ویژگی های کودکان دیرآموز و راهکارهای تربیتی و آموزشی

کودکان دیرآموز چه ویژگی هایی دارند ؟

۱- از نظر بهره هوشی در محدوده بین 70 – 84 حد فاصل یک یا دو انحراف معیار پایین تر از میانگین قرار گرفته و دارای عملکرد ضعیفی هستند.

۲- آنها تنها در حیطه ی تحصیلی دارای عملکرد محدودتر و ضعیف تر نسبت به همسالان خود هستند.

۳- دیرآموزان در سایر رفتارهای انطباقی فاقد هر گونه نقص قابل ملاحظه اند.

۴- این کودکان نیز مثل همسالان خود دارای تفاوت های فردی در حیطه های مختلف رفتاری اند.

۵- ۱۰ درصد جامعه ی کودکان مدرسه رو را تشکیل می دهند و به علت عملکرد ضعیف تحصیلی در کلیه دروس شناسایی می شوند.

۶- از نظر ظاهری : قد ، وزن ، تفاوتی با همسالان خود ندارند . در نتیجه نمی توان از این طریق به مشکل آنها پی برد.

۷- در مهارت های حرکتی درشت ، تفاوت قابل ملاحظه ای با همسالان خود ندارند.

ولی از نظر مهارت های حرکتی ظریف : نخ کردن ، نوشتن ، بریدن و … به آنها تفاوت دارند . . مثلاً در نخ کردن ، نخ را با سطح زیادی از دو انگشت گرفته و زمان عبور دادن از مهره با مشکل مواجه می شوند.

در سایکو موتور یا مهارت های حسی – حرکتی دچار نوعی کندی هستند. کارهای شخصی خود را با کندی انجام می دهند و همیشه دفتر و کتاب هایشان پهن است.
اکثریت آنها تأخیری جدی در رشد کلامی و حرکتی دارند . به عبارتی با بررسی رشد متوجه می شویم تأخیر رشد کلامی و حرکتی داشته اند و دیرتر از بقیه همسالان روند رشد را طی کرده اند.
درجاتی از آسیب مغزی یا بدکاری مغزی را در آنها شاهدیم.
در حافظه دیداری و شنیداری مشکلات جدی دارند . در نتیجه این مسئله می تواند دلیل اساسی مشکلات دیکته نویسی آنها باشد . در واقع نمی توانند یک عبارت را کامل در ذهن خود نگه دارند.
دیرآموزان در ترکیب حروف یا به عبارتی در ترکیب صامت و مصوّت و ساختن کلمه مشکلات اساسی دارند . یا زمانی که یک کلمه ی ساده ی دو بخشی را بخش می کنند بعد از گفتن بخش اول ، بخش دوم را فراموش می کنند . به همین علت در زمان گفتن دیکته اگر یک کلمه بصورت حرف به حرف یا صدا کشی به آنها گفته می شود ، آن را می نویسند در غیر این صورت در اکثر موارد از نوشتن درست ناتوان می مانند . در واقع آنها ممکن است در تشخیص جزء به کل مشکل داشته باشند.
این گونه کودکان زمانی که دیکته از یک درس یا بدون کلمات خارج از کتاب گفته می شود عملکرد بهتری نشان می دهند تا تلفیقی از چند درس و یا همراه با کلمات خارج از کتاب.
بعد از انجام بخشی از تکالیف ، احساس خستگی و بی حوصلگی کرده و به بهانه های مختلف از ادامه کار طفره می روند . این عامل باعث نصیحت ، تذکر و نهایتاً سروصدای والدین را به دنبال دارد.
بیشتر این کودکان از اعتماد به نفس و خودپنداره پایینی برخوردارند. به نوعی دچار درماندگی آموخته شده هستند و خودشان را باور ندارند.
اغلب آنها در انتقال پیام معلم یا مسئولین مدرسه یا بیان اتفاقات داخل کلاس به والدین دچار مشکل هستند . یا در واقع فراموش می کنند.
در پایه های دوم و سوم ، در جمل سازی و تشخیص افعال متناسب با فاعل جمله ، مشکلات اساسی دارند .
به علت نقص توجه یا محدودیت حافظه کوتاه مدت ، یک کلمه را در اولین خط ، درست خوانده یا نوشته ولی همان کلمه را در قسمت های دیگر متن ، اشتباه نوشته یا می خواند.
در پردازش اطلاعات ، ضعف داشته که علت اساسی آن می تواند بدکاری نظام عصبی مرکزی باشد.
نتایج زیر از یک پژوهش زمینه یابی نشان می دهد.

