مهارت های اجتماعی
مهارت های اجتماعی یا تعامل اجتماعی یعنی تعامل در جامعه، شناخت روحیه و احساسات درونی خود و دیگران و برخورد صحیح و متناسب با آن‌ها. رشد انسان مخصوصاً در سال‌های اولیه زندگی بدون برخوردهای اجتماعی غیرممکن یا بسیار ضعیف است، برخورد با مسائل احساسی، تجربه و تجزیه‌وتحلیل این احساسات و عواطف مثل بیان یک خواسته، قبول کردن، راندن و طرد کردن، خندیدن، لمس کردن، عشق، دوستی، دعوا، آشتی، تفاهم، ماتم، سعادت مشترک و احساس امنیت از مقدمات ضروری برای فراگیری در زندگی عاطفی و اجتماعی هستند.
گاهی والدین امروزی در آموختن آداب‌ورسوم به فرزندانشان به کمک نیاز دارند، چون اغلب اوقات مطمئن نیستند کدام آداب‌ورسوم برای آموزش صحیح است. کودکان برای آنکه بتوانند خودشان را با اجتماعی که در آن زندگی می‌کنند سازگارتر کنند باید مهارت های اجتماعی گوناگون را بیاموزند و این مهارت‌ها سبب می‌شود که فرد در آینده از لحاظ اجتماعی رفتاری معقول داشته باشند.
برای تعیین میزان مهارت اجتماعی و ارتباطی خود اینجا کلیک کنید.
مهارت های اجتماعی پایه
- ارتباط چشمی: توانایی ایجاد ارتباط چشمی با دیگران هنگام گوش دادن به سخن آن‌ها و یا هنگامی که با آن‌ها حرف می‌زنید دست‌کم برای یک دوره‌ی زمانی کوتاه.
- بیانات چهره‌ای: خندیدن، ابراز علاقه.
- فاصله اجتماعی: دانستن اینکه در چه فاصله‌ای نسبت به فرد مقابل قرار بگیریم و چه موقع برقراری تماس بدنی است مناسب است.
- چگونگی صدا: حجم صدا، زیری و بمی صدا، میزان گفتار، وضوح، محتوی.
- احوال‌پرسی با دیگران: آغاز ارتباط یا پاسخ‌گویی به احوال‌پرسی، دعوت کردن یک کودک دیگر برای پیوستن به شما در بعضی فعالیت‌ها.
- گفت‌وگو کردن: مهارت‌های محاوره‌ای مناسب سن، بیان احساسات، سؤال کردن، گوش کردن، ابراز علاقه، پاسخ دادن به پرسش دیگران.
- بازی و کار کردن با دیگران: رعایت کردن مقررات، مشارکت، قول دادن، کمک کردن، نوبت گرفتن، تعارف با دیگران، قدردانی، ابراز تأسف.
- جلب‌توجه و یا درخواست کمک: استفاده از راه‌های مناسب.
- حل کردن تعارضات درونی: مهار پرخاشگری، فرونشاندن خشم خود و تحمل خشم دیگران، پذیرش انتقاد، روحیه‌ی ورزشکاری.
- آراستگی و بهداشت
همدلی کردن
همدلی کردن شبیه درک گفته‌های دیگران است، با این تفاوت که شنونده باید سعی کند احساسات سایر افراد را نیز درک کند. همدلی کردن این امکان را به فرد می‌دهد که بتواند ارتباطی واقعی با دوستانش برقرار کند. برای مثال، اگر دانش‌آموزی در درس ریاضی نمره ۲۰ گرفته ولی دوستش ۱۱ شده است، بتواند شادی خود را کنترل کرده و با دوستش به ابراز همدردی بپردازد. او می‌تواند با گفتن جمله‌ای نظیر «اشکال ندارد، سعی کن در امتحان بعدی بیشتر درس بخوانی تا نمره بهتری بگیری»، او را دلداری دهد.
مقاله مرتبط: روش هایی برای بهبود مهارت های اجتماعی
پیروی از دستورالعملها
معمولاً بچه‌هایی که در پیروی از دستورالعملها مشکل دارند، با انواع مختلفی از مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کنند. از نیاز به انجام دادن دوباره تکالیف مدرسه گرفته تا به دردسر افتادن به دلیل رفتار نامناسب. پیروی نکردن از دستورالعملها می‌تواند برای کودک تبدیل به مشکلی بزرگ شود. چه از فرزند خود بخواهید که اتاقش را تمیز کند و چه تلاش کنید مهارت‌های فوتبال بازی کردن را به او بیاموزید، بسیار مهم است که کودک بتواند از قواعد و دستورالعملها پیروی کند.
فراموش نکنید قبل از اینکه از فرزند خود انتظار داشته باشید از اصول و قواعد به‌خوبی پیروی کند، خودتان باید مهارت راهنمایی کردن را داشته باشید. برای مثال نباید به بچه‌های کوچک در آن واحد بیش از یک کار گفت. به جای اینکه بگویید «کفش‌هایت را بردار، کتاب‌هایت را جمع کن و دست‌هایت را بشور»، ابتدا صبر کنید تا کفش‌هایش را بردارد و سپس فرمان بعدی را به او بدهید.
