رشد زبان کودکان
نقش مادر در رشد زبان کودکان چیست؟ در این جاست که مادر نخستین کسی است که طفل چشم بدو می‌گشاید و نخستین کلمه را از او فرا می‌گیرد و طفل در دامان مادر چنین وسیله و ابزار را به دست می‌آورد و براساس آن به توجیه خود و تشریح مسائل می‌پردازد. اما در اینجا قبل از این که در مورد نقش مادر در سخن آموزی کودک بپردازیم، بحث کوتاهی در مورد مراحل سخنگویی و زمان آن بپردازیم.
کودک به آسانی نمی‌آموزد که چگونه سخن گوید بلکه باید جریانی پیچیده و طولانی را طی کند. اکثر تحقیقات در این باره نشان می‌دهد که کودک بین ۱۲ تا ۱۴ ماهگی اولین لغت را به زبان می‌آورد و به این ترتیب باید در طی ۱۲ تا ۱۴ ماه اول زندگی برای فهماندن غرض خود از شیوه تفهیم و تفهم پیش از تکلم استفاده کند.
شیوه‌های پیش از رشد زبان کودکان
کودک پیش از تکلم از سه شیوه برای فهماندن غرض و منظور خود استفاده می‌کند. این شیوه‌ها عبارت‌اند از: گریه و فریاد، ادای صداهای نامشخص و اشارات. (مهم‌ترین قسمت همان شیوه دوم است زیرا پس از چندی به‌صورت صداهای مشخص و بامعنا یعنی لغات درمی‌آید).
۱- گریه و فریاد
در روزهای نخست زندگی بیشتر صداهایی که از کودک شنیده می‌شود به صورت گریه و فریاد است. در طی هفته اول گریه در فواصل نامنظمی ظاهرمی شود. نوزاد بدون هیچ گونه علت ظاهری گریه می‌کند؛ اما یک مرتبه گریه یا خود به خود و یا در نتیجه توجه مادر قطع می‌شود.
۲- صداهای غیر مشخص
در ماه‌های اول زندگی علاوه بر گریه صداهای نامشخص دیگری شنیده می‌شود این صداها را نیاموخته است بلکه به خودی خود آن‌ها را ظاهر می‌سازد و چه خوب است بدانیم که این صداها عمومیت دارند و در تمام اقوام و ملل و نژادها دیده می‌شوند بطوریکه حتی کودکان کر نیز این‌گونه صداها را نشان می‌دهند.
کودک اغلب هنگامی‌که تنهاست و افراد دیگری نیست که او را مشغول کنند به ایجاد این صداها می‌پردازند. شنیدن صدای کودک برای خود او لذت بخش است و به همین سبب است که اغلب با شنیدن صدای خود تبسم می‌کند و گاهی نیز می‌خندد. کودکان ناشنوا نیز در ابتدا مانند کودکان سالم این‌گونه صداها را ایجاد می‌کنند ولی چون صدای خود را نمی‌شنوند تا از آن لذت ببرند پس از چندی دست از ایجاد صدا بر می‌دارند.
مقاله مرتبط: نقش صحبت کردن با کودک در رشد زبانی او
مقاله مرتبط: کودکان مبتلا به لکنت زبان
۳- اشاره
در ابتدا کودک به موازات اشاره، صداهایی نیز ایجاد می‌کند و می‌خواهد با کمک این دو منظور خود را برای دیگران آشکار سازد ولی رفته‌رفته پی می‌برد که تنها با اشاره نیز می‌توان منظور خود را آشکار ساخت ولی اگر اشاره وی فهمیده نشود او از گریه برای فهماندن غرض خود کمک می‌گیرد.
اما در مورد زمان سخن گویی باید بگوییم که بسیاری از کودکان طبیعتاً بین ۱۲ و ۱۸ ماهگی برای تکلم آماده می‌شوند و چنانچه کودک در این دوره آمادگی زبان باز نکند ممکن است از نظر عاطفی برای وی اختلالاتی دست دهد زیرا نمی‌تواند خواسته‌ها و احساسات خود را بیان کند.
در آموزش زبان سن ۱- ۳ سالگی بسیار مهم است از آن بابت که این سن دوره تقلید از بزرگ‌سالان است و آنچه را که آن‌ها بگویند او ادایش را در می‌آورد. از آنجا که مادر بیش از افراد دیگر با کودک در ارتباط است؛ بنابراین نقش مادر در آموزش زبان به کودک را نباید نادیده گرفت.
مقاله مرتبط: یادگیری زبان دوم، بر مبنای زبان مادری
مادر در آموزش و رشد زبان کودکان باید نکاتی را مورد نظر داشته باشد که اهم آن‌ها عبارت‌اند از:
۱- بیان کلمات از ساده به مشکل باشد، از کلمات یک هجایی شروع کند تا به‌تدریج بتوان کلمات چند هجایی را به او آموخت.
۲- با کودک با زبان ساده و قابل فهم حرف بزند نه با زبان علمی غلیظ. البته این امر مانع آن نیست که مادر درست و صحیح حرف بزند.
۳- از کلماتی استفاده کند که بیشتر مورد نیاز کودک‌اند.
۴- بیان عبارات سریع نباشد که انتقالش به ذهن کودک با دشواری‌هایی همراه است.
۵- عبارات طولانی به کار نبرد.
۶- در حین صحبت اگر کودک دچار خطایی شد با فرمی آن را اصلاح کند. و کودک را تنبیه و تمسخر نکند.
۷- اصلاح تلفظ باید از زمانی شروع شود که کودک صداهای حروف را از هم تشخیص می‌دهد.
۸- هرگز کلمه‌ای را به حساب این که از آن خوشش می‌آید غلط تلفظ نکنیم.
۹- در آموزش یک اسم نام اصلی و صحیح را بکار ببریم به عنوان مثال کلمه گوسفند را برای گوسفند به کار ببریم نه کلمه بع بعی را.
اما مادران برای آموزش زبان از چه روش‌هایی می‌توانند استفاده کنند:
۱- بازی با حروف و در آوردن صدای آن از طریق بازی و یا بیان داستان.
۲- آموزش شعر، سروده‌های ساده که الفاظ را قالبی به کودک منتقل می‌کند در این امر آثار مفیدی دارند.
۳- در آموزش زبان کودک را باید تشویق کرد و هرگز نباید گذاشت که احساس عدم لیاقت کند.
۴- خودداری از عیب‌جوئی‌های خشن، تنبیه، تمسخر در صورت اشتباهات تلفظی و دستوری.
۵- ایجاد انگیزه برای صحبت کردن کودک از طریق بی توجهی به شیوه‌های دیگر تفهیم و تفهم از جمله گریه و فریاد و یا اشاره.
ثبت ديدگاه