عموم کودکان دیر آموز

۴۴% در تکلم و ۳۲% در راه رفتن تأخیر داشتند.

۱۹% سابقه تشنج داشته و ۲۵% غیر طبیعی داشتند.

۳% در انجام تکالیف در منزل خوب و ۶۱% ضعیف عمل کردند.

۳۷% آنها دارای انگیزه خوب تحصیلی و ۳۵% آنها دارای انگیزه متوسط و ۲۹% دارای انگیزه پایین بودند.

۳% حفظ توجه و تمرکز خوب دارند ۲۷% تمرکز متوسط و ۷۰% تمرکز ضعیف.

۵۸% همکاری ضعیفی دارند.

۵۰% والدین آنها رابطه عاطفی خوبی با این کودکان نداشتند.

بیشترین اختلال همراه با بیش فعالی توأم با نقص توجه بوده است.

بطور کلی بسیاری از افراد ناتوان در یادگیری ، در مقابل محرک های دیداری – شنیداری دچار نقایص حافظه اند و دلیل آن ممکن است استفاده از راهبردهای یادگیری ، مثل مرور و تمرین کلاسی باشد .

همچنین ضعف در توانایی مفهومی کردن و استفاده از راهبردهای حل مسئله از طرفی و مشکلات فرا شناختی ، مشکلات سازگاری از طرف دیگر در آنها دیده می شود (کافمن).

براف واولی ۱۹۹۹ سه آیتم مهم حافظه یعنی ، فراموشی ، توجه و سرعت تفکر را در این کودکان مورد بررسی قرار داده اند.

آنها به این نتیجه رسیده اند که یکی از ویژگی های مشترک دانش آموزان دیرآموز ، کند بودن آنهاست که در دو حیطه مجزا ولی مرتبط با هم مطرحند. یکی کند بودن در یادگیری و دیگری کند بودن در زمان واکنش.

یکی دیگر از راهکارهای تشخیص کودکان مرزی ، بررسی دفترچه سلامت آنهاست. در صفحه روی جلد دفترچه سلامت در بند دوم آن آمده است که دانش آموز نیاز به مراقبت آموزش دارد . اگر بخش آموزشی علامت داشته باشد کودک مرزی می باشد و ضمناً در صفحه دوازدهم همان دفترچه ، اگر در بخش آمادگی تحصیلی و در بند ارجاع دارد علامت + و اختلال هم تأیید شده باشد کودک دانش آموز مرزی می باشد.

راهکارهای تربیتی کودکان دیر آموز

۱- از زدن برچسب هایی نظیر تنبل – مرزی – کودن – و … پرهیز کنیم.

۲- از اعمال فشار – تهدید – سر و صدا – تنبیه و … پرهیز کنید.

۳- از هر گونه مقایسه او با دیگر همسالان پرهیز شود.

۴- استعدادهایش را شناسایی و شکوفا کنید.

۵- آموزش مهارت های شخصی و اساسی زندگی در رأس برنامه های آموزشی آنها قرار بگیرد.

راهکارهای عمومی آموزش کودکان دیر آموز

۱- در جلوی کلاس بنشیند تا هم توجه و تمرکزش بیشتر شود و هم نظارت معلم بر کارهایش بیشتر شود.

۲- حجم تکالیف آنها ابتدا کمتر سپس بیشتر شود . استفاده از تقویت کننده ای مناسب کلامی و غیر کلامی توسط معلم نباید فراموش شود.

۳- ارائه مفاهیم به صورت عینی و ملموس ارائه شود و او مجاز باشد با هر ابزاری.

۴- از آنجایی که این کودکان دیرآموز دیر یاد می گیرند و زود فراموش می کنند ، تکرار و تمرین مفاهیم درسی به ویژه زمانی که کودک حوصله و انگیزه لازم را دارا باشد یک اصل هم است.

۵- مسائلی که مانع برای یادگیری هستند مثل: لوزه سوم، دندان های نامرتب ، لکنت زبان ، اختلال تولید ، اختلال توجه و تمرکز را رفع کنید.