اشتباه دیگر این است که درخواستتان را به شکل سؤال مطرح کنید. برای مثال اگر بگویید «لطف می‌کنی همین الان کفش‌هایت را برداری؟»، ممکن است کودک تصور کند می‌تواند به درخواست شما نه بگوید. وقتی فرمانی را به فرزندتان دادید، از او بخواهید آنچه را گفتید تکرار کند. از او بپرسید «حالا باید چه‌کاری انجام دهی؟» و صبر کنید تا توضیح دهد چه چیزی از شما شنیده است. طبیعی است کودکان کوچک‌تر گیج شوند، تهاجمی برخورد کنند یا کاری که باید انجام دهند را از یاد ببرند. به هر اشتباه او به چشم فرصتی بنگرید که اجازه می‌دهد کمک کنید مهارت‌هایش را شکل دهد.
پیش‌قدم شدن در گفت‌وگو
بعد از سلام و احوال‌پرسی، معمولاً گفت‌وگو شروع می‌شود. برای ورود به بحث، کودک باید بتواند مکالمه‌ای را آغاز کند، ادامه دهد و به پایان برساند. این مهارت مستلزم خوب گوش دادن و توجه کردن است. برای مثال، او باید اصل «رعایت نوبت» را بداند. گاهی کودکان موضوعی برای صحبت کردن با یکدیگر ندارند، در این‌گونه موارد می‌توانند پرسشی را مطرح کنند؛ مثل کارتون خرس‌ها را دیده‌ای؟ یا می‌دانی در مدرسه چه اتفاقی افتاده است؟ موضوع بحث باید برای هر دو طرف جالب و جذاب باشد تا هر دو را به نوعی درگیر صحبت کند. مکالمه یک‌طرفه موجب خستگی و کسالت دو طرف می‌شود و ممکن است موجب قطع همین ارتباط ساده هم شود. حتی ممکن است تأثیری منفی در ذهن آن دو بگذارد و در آینده هم تمایلی برای صحبت کردن با هم نداشته باشند.
پس گوش کردن مثل صحبت کردن مهم است. اگر کودک علاقه‌ای به آنچه دوستش می‌گوید، از خود نشان ندهد، ممکن است از صحبت کردن با او منصرف شود. کودکان کم‌توجه و پرتحرک، اغلب زمان صحبت کردن و گوش کردن را درست تشخیص نمی‌دهند.
احترام گذاشتن به فضای شخصی
برخی از بچه‌ها از فاصله خیلی نزدیک با دیگران صحبت می‌کنند. برخی دیگر هم بدون توجه به راحتی طرف مقابلشان، از سر و کول او بالا می‌روند. مهم است که به بچه‌ها بیاموزیم چطور باید به فضای شخصی افراد احترام بگذارند. قواعدی در خانه وضع کنید که بچه‌ها را به احترام گذاشتن به فضای شخصی دیگران تشویق کند. «در زدن هنگامی‌که در اتاقی بسته است» و «دست نزدن به چیزی که مال ما نیست» می‌تواند نمونه‌های خوبی از این قواعد باشد.
اگر بچه شما چیزها را از دست دیگران بیرون می‌کشد یا وقتی بی‌تاب می‌شود دیگران را هول می‌دهد، برای این کار او عواقبی تعریف کنید. درصورتی‌که فرزند شما از سر و کول افراد ناآشنا بالا می‌رود یا هنگام صحبت بیش‌ازحد به دیگران نزدیک می‌شوند، این لحظات را به چشم فرصتی برای آموزش ببینید. او را به کناری ببرید و سعی کنید برای درک بهتر مفهوم فضای شخصی راهنمایی‌اش کنید.
فواید آموزش مهارت های اجتماعی
دوری از خانواده، بر کودکان استرس وارد می‌کند و مهارت های اجتماعی برای تعامل با دیگران استرس را کاهش می‌دهد. محققان دریافتند که کودکان پس از یادگیری مهارت‌های اجتماعی جدید، میزان هورمون کورتیزول بچه‌ها کاهش می‌یابد. علاوه بر این، بچه‌هایی که می‌توانند با همسالان خود به‌خوبی ارتباط برقرار کنند، به‌راحتی دوست پیدا می‌کنند. براساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ که در دانشنامه بین‌المللی علوم اجتماعی و رفتاری منتشرشده است، دوستی‌های کودکانه برای سلامت روان کودکان مفید است. دوستی همچنین به کودکان فرصت می‌دهد مهارت‌های اجتماعی پیشرفته‌تری مانند حل مسئله و مناقشات را تمرین کنند.
مهارت های اجتماعی بالا همچنین می‌تواند به بچه‌ها کمک کند آینده‌ای روشن‌تر داشته باشند. طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۵، مهارت های اجتماعی و عاطفی کودک در مهد کودک بزرگ‌ترین پیش‌بینی کننده موفقیت فرد در بزرگ‌سالی می‌باشد. محققان دریافتند کودکانی که در سهیم شدن، گوش دادن، همکاری و پیروی از دستورالعملها بهتر بودند، به‌احتمال‌زیاد این کودکان در بزرگ‌سالی به دانشگاه می‌روند و همچنین تا ۲۵ سالگی با احتمال بیشتری صاحب شغل تمام‌وقت می‌شوند. از سوی دیگر احتمال روبه‌رو شدن با مشکلاتی مانند اعتیاد، اختلاف در روابط و دعواهای حقوقی در کودکان با مهارت های اجتماعی بهتر، کمتر است.
ثبت ديدگاه