌کنند.
تشخیص و درمان زودهنگام افسردگی کودکان بسیار ضروری است. افسردگی از آن دسته بیماری‌هایی است که برای درمان آن باید به متخصص مراجعه کرد. این درمان‌های تخصصی اغلب شامل درمان و مشاوره فردی و خانواده‌درمانی به طور هم‌زمان است. البته در برخی از موارد هم برای درمان از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌شود.
مقاله مرتبط: داروهای ضد افسردگی
علت ها و شیوع
افسردگی کودکان ممکن است به عوامل شیمیایی، زیستی، ژنتیکی و عوامل روان شناختی از جمله روان پویایی، شناختی، رفتاری، فشارهای روانی زندگی و عوامل محیطی اجتماعی یا ترکیبی از موارد فوق مربوط باشد. به طور کلی حدود ۲ درصد کودکان پیش از سن بلوغ و حدود ۵ تا ۸ درصد از نوجوانان دچار افسردگی هستند و طیف بالینی این اختلال را از غمگینی ساده تا افسردگی اساسی یا اختلال دو قطبی در برمی گیرد.
روان درمانی و دارو درمانی برای کودکان و نوجوانان دارای اختلال های افسردگی مفید تشخیص داده شده است؛ هرچند شواهد نشان می دهند که روان درمانی برای اغلب کودکان افسرده مقدم بر دارو درمانی است.
آشنایی با روش های درمان افسردگی کودکان
درمان افسردگی کودکان می‌تواند زمان‌بر باشد و گاهی اوقات شامل برخی آزمون‌وخطا است. هیچ کودکی مشابه هم نیستند و مهم است که در طی این فرایند صبور باقی بمانید تا به کودکتان کمک کنید احساس امنیت کند.
آموزش: آموزش به کودک در مورد افسردگی اولین قدم مهم است. این کار به کودک شما کمک می‌کند تا علل ممکن (ژنتیک، عوامل محیطی، قلدری، استرس) و شیمی مغز (سروتونین کم) را درک کرده و خود سرزنش گری را کاهش دهد.
روان‌درمانی: وقتی نشانه‌های افسردگی را در کودکتان مشاهده کردید، مشاوره گزینه خوبی برای کودکان مبتلابه افسردگی است. انواع مختلفی از مشاوره وجود دارد و درمانی که برای یک کودک مناسب است ممکن است برای کودک دیگر کارساز نباشد. برای کودکان بسیار کوچک، بازی‌درمانی یک گزینه است. درمان شناختی رفتاری می‌تواند برای کودکان و نوجوانان بزرگ‌تر مؤثر باشند. پیدا کردن بهترین درمانگر برای کودک مبتلابه افسردگی ممکن است زمان ببرد. چندین تماس بگیرید و از پرسیدن سؤالات نترسید. شما کودکتان را بهتر از هر کس دیگری می‌شناسید.
دارو: برای کاهش علائم افسردگی کودکان ، دارو ممکن است برای موارد متوسط تا شدید ضروری باشد اما پس از همراه شدن با مشاوره بهتر عمل می‌کند. مدیریت دارو مهم است. نظارت دقیق پزشک معالج توصیه می‌شود.
بستری شدن: برای موارد شدید افسردگی کودکان ، ازجمله افکار خودکشی، گاهی لازم به بستری شدن است.
قصه درمانی در درمان افسردگی کودکان
از جمله درمان های روان شناختی افسردگی، روان درمانی روان پویشی است که طی آن درمانگر با استفاده از روش های مختلف به کودک افسرده کمک می کند تا افکار، احساسات و تخیلات خود را ابراز کند و رابطه بین احساسات و هیجان های ناخودآگاه و عملکردهایش را دریابد. یکی از این روش ها گوش کردن به قصه ی یک کودک است. ترغیب کودک افسرده به شرح دادن قصه ی خودش به هر طریقی که می تواند، بسیار درمان کننده است و می تواند در تسکین بخشیدن به نشانه های افسردگی مؤثر واقع شود. این فن در متون پژوهشی قصه درمانی نامیده می شود.
در واقع قصه درمانی در سالهای اخیر به صورت یکی از روش های بازی درمانی کودکان مطرح شده است. البته استفاده از قصه درمانی به مثابه یک فن درمانی ابعاد گسترده ای دارد و تنها به درمان مشکلات روان شناختی کودکان ختم نمی شود. در قصه درمانی فرض بر این است که تغییر در زبان و ادبیات قصه های زندگی خود به تغییر در معانی زندگی فرد منجر می شود و تغییر در قصه زندگی فرصت های جدیدی برای رفتار و روابط با دیگران ایجاد می کند.
مرکز روانشناسی اکسیر به افرادی که تحت پوشش بیمه بانک های طرف قرارداد اکسیر هستند خدمات روانشناختی از جمله مشاوره خانواده، مشاوره جنسی، مشاوره ازدواج، مشاوره طلاق و … را به توسط متخصصین به صورت رایگان ارائه می دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.
