کم‌توانی ذهنی چند نوع است؟

کم‌توانی ذهنی در کودکان

کم‌توانی ذهنی از طریق سنجش هوش به وسیله تست‌های مختلف توسط روانشناس متخصص کودک قابل تشخیص است. با توجه به بهره هوشی مختلف در کودکان دارای کم‌توانی ذهنی، آنها را برای تشخیص بهتر و درمان موثرتر در دسته‌های مختلفی قرار می‌دهند.

مرکز روانشناسی اکسیر تمام خدمات خود از جمله مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره طلاق، مشاوره جنسی و … را به افرادی که تحت پوشش بیمه بانک های طرف قرارداد اکسیر هستند رایگان ارائه می دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.

دسته‌بندی کم‌توانی ذهنی کودکان

کودکان مبتلا به کم‌توانی ذهنی با توجه به هوشبهر در دسته‌های مختلف قرار می‌گیرند که شامل دسته‌های زیر می‌باشد.

جهت آشنایی با انواع اختلالات کودکان اینجا کلیک کنید.

عقب ماندگی ذهنی

عقب‌ماندگی ذهنی، درجات مختلفی دارد؛ افراد دچار نوع خفیف این عارضه، دارای هوش‌بهر (بهره یا ضریب هوشی) ۵۰ تا ۷۰ هستند. این افراد می‌توانند آموزش دوره ابتدایی را به سختی به پایان ببرند و امور اولیه زندگی خود را انجام دهند اما محتاج سرپرستی دیگران هستند.

عقب ماندگی متوسط ذهنی

افراد گروه دوم، عقب‌ماندگی متوسط ذهنی دارند و هوش‌بهر آنها از ۳۰ تا ۵۰ است. این گروه قادر به آموزش رسمی دبستانی نیستند و فقط می‌توانند برخی مهارت‌های تربیتی مانند خوردن غذا و پوشیدن لباس را بیاموزند و محتاج به سرپرستی کامل هستند.

عقب ماندگی شدید ذهنی

سومین گروه، مبتلا به عقب‌ماندگی شدید ذهنی هستند که در آن هوش بهر کمتر از ۳۰ است. این افراد نه آموزش‌پذیر هستند و نه تربیت‌پذیر و حتی قادر به تشخیص مخاطرات و پرهیز از آنها نیستند و نیاز به مراقبت موسسه‌ای دارند.

عقب ماندگی نوع خفیف

خوشبختانه بیشتر افراد کم‌توان ذهنی را مبتلایان به نوع خفیف آن تشکیل می‌دهند. هوش بهر طبیعی از ۹۰ تا ۱۱۰ است و افراد دارای این بهره هوشی می‌توانند تحصیلات دوره دبستان و دبیرستان را پشت سر بگذارند و گاهی نیز در صورت وجود شرایط مساعد، وارد دانشگاه شوند و مانند مردم عادی بنیان جامعه را تشکیل دهند. افرادی که میزان هوش بهر آنها از ۱۱۰ به بالا باشد، به ترتیب افراد «نخبه»، «برجسته»، «هوشمند یا نابغه» برحسب افزایش میزان هوش بهر طبقه‌بندی می‌شوند. برای نمونه، هوش بهر سعدی بالاتر از عدد ۱۴۰ تخمین زده می‌شود.

مقاله مرتبط: مرکز تست هوش کودکان

مقاله مرتبط: چهار نشانه شگفت‌انگیز هوش بالا

هوش مرزی

در عین حال باریکه‌ای نیز در این میان است که «هوش مرزی» نام دارد و کسانی را شامل می‌شود که بهره هوشی آنها بین ۷۰ تا ۹۰ است. این افراد از نظر ظاهری مانند بقیه مردم‌اند اما در کلاس‌های درس به‌عنوان شاگردان تنبل که قادر به فهم درس نیستند، مورد توهین قرار می‌گیرند.

این افراد با زحمت بسیار می‌توانند دوره ابتدایی را در مدرسه‌های عادی به پایان ببرند و حتی قادرند دوره دبیرستان را نیز در صورت وجود شرایط مناسب، با دشواری به پایان برسانند. آنها در عرصه اجتماع قادر به رقابت با افراد طبیعی نیستند و به‌عنوان افراد ساده‌لوح مورد سوءاستفاده دیگران قرار می‌گیرند.

در امر ازدواج نیز به علت اینکه قادر به برآوردن خواسته‌های شریک زندگی خود نیستند، دچار مشکل می‌شوند و در واقع چون دارای آن اندازه از توان ذهنی هستند که از نارسایی خود باخبر باشند، رنج زیادی هم می‌برند. این افراد می‌توانند ازدواج کنند و شاید فرزندان آنها هوش طبیعی نیز داشته باشند و در هر حال نمی‌توان آنها را عقب‌مانده ذهنی نامید.

کسانی که دچار عقب‌ماندگی با درجه هوشی کمتر از ۷۰ هستند، معمولا نمی‌توانند ازدواج کنند زیرا هم خانواده متوجه وجود اشکالات جدی در آنهاست و هم شریک آینده زندگی‌شان با دیدن شرایط فرد، تمایلی به ازدواج با آنها نخواهد داشت. البته گاهی برخی خانواده‌ها برخلاف مصالح این افراد، ترتیب ازدواجشان را می‌دهد اما در صورت ازدواج، دچار مشکلات فراوانی می‌شوند، قادر به درک مسوولیت‌های خود به‌عنوان یک همسر نیستند و اگر صاحب فرزندی نیز شوند، نمی‌توانند نقش والدی را برای آنها ایفا کنند زیرا هوش بهر آنها با وجود سن بالا، حداکثر در حد کودک ۱۱ تا ۱۲ ساله باقی می‌ماند

بنابراین فرزندان این قبیل والدین با نارسایی‌ها، کمبودها پرورش پیدا می‌کنند و از اینکه والدین خود را به سایرین نشان دهند، احساس شرمساری می‌کنند. بدیهی است که این کودکان در معرض انواع و اقسام مشکلات روانی و آسیب‌های اجتماعی نیز قرار می‌گیرند.

ازدواج افراد کم‌توانی ذهنی

به همین دلیل توصیه نمی‌شود که اقدام به ازدواج کنند و نباید خانواده آنها را برای این کار تشویق کند اما اگر این خانواده‌ها اصرار به ازدواج کم‌توانی ذهنی خود دارند، توصیه می‌شود کسی را برای این کار انتخاب کنند که باروری نداشته باشد زیرا این خانواده‌ها در برابر جامعه و کودکی که قرار است از این والدین به دنیا بیایند، مسوول هستند. در واقع مفهوم فرزند برای این بیماران چیزی شبیه به اسباب‌بازی است و نمی‌توانند والدین خوبی باشند.

گرفتن وقت مشاوره از اکسیر

۸۸۰۷۸۵۸۵

۸۸۳۷۸۷۵۳

کلینیک کم‌توانی ذهنی اکسیر

یکی از مهم ترین توانایی های انسان که او را از دیگر مخلوقات متمایز داشته است، توانایی ذهنی است. گاهی اوقات به دلایل مختلف این توانایی در برخی افراد دچار اختلال می شود. با توجه به اینکه انسان با توانایی ذهنی و قدرت تفکر و استدلال و هوش بر جانوران برتری دارد، یکی از ناخوشایندترین ابتلائات بشری، مساله ناتوانی ذهنی یا کم توانی ذهنی و به صورت مصطلح، «عقب ماندگی ذهنی» است.

مرکز مشاوره و روانشناسی اکسیر با کادری مجرب آماده ارایه خدمات به افراد کم توان ذهنی و خانواده هایشان می باشد.

درجات کم توانی ذهنی

کم توانی ذهنی خفیف

افراد دچار کم‌توانی ذهنی خفیف این عارضه، دارای هوش بهر (بهره یا ضریب هوشی) ۵۰ تا ۷۰ هستند. این افراد می توانند آموزش دوره ابتدایی را به سختی به پایان ببرند و امور اولیه زندگی خود را انجام دهند اما محتاج سرپرستی دیگران هستند.

کم توانی ذهنی عقب ماندگی متوسط

افراد کم‌توانی ذهنی ، عقب ماندگی متوسط ذهنی دارند و هوش بهر آنها از ۳۰ تا ۵۰ است. این گروه قادر به آموزش رسمی دبستانی نیستند و فقط می توانند برخی مهارت های تربیتی مانند خوردن غذا و پوشیدن لباس را بیاموزند و محتاج به سرپرستی کامل هستند.

کم توانی ذهنی عقب ماندگی شدید

سومین گروه ، افراد کم‌توانی ذهنی مبتلا به عقب ماندگی شدید ذهنی هستند که در آن هوش بهر کمتر از ۳۰ است. این افراد نه آموزش پذیر هستند و نه تربیت پذیر و حتی قادر به تشخیص مخاطرات و پرهیز از آن ها نیستند و نیاز به مراقبت موسسه ای دارند.

افراد با بهره هوشی ۹۰ تا ۱۱۰

خوشبختانه بیشتر افراد کم‌توانی ذهنی را مبتلایان به نوع خفیف آن تشکیل می دهند. هوش بهر طبیعی از ۹۰ تا ۱۱۰ است و افراد دارای این بهره هوشی می توانند تحصیلات دوره دبستان و دبیرستان را پشت سر بگذارند و گاهی نیز در صورت وجود شرایط مساعد، وارد دانشگاه شوند و مانند مردم عادی بنیان جامعه را تشکیل دهند.

افراد با بهره هوشی ۱۱۰ به بالا

افرادی که میزان هوش بهر آن ها از ۱۱۰ به بالا باشد، به ترتیب افراد «نخبه»، «برجسته»، «هوشمند یا نابغه» برحسب افزایش میزان هوش بهر طبقه بندی می شوند. برای نمونه، هوش بهر سعدی بالاتر از عدد ۱۴۰ تخمین زده می شود. در عین حال باریکه ای نیز در این میان است که «هوش مرزی» نام دارد و کسانی را شامل می شود که بهره هوشی آن ها بین ۷۰ تا ۹۰ است.

افراد با بهره هوشی مرزی

افراد با بهره هوش مرزی از نظر ظاهری مانند بقیه مردم اند اما در کلاس های درس به عنوان شاگردان تنبل که قادر به فهم درس نیستند، مورد توهین قرار می گیرند. این افراد با زحمت بسیار می توانند دوره ابتدایی را در مدرسه های عادی به پایان ببرند و حتی قادرند دوره دبیرستان را نیز در صورت وجود شرایط مناسب، با دشواری به پایان برسانند.

افراد با بهره هوشی زیر ۷۰

کسانی که دچار عقب ماندگی با درجه هوشی کمتر از ۷۰ هستند، معمولا نمی توانند ازدواج کنند زیرا هم خانواده متوجه وجود اشکالات جدی در آن هاست و هم شریک آینده زندگی شان با دیدن شرایط فرد، تمایلی به ازدواج با آن ها نخواهد داشت.

البته گاهی برخی خانواده ها برخلاف مصالح این افراد، ترتیب ