چگونه می توان اعتیاد را در اطرافیان تشخیص داد؟ علائم هشدار دهنده سوء مصرف مواد و استفاده از داروهای اعتیاد آور کدام است؟ با وجود اینکه اثبات اعتیاد در افراد، نیاز به آزمایش های متعدد دارد، نشانه های هشدار دهنده ای وجود دارند که می توانند ناشی از اعتیاد باشند. دانستن این نشانه ها برای والدین و اولیای مدرسه، بسیار ضروری است؛ زیرا در هر صورت این نشانه ها عادی نیستند و اگر بر اعتیاد هم دلالت نکنند، می توانند نگران کننده باشند.

در زیر می توانید هفت نشانه اعتیاد به مواد مخدر یا داروهای اعتیاد آور را بخوانید. اگر چند مورد از این نشانه ها را در یکی از عزیزانتان دیدید، باید به او کمک کنید تا به دنبال درمان باشد…

نشانه های هشدار دهنده سوء مصرف مواد

  – دروغ و پنهان کاری

دروغ و پنهان کاری، از مولفه های اصلی اعتیاد هستند. یک معتاد برای حفظ شرایط خود، چاره ای جز پنهان کاری ندارد. چند عادت مألوف میان مصرف کنندگان مواد مخدر عبارتند از:

  • نیاز شدید ناگهانی و بدون دلیل برای حفظ حریم شخصی
  • غیبت های طولانی بدون دلیل
  • نیاز ناگهانی و بدون دلیل به خواب بیشتر
  • مفقود شدن پول و اثاثیه قیمتی در خانه (البته این مورد تنها هنگامی بر اعتیاد دلالت دارد، که حتماً همراه با سایر نشانه ها باشد.)

  – تغییرات شخصیتی

تغییرات ناگهانی در شخصیت افراد، یکی از اولین نشانه های قابل توجه است که میتواند دلیلی برای وجود مشکل در فرد باشد. این تغییرات شامل موارد زیر است:

  • فراموشی
  • اضطراب
  • خستگی
  • خشونت
  • نوسانات خلقی
  • کمبود انگیزه

  – دوری گزینی از خانواده و دوستان

انزوا طلبی یکی از نشانه های ثابت و قدیمی اعتیاد است. استفاده از مواد مخدر برای یک معتاد، اگر بخواهد آن را پنهان کند، همراه با قطع یا کم کردن ارتباط با خانواده یا دوستان است. همچنین این افراد به دلایل مختلف، دیگر به اندازه قبل در فعالیت های گروهی شرکت نمی کنند، سرگرمی ها و تفریحاتشان را ترک می کنند و بیشتر وقتشان را در رختخواب می گذرانند.

  – تغییر در دوستی ها و گروه دوستان

بسیار پیش می آید که افراد روابطشان را با دوستانشان قطع کنند؛ و هنگامی که دوستان قدیمی عادات جدید آن ها را نپذیرند، دوستان جدیدی انتخاب کنند که با عادات جدیدشان همخوانی داشته باشند.
با وجود اینکه تغییر گروه های دوستی در فواصل زمانی، امری عادی است، اما تغییر ناگهانی، بدون دلیل و گاهی شدید، می تواند محل شک و ابهام باشد. برخی از نشانه های بارز تغییرات غیرموجه عبارتند از:

  • ترک ناگهانی گروه یا اکیپ های قدیمی
  • پرهیز از صحبت کردن درباره دوستان جدید
  • پرهیز از دعوت کردن دوستان جدید به خانه
  • پنهان کاری در مورد محل ملاقات های دوستانه

  – افت عملکرد شغلی یا تحصیلی

فرد معتاد، قسمت اعظم توجه و تمرکز خود را صرف اعتیاد می کند و به همین دلیل سایر مسئولیت هایش به حاشیه می روند، اگر به کلی فراموش شوند. نتیجه مستقیم این امر، افت عمکرد شغلی یا تحصیلی است.
تا جایی که این افت عملکرد ناگهانی نباشد، مردم تمایل دارند که برای عملکرد و نتایج ضعیف افراد، دلایلی نظیر بیماری یا استرس را بیاورند، یا اینکه این کاهش عملکرد را موقتی و گذرا بدانند؛ اما اگر این افت عملکرد مداوم و نامتعارف باشد، دلیلش حتماً چیزی بیشتر از بیماری یا استرس است.

  – باقی مانده متعلقات مواد مخدر

با وجود تلاش زیادی که یک معتاد برای پنهان نگاه داشتن اعتیادش به خرج می دهد، همیشه ردپایی از اعتیاد به جا میماند، که اغلب این شواهد متعلقات یا ابزار استعمال مواد مخدر هستند. نمونه های از این متعلقات عبارتند از:

  • کاغذ لول شده و پایپ برای آن دسته از موادی که کشیدنی هستند.
  • قوطی های قرص خالی
  • سوزنگ
  • سرنگ
  • شریان بند یا کش
  • قاشق یا کاغذ آلومینیومی سوخته

  – علائم جسمی سوء استفاده از مواد مخدر یا دارویی

آیا کسی از اطرافیانتان مدام بوی بنزین می دهد؟ سر میز شام چرت می زند یا زیر چشمش گود و سیاه شده است؟ آیا رنگ ناخن هایش یا عادات غذایی و خوبش عوض شده است؟ کمتر به بهداشت فردی اش اهمیت می دهد؟ تحریک پذیر شده است و حالت تهوع و استفراغ دارد؟ موهایش بدون دلیل می ریزند؟

این ها همگی نشانه های سوء استفاده از مواد مخدر و داروهای اعتیاد آور هستند که با کمی هشیاری، از طرف والدین و اعضای خانواده قابل تشخیص می باشند. هنگامی که این نشانه ها بروز می کنند، بهترین کار پیگیری از طریق معاینات پزشکی یا جلسات مشاوره می باشند…

یکی از اطرافیانم نشانه های سوء مصرف مواد را دارد، چه کار کنم؟

تشخیص مشکل، همیشه اولین قدم برای حل آن است. اگر چند مورد از این هفت نشانه را در یکی از اطرافیانتان مشاهده کردید، حتماً اقدام به پیگیری و حل مساله از طریق یک پزشک یا روانشناس کنید. باز هم یادآور می شویم که تشخیص قطعی اعتیاد در افراد، نیاز به معاینات پزشکی دارد و صرف بروز این نشانه ها، نمی توان فردی را معتاد قلمداد کرد.

اما نمی توان این حقیقت را هم نادیده گرفت که این نشانه ها در اکثر معتادان قابل رویت است. پس اگر این نشانه ها را مشاهده کردید، حتماً مسئله را پیگیری کنید. اولاً به این دلیل که این نشانه ها ناشی از هر دلیلی که باشند، طبیعی نیستند. دوماً پیگیری یک شک و غلط از آب درآمدن آن، همیشه بهتر است این است که موقعی دست به کار شویم که درمان و ترک اعتیاد بسیار دشوار گشته است…

مرکز روانشناسی اکسیر شهرک غرب