پست مدرنیسم و قصه درمانی
قصه درمانی با مفروضه های پست مدرنیسم یا فرانوگرایی همخوانی دارد. پست مدرنیسم از این عقیده حمایت می کند که هیچ حقیقت مطلقی وجود ندارد، بلکه به نظر و دیدگاه ما بستگی دارد. در دنیای پست مدرن قصه و داستان فضای آزادی برای عمل کردن به حساب می آیند. قصه ها به ما راه حل هایی ارائه می کنند که غیرمنتظره و شگفت انگیزند و در عین حال شدنی و مثبت هستند.
قصه ها به ما این امکان را می دهند تا از قفس تعارض هایمان رهایی پیدا کنیم. رویکردهای داستانی به مراجع جرئت و شهامت تغییر کردن را می دهد. قصه درمانگران به ما کمک می کنند درباره اینکه کی هستیم، کی بوده ایم و چه می توانیم باشیم، معانی جدیدتر و تعبیرهای جدید ابداع کنیم. از این نظر آسیب شناسی روانی نمونه ای از قصه های زندگی است که از مسیر اصلی خارج شده است و روان درمانی تمرینی برای ترمیم و بازسازی قصه زندگی تلقی می شود.
چه انتظاری در خانه داشته باشید؟
حتی با دارو، درمان فوری برای افسردگی کودکان وجود ندارد. درمان می‌تواند طولانی و دشوار باشد. والدین با انجام کارهای زیر می‌توانند از کودک خود را حمایت کنند.
- به ورزش روزانه تشویق کنید (نیازی نیست که شامل یک ورزش سازمان‌یافته باشد. پیاده‌روی خانوادگی هم حساب است).
- بر مصرف دارو نظارت داشته باشید (انتظار زیادی است که بخواهیم کودکی با علائم افسردگی مصرف داروی خود را مدیریت کند).
- زمانی برای صحبت کردن. مشاوره به کودک شما کمک می‌کند درباره احساساتش آزادانه حرف بزند و آن‌ها را به زبان آورد. زمانی که کودکتان در خانه این کار را انجام می‌دهد وظیفه شما گوش دادن و حمایت بی‌قیدوشرط است.
- غذاهای سالم را بپزید. انتخاب سبک زندگی سالم می‌تواند به روند درمان کمک کند.
- کودک خود را به عادات خواب سالم تشویق کنید.
چه انتظاری در مدرسه داشته باشید؟
افسردگی کودکان باعث ایجاد اختلال در تفکر و تمرکز می شود بنابراین عملکرد خوبی در مدرسه نخواهند داشت. مهم است که معلم و مشاور مدرسه یا روانشناس را در گروه درمان بگنجانید تا به فرزندتان کمک کند این دوران سخت را به‌خوبی پشت سر بگذارد. کمک‌ها و سازش‌هایی در کلاس درس وجود دارد که می‌تواند در طول این زمان برای کودک مبتلابه افسردگی‌تان مفید باشد. در مورد موارد زیر با معلم فرزندتان صحبت کنید:
- زمان اضافی برای تکالیف و آزمون‌ها در نظر بگیرید.
- تقسیم‌بندی تکالیف به مقادیری که قابل مدیریت باشند (این کار به‌ویژه برای کودکانی که دست‌پاچه به نظر می‌رسند مفید است).
- ایجاد برنامه‌های مطالعه یا تکالیف مدرسه کمک کنید.
- فراهم کردن نسخه‌ای از یادداشت‌های کلاسی برای افزایش تمرکز (برای اختلال در تمرکز مفید است).
- امتحان‌ها در اتاقی آرام‌گرفته شود که باعث حواس‌پرتی کودک با علائم افسردگی نشود.
همچنین درصورتی‌که کودک شما نیاز به استراحت در طول روز داشته باشد، باید برنامه‌ای برای آن داشته باشید. کنترل روزانه با مشاور مدرسه یا روانشناس در مراحل اولیه درمان و قرار ملاقات هفتگی برای تثبیت کودکتان می‌تواند مفید باشد.
از فرزندتان چه انتظاری داشته باشید؟
کودکان و نوجوانان، بزرگ‌سالان کوچک نیستند. آن‌ها در حال رشد و تغییرات سریع هستند، حتی زمانی که یک دوره افسردگی را تجربه می‌کنند. بااین‌حال، علائم می‌تواند در طول درمان افزایش و یا کاهش یابد. ممکن است متوجه شوید که علائم افسردگی برطرف شده و تنها چند روز بعد متوجه بازگشت علائم و رفتار افسردگی شوید.
تحریک‌پذیری، سرخوردگی و آشفتگی و بروز ناگهانی احساسات از جمله علائم شایع افسردگی کودکان است. همان‌طور که سخت است که والدین به این رفتارها خاتمه بدهند، مهم است که والدین آرام باشند و روی گوش دادن فعال تمرکز کنند. این‌یک تمایل طبیعی والدین است که بخواهد آن را اصلاح کنند یا به نحوی آن را متوقف سازند، اما اختلالات روانی پیچیده است. نمی‌تواند ثابت یا متوقف شود. بااین‌حال، می‌تواند بهبود یابد. با رفتار مناسب و پشتیبانی از آن، کودک شما می‌تواند رشد کند و یک‌بار دیگر از کودکی‌اش لذت ببرد.
منبع: سایت psycom و متخصصین اکسیر
ثبت ديدگاه