آیا تا کنون با فردی مواجه شده اید که فقدان همدلی، پشیمانی و احساس گناه، همراه با رفتارهای فریبکارانه و ضداجتماعی داشته باشد؟ همان افرادی که گاهاً به “روان‌آزاری اغلب با تنظیم هیجانی”، بی‌توجهی به هنجارهای اجتماعی و حقوق دیگران مشغول هستند و اگرچه اغلب با رفتار مجرمانه مرتبط است، اما کارهایشان نتیجه ی دیگری دارد! به این افراد اصلاحا افراد دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Personality Disorder) می گویند. در این مقاله از سلسله مقالات روانشناختی مرکز مشاوره و روانشناسی اکسیر به بررسی این اختلال شخصیتی خواهیم پرداخت.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD)، که گاهی آن را روان‌پریشی یا جامعه‌ستیزی می نامند، یک وضعیت سلامت روان است که در آن افراد به طور مداوم هنجارهای اجتماعی و حقوق دیگران را نادیده می‌گیرند و ابراز ندامت، پشیمانی و همدلی کمی نشان می‌دهند. آنها اغلب تکانشی (انجام عمل بدون فکر کردن به عواقب آن) و غیرمسئولانه عمل می‌کنند. حتی ممکن است درگیر رفتارهای فریبکارانه یا فریبنده شوند. گاهی اوقات از روان‌پریشی برای توصیف افرادی با سطوح بالای ویژگی‌های ASPD استفاده می کنیم.
ویژگی‌های کلیدی شخصیت ضد اجتماعی (ASPD)
عدم همدلی
عدم پشیمانی: بدون احساس گناه یا پشیمانی برای اقداماتی که به دیگران آسیب می‌رساند.
تکانشگری: عمل بدون فکر کردن به عواقب.
فریبکاری و دستکاری
بی‌مسئولیتی: تلاش برای حفظ شغل یا انجام مسئولیت‌ها.
بی‌توجهی به هنجارهای اجتماعی: نقض قوانین، مقررات و انتظارات.
رفتار پرخاشگرانه: ممکن است درگیر پرخاشگری فیزیکی یا کلامی شود.
تمایزات مهم و درجات آن
ASPD یک تشخیص است: یک وضعیت سلامت روان رسمی بر اساس معیارهای خاص. روان‌پریشی اصطلاحی است که برای افرادی استفاده می‌شود که درجه بالایی از ویژگی‌های اختلال شخصیت ضد اجتماعی ASPD را نشان می‌دهند. این اختلال اغلب شامل ویژگی‌هایی مانند جذابیت سطحی و بی‌توجهی سنگدلانه به دیگران است. همه افراد ASPD روان‌پریش نیستند. برخی از افراد معیارهای ASPD را دارند اما ممکن است ویژگی‌های خاص روان‌پریشی را نداشته باشند.
روان‌پریشی
این اصطلاحی است که برای توصیف مجموعه‌ای از ویژگی‌ها استفاده می‌شود. به عبارت ساده تر کسی را تصور کنید که به طور مداوم قوانین را زیر پا می‌گذارد، به آسیب رساندن به دیگران اهمیتی نمی‌دهد. این ممکن است فردی مبتلا به ASPD باشد، و اگر ویژگی‌هایی مانند جذابیت و فقدان احساسات واقعی را نیز نشان دهد، میتوانیم او را روان‌پریش در نظر بگیریم.
اختلال شخصی ضداجتماعی
نمونه ی واقعی یک تجربه
مطالعه موردی زیر بر اساس فردی به نام “علی” است. او تا سن ۶ سالگی به طور مزمن از خانه فرار می‌کرد و تا سن ۸ سالگی از مدرسه فرار می‌کرد. قبل از رسیدن به ۱۰ سالگی، ۲۶ بار در بازداشت بود، سپس تا ۱۷ سالگی ۳۸ بار در بازداشت به سر برد. این دوره‌های بازداشت شامل ۳ دوره در خانه پسران نوجوان، ۱ سال در یک کانون اصلاح و تربیت و یک سال دیگر در یک کانون اصلاح و تربیت بود. او به دلیل سوءمصرف مواد و ADHD تحت درمان بود. والدین او سابقه حبس داشتند، پدرش هنوز تا آخر عمر در زندان بود و مادرش به دلیل جرایم کوچک مختلف مانند سرقت، مدتی را در زندان گذراند. او را به یک مرکز توانبخشی آوردند که برای بار دوم دوباره به بیماری‌اش عود کرد و در نهایت بستری شد.
نظر درمانگران و پرستاران در مورد این فرد
پرستاران بیمارستان گزارش دادند که او دچار حملات خشونت‌آمیز شده است. او همچنین دائماً با بیماران اطرافش دشمنی می‌کرد. گزارش شده است که “علی” به مدت ۴ سال به دلیل آزار جسمی توسط پدر و سایر قیم‌هایی که از او مراقبت می‌کردند. او گاه به گاه در بیمارستان بستری شده بود. همچنین گزارش شده است که در یکی از این بستری‌ها، به دلیل شکستگی پا در ۳ ناحیه، به او مورفین دادند. پس از آزادی، آنها همچنین برای درد باقی‌مانده که تجربه می‌کرد، داروهای قوی تجویز کرده بودند. سابقه پزشکی علی همچنین نشان داد که او به ۱۰ درمانگر، مشاور و ۴ مرکز توانبخشی مختلف مراجعه کرده است. ۱۵ آزمایش از داروهای مختلف از جمله داروهای ضد افسردگی، داروهای نورولپتیک با دوز پایین و تثبیت‌کننده‌های خلق و خو دریافت کرده است. این دارو ها هیچ فایده‌ای نداشت. تنها درمانی که به نظر می‌رسید مؤثر بوده، درمان سوءمصرف مواد و مدیریت خشم بوده است.
اولین عود بیماری علی
اولین عود او در مدت زمانی که در مرکز توانبخشی بود، نتایج مثبتی نشان داد، اما وقتی به حضانت مادرش بازگشت، دوباره عود کرد. در مشاوره اولیه، علی بی‌تفاوت به نظر می‌رسید. او گفت که قبلاً در جوانی به ADHD، افسردگی، اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه، تکانشگری و اختلال سلوک مبتلا بوده است.
همچنین زندگی با مادرش دشوار بوده است. زیرا وقتی پس از اولین عود بیماری‌اش دوباره تحت مراقبت او قرار گرفت، مادرش به زندان بازگردانده شد و او تحت مراقبت دوستی قرار گرفت که با او بدرفتاری می‌کرد. از طرف دیگر اظهار داشت که وقتی مادرش بازگشت، دوباره شروع به مصرف مواد مخدر کرد تا بتواند از آسیب رساندن به مادرش به دلیل سپردن او به یک فرد آزارگر جلوگیری کند. او احساس می‌کند که خشمش بر او غلبه می‌کند و گاهی اوقات نمی‌تواند در این خشم‌های شدید، آنچه را که انجام می‌دهد کنترل کند. از طرف دیگر زمانی که مادرش با مواد افیونی به خانه آمده بود و او پس از مشاجره شدید بر سر محل نگهداری او در بیمارستان بستری شد و ۸ عدد از آنها را یکجا مصرف کرد. مادرش آن شب او را در حالت تشنج مانند روی زمین حمام پیدا کرد که با آمبولانس تماس گرفت و در بیمارستان معده‌اش را شستشو دادند و جانش را نجات دادند. او اظهار داشت که در این مدت احساس آرامشی داشته که مدت‌ها بود آن را تجربه نکرده بود.
نحوه مشاوره، درمان و نتیجه
پس از ۴ جلسه درمانی، روانپزشک او احساس کرد که علی از اختلال مصرف مواد مخدر ناشی از اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) به همراه اختلال شخصیت ضد اجتماعی رنج می‌برد. این تشخیص به دلیل سابقه روانپزشکی و پزشکی علی، سابقه خانوادگی، سوء مصرف مواد، مشکلات خشم همراه با تکانشگری و مشکلات قبلی او در فعالیت‌های مجرمانه است. در نتیجه، بهترین گزینه درمانی برای وضعیت علی، درمان سوء مصرف مواد، مدیریت خشم، درمان شناختی رفتاری و صحبت با یک وکیل بود تا ببیند آیا می‌توان او را آزاد کرد به این امید که تغییر محیط به او کمک کند و همچنین روانپزشک مطمئن شود که یک سیستم حمایتی امن وجود دارد. گزارشات نشان می دهد پس از ۲ سال درمان و رهایی، علی توانسته بدون فعالیت‌های مجرمانه بیشتر یا سوء مصرف مواد زندگی کند و با ادامه درمان توانسته خشم خود را به سرعت و به طور مؤثر مدیریت کند و به نوبه خود علی توانست زندگی را بسیار بهتر اداره کند.
درباره مرکز روانشناسی و مشاوره اکسیر
مرکز مشاوره و روانشناسی اکسیر بعنوان یکی از بهترین مرکز مشاوره در غرب تهران با کادری مجرب در زمینه‌های مختلف از جمله مشاوره خانواده، مشاوره فردی، مشاوره زوج، مشاوره ازدواج، مشاوره کودک و نوجوان، مشاوره سکس تراپی و … در خدمت شما می باشد. شما می توانید برای مشاوره در مورد اختلال شخصیت ضد اجتماعی با ما در تماس باشید.
امروزه خانواده ها و افراد در جامعه با مسائل بسیار و گوناگونی درگیر هستند که برای ادامه مسیر به درستی نیاز به این دارند که یک متخصص در کنار آنها باشد. مشاوره خانواده یا خانواده درمانی با هدف رسیدگی به مسائل روانشناختی، رفتاری و عاطفی است که باعث مشکلات خانوادگی می شود. اعضای خانواده برای ایجاد و حفظ یک رابطه سالم، با یک درمانگر یا مشاور همکاری خواهند کرد.
ثبت ديدگاه