۶- دادن مسئولیت های خارج از محیط خانه مثل: خرید کرد، نان گرفتن و … و در داخل مدرسه به افزایش اعتماد به نفس و بهبود مهارت های ارتباطی کمک خواهد کرد.

تفاوت ها و شباهت های کودکان دیرآموز و اختلال یادگیری چیست؟

تفاوت ها و شباهت های کودکان دیرآموز و اختلال یادگیری در زیر به صورت گزینه‌ای ذکر شده است. اگر شما والدین گرامی و معلمان از این تفاوت ها و شباهت های کودکان دیرآموز و اختلال یادگیری آگاه باشید هیچ‌گاه این دو اختلال را با همدیگر اشتباه نمی‌گیرید.

کودکان دیرآموز و اختلال یادگیری افت تحصیلی دارند. مثلاً در نوشتن، تشخیص و ترسیم، دستخط و نیز انجام تکالیف درسی مشکل دارند.
اکثراً به کمک ویژه نیاز دارند.
در دیکته نویسی و یا خواندن و ریاضیات ضعیف هستند. (در یک یا دو مورد ممکن است ضعیف باشند).
به فعالیت‌های بیشتری جهت خواندن نیاز دارند.
نیازمند تکالیف متناسب با خود هستند.
برای یادگیری و رشد مهارت‌های زبانی-شنیداری نیاز به تمرین بیشتری دارند.
از مفاهیم انتزاعی گریزانند.
احساس افسردگی می‌کنند و مرتباً شکست می‌خورند.
نیازمند آموزش بیشتر و مداوم هستند.
به تشویق نیاز دارند.

مقاله مرتبط: علت و علائم اختلال یادگیری

ویژگی‌های دانش آموزان اختلال یادگیری

عملکرد هوشی دانش آموزان ناتوان در یادگیری، طبیعی و یا بالاتر از آن است.
بین توانایی بالقوه و بالفعل این دو گروه تفاوت‌های اساسی وجود دارد.
رشد آن‌ها نامتعادل است. توانایی آن‌ها در حد متوسط و یا بالاتر از آن است. در برخی دروس، ناتوانی خاص دارند.
در زمان نوشتن مطالب ممکن است اطلاعات را از هر دو روش گوش دادن و نگاه کردن (دیدن و شنیدن به‌طور هم‌زمان) فرا بگیرند.
ناتوانان در یادگیری از شکست تحصیلی و اجتماعی خود آگاه هستند.
در بازنگری و تکرار و تمرین عملکردشان بهتر است.
ممکن است در برخی از مهارت‌های ذهنی و جسمی عملکرد ضعیفی از خود نشان دهند.
در اکثر موارد تمرکز حواس ندارند و به آسانی حواسشان پرت می‌شود.
در زمان‌بندی دچار مشکل هستند. بدین معنی که ممکن است کاری را که در مدت 15 دقیقه باید انجام دهند، در یک ساعت به انجام برسانند.
در اکثر موارد تکالیف را اشتباه انجام می‌دهند. نیاز به سازمان‌دهی ذهنی دارند.

مقاله مرتبط: نشانه‌های اولیه اختلالات یادگیری در کودکان چیست؟

ویژگی‌های دانش آموزان دیر آموز (مرزی)

در گروهی بین دانش آموزان استثنایی (کم توان ذهنی) و عادی قرار دارند.
عملکرد آن‌ها مساوی با توانایی‌هایشان است ولی از سطح کلاسی پایین‌تر است.
معمولاً رشد آن‌ها به آرامی صورت می‌گیرد اما این رشد یکنواخت است.
در همه دروس ضعیف هستند.
نمی‌توانند مانند دانش آموزان عادی، مطالب را به سرعت فرا بگیرند.
نسبت به همسالان خود از رشد تحصیلی و اجتماعی مناسبی برخوردار نیستند. و در این زمینه‌ها کم تجربه هستند. به همین دلیل رشد آهسته‌ای دارند.
ممکن است در ساختار ذهنی و شخصیتی مشکلی نداشته باشند اما در انجام تکالیف درسی و درک مطلب، مشکل دارند.
دستورالعمل‌ها را به‌خوبی درک نمی‌کنند. زیرا مفاهیم را به‌خوبی درک نمی‌کنند تا بتوانند آن‌ها را اجرا کنند.

راهکارهای آموزشی برای دانش آموزان مرزی

این دانش آموزان همواره می‌بایستی تشویق شوند.
آموزش را از ساده به مشکل شروع نموده و مطالب را تکرار کنید.
سعی کنید مطالب را یک‌باره آموزش ندهید.
زمینه موفقیت دانش‌آموز را در دروس مختلف فراهم کنید.
دانش‌آموز را تشویق به فعالیت‌های جمعی نمایید.
تفاوت‌های فردی را مد نظر داشته باشید و این دانش آموزان را با دیگران مقایسه نکنید.
این دانش آموزان زود خسته می‌شوند لذا ساعات درسی را طولانی نکنید.
در حد توانشان به آن‌ها مسئولیت‌هایی را محول کنید.
در رابطه با این دانش آموزان صبور باشید و به شخصیت آن‌ها احترام بگذارید.

مشکلات تحصیلی دانش آموزان ناتوان در یادگیری

نیازمند به تقویت دقت بینایی هستند
نمی‌توانند صدای حروف را یاد بگیرند.
نیاز به تکرار و تمرین دارند.
نمی‌توانند دستورات شفاهی را به یاد بیاورند. زیرا حافظه شنوایی ضعیفی دارند.
در انجام کارها و تکالیف درسی کند هستند.
مرتباً خیال‌بافی می‌کنند.
کمی بیش‌فعال هستند.
اکثر اوقات عصبی و مضطرب هستند.
در اغلب اوقات در تشخیص مفاهیم چپ و راست و جهت‌یابی مشکل دارند.
اکثراً بد خط هستند.
در ترسیم اشکال هندسی مشکل دارند.
در برخی موارد حروف و یا اعداد را وارونه می‌نویسند.
در نوشتن و هجی کردن دچار مشکل هستند. کند خوان هستند.
غالباً وقتی به‌تنهایی مطلبی را می‌خوانند برخی حروف و کلمات را جا می‌اندازند.
دستورات نوشته شده را نمی‌توانند درک کنند.
در شناخت زمان (روز-هفته -ماه-سال-ساعت-دقیقه-ثانیه و…) مشکل دارند.
اغلب ناسازگار هستند و نمی‌توانند رفتارهای خود را کنترل کنند.
ممکن است در برخی جهات استعداد داشته باشند. اما در امور تحصیلی ضعیف عمل می‌کنند.
توجه کم و تمرکز اندکی دارند.
تحمل شکست را ندارند. برای دریافت پاداش عجول هستند. نمی‌توانند منتظر نوبت بمانند.
در برابر کارها و مسئولیت‌های جدید مقاومت می‌کنند و در سازگاری با موقعیت جدید مشکل دارند.
برای انجام بسیاری از مسئولیت‌ها بی میل و ناتوان هستند.
نمی‌توانند شخصاً تصمیم بگیرند و مرتباً مردد هستند.
احساس حقارت می‌کنند و یا گاهی اوقات خود بین هستند.
توانایی‌های خود را نمی‌شناسند. و همیشه از خود انتقاد می‌کنند.
به آسانی احساس رنج و شکست می‌کنند و نمی‌توانند انتقادهای سازنده با بپذیرند.

مقاله مرتبط: کلینیک اختلالات یادگیری

مقاله مرتبط: آیا اختلال یادگیری درمان می‌شود؟

راهکارهای آموزشی برای دانش آموزان ناتوان در یادگیری

اجازه دهید از انگشتان خود و یا برگه یادداشت استفاده کنند
بگذارید جهت رسم اشکال هندسی از شابلون‌ها استفاده کنند.
جهت کمک به آن‌ها از همسالانشان مدد بگیرید.
اجازه دهید جهت تفاوت گذاشتن میان مسائل و مطالب مختلف از مدادهای رنگی استفاده کنند.
گاهی اوقات بگذارید تقلب کنند.
مسئله تصویری به آن‌ها بدهید.
دقت و حافظه آن‌ها را تقویت کنید.
برای تدریس درس ریاضیات از ریتم و موسیقی استفاده شود و دانش آموزان، اعداد را با هر ضربه‌ای که می‌زنید بنویسند.
از کامپیوتر کمک بگیرید.

جهت تشخیص درست بین مشکل دیرآموز و اختلال یادگیری در کودکان، متخصصین روانشناس مرکز مشاوره اکسیر در کنار شما عزیزان هستند.

دریافت وقت مشاوره آنلاین کودک