اهمیت بهداشت روان در کودکان

گاهی متوجه رفتارهایی می شوید که شما را متحیر یا دلخور می کند و یا حتی می ترساند. برای آگاهی از نحوه عملکرد تربیتی و برخورد با کودکان، باید اطلاعات مفیدی در زمینه بهداشت روان به دست آورد. سلامت یا بهداشت روان، عبارت است از نحوه تفکر، احساس و عملکرد ما، به منظور رویارویی با موقعیت های زندگی.

سلامت و بهداشت روان

بهداشت روان، در بردارنده نوع نگاه ما به خودمان، زندگیمان و افرادی است که آن ها را می شناسیم و به آن ها علاقمندیم. همچنین به تعیین اینکه چطور استرس را کنترل کنیم، با دیگران ارتباط برقرار سازیم، گزینه های خود را ارزیابی کنیم و انتخاب نماییم کمک می کند. سلامت روان هم مانند سلامت جسم، در هر مرحله ای از زندگی، حائز اهمیت است.

مشکلات بهداشت روان

تشخیص تب در کودک، توسط والدین، بسیار آسان است؛ اما شاید تشخیص مشکل روانی او، به این سادگی ها نباشد. مشکلات مربوط به سلامت روان را همیشه نمی توان دید، اما علائم آن قابل تشخیص اند. این مشکلات را می توان تشخیص داد، به دلیل اینکه متخصصین بهداشت روان، با این علائم و بیماری های مربوط به آن ها، آشنایی دارند.

برخی از این بیماری ها عبارتند از افسردگی، اضطراب، مشکلات خوردن، نقص توجه و اختلالات بیش فعالی. متاسفانه بسیاری از جوانان مبتلا به مشکلات روحی روانی، هیچ کمی دریافت نمی کنند. کودکان و نوجوانان زیادی هستند که از دوره های استرس هیجانی رنج می برند که با درمان کوتاه مدت رو به بهبود می گذارند؛ اما آن مشکلات، الزاما منجر به آن چه تحت عنوان مشکلات بهداشت روان نام دارند، نمی شوند.

بهداشت روان ربطی به بهره هوشی ندارد

اندوه ناشی از ازدست دادن یک عزیز، مثالی در این مورد است. بهداشت روانی یک کودک، هیچ ارتباطی با بهره هوشی او ندارد. کودکان با یا بدون مشکلات بداشت روانی، IQ متفاوتی دارند. آموزش خاص، یکی از سرویس های حمایتی است که مدارس، برای کمک به رویارویی با نیازهای منحصر به فرد کودکان و نوجوانانی که انواع مختلفی از مشکلات بهداشت روان را دارند، فراهم می کنند.

نه هر فردی که تحت آموزش خاص قرار دارد، مشکل سلامت روان دارد و نه اینکه هر کودک و نوجوان دارای یک مشکل سلامت روان، از آموزش ویژه برخوردار است.

اختلالات هیجانی جدی

عبارت اختلالات هیجانی جدی برای کودکان و نوجوانان، به مشکلات سلامت روان اشاره می کند که به شدت زندگی روزانه و عملکرد آن ها را در خانه، مدرسه و یا در اجتماع مختل می کند. بدون کمک، چنین مشکلاتی ممکن است منجر به افت تحصیلی، روی آوری به مواد مخدر و الکل، ناسازگاری در خانواده، یا حتی خود کشی شود.

عوامل

ما همه علل مشکلات سلامت روان در جوانان را نمی شناسیم؛ اما می دانیم که هم محیط و هم ساختار بیولوژِیک فرد، دراین امر دخالت دارد. از جمله علل بیولوژیک، می توان به ژنتیک، عدم تعادلات شیمیایی و صدمه به سیستم اعصاب مرکزی اشاره کرد. این عوامل در علم پزشکی، تحت عنوان اختلالات نوروبیولوژیک نامیده می شوند.

بسیاری از عوامل محیطی، می توانند کودکان را در معرض خطر قرار دهند. برای مثال کودکانی که با خشونت، سوء استفاده، مسامحه، یا مرگ عزیزان، طلاق و یا روابط از هم گسیخته مواجه می شوند، بیشتر در معرض مشکلات سلامت روان قرار دارند. سایر ریسک فاکتورها شامل طرد شدن به علت نژاد، جنسیت، مذهب یا فقر است.

پرورش سلامت روان در کـودکان

شما به عنوان والدین، مسئول سلامت جسمی و روحی فرزندتان هستید. هرگز یک راه مشخص شده و ثابت برای تربیت فرزندان وجود ندارد. شیوه های تربیتی متفاوتند؛ اما همه کسانی که مراقب فرزند شما هستند، باید انتظارات فرزند شما را دریابند. کتاب های خوبی در این زمینه وجود دارد که می توانید از آن ها برای بهبود تربیت فرزندانتان استفاده کنید.

راهکارهای کلی در زمینه تعلیم و تربیت

در اینجا به برخی از راهکارهای کلی در زمینه تعلیم و تربیت اشاره شده است:

• سعی کنید در کنار رسیدگی و تامین تغذیه مناسب، ایمن سازی بدن، و فراهم کردن امکانات ورزشی و غیره محیط امن و سالم خانوادگی و اجتماعی را برای فرزندتان فراهم کنید.

• از مراحل رشد کودک آگاهی پیدا کنید تا بیش از حد و یا کمتر از حد لازم از او انتظار نداشته باشید.

• این نکته بسایر حائز اهمیت است که فرزندتان را تشویق کنید تا احساسات خود را ظاهر کند. اجازه دهید بداند که همه افراد، درد، ترس، خشم و اضطراب را تجربه می کنند. به او کمک کنید عصبانیت خود را به گونه ای مثبت ظاهر کند، بدون آن که متوسل به خشونت شود.

• احترام و اعتماد متقابل را ایجاد کنید. صدای خود را برای او بلند نکنید، حتی زمانی که با او توافق ندارید. راه های ارتباطی را باز نگه دارید.

• به حرف های فرزندانتان خوب گوش دهید. از کلمات و اصطلاحاتی استفاده کنید که برای او قابل فهم باشد. او را به سوال کردن ترغیب نمایید. کاری کنید با شما راحت باشد و مایه دلگرمی اش باشید. تمایل خود را برای صحبت درباره هر موضوعی با او، نشان دهید.

• به مهارت های خودتان برای حل و کنار آمدن با مشکلات، رجوع کنید. آیا شما مثال خوبی در این مورد هستید؟ اگر احساسات و عملکرد فرزندتان مایه دست پاچگی شما شده یا قادر به کنترل خشم و ناامیدی خودتان نیستید، کمک بجویید.

• مشوق او در زمینه رشد استعدادهایش باشید و به او کمک کنید محدودیت های موجود را بپذیرد. براساس توانایی ها و علایقش، در تعیین اهداف یاریش کنید.

• موفقیت هایش را جشن بگیرید.

• توانایی های او را، با توانمندی های سایر کودکان، مقایسه نکنید.

• منحصر به فرد بودن او را بستایید.

• از این کـه وقت خود را صرف او کنید، دریغ ننمایید.

• استقلال و خود ارزشی را در او پرورش دهید.

• در رویارویی با فراز و نشیب های زندگی او را یاری کنید.

• نشان دهید که به توانایی های در کنترل اوضاع بهنگام مشکلات، او اعتماد دارید.

• اصول تربیتی را به طور مفید، دائم و مناسب به کار بندید. (بدانید که تربیت کردن به معنای تنبیه نیست).

• کودکان با یکدیگر متفاوتند. سعی کنید بفهمید چه روشی برای کودک شما مناسب است. بدون توجه به خواسته  های فرزندتان، از رفتار های تربیتی دیگران تقلید نکنید.

• برای کارهای مثبتی که انجام می دهد، تاییدتان را ابراز کنید.

• به او کمک کنید از اشتباهاتش درس بگیرد.

• بدون قید و شرط او را دوست بدارید و محبت کنید.

• ارزش عذرخواهی برای اشتباه مرتکب شده، همکاری، صبر، بخشش و احترام به دیگران را به او بیاموزید.

• انتظار نداشته باشید بی نقص عمل کنید، تربیت فرزند، کار دشواری است. بهداشت روانی همه کودکان حائز اهمیت است. بسیاری از کودکان دچار مشکلات سلامت روان هستند. این مشکلات واقعی و دردناکند و ممکن است شدید باشند. با این حال مشکلات فوق، قابل تشخیص و درمانند. توجه خانواده ها و عملکرد اجتماع، به همراه هم می تواند به رفع این مشکلات کمک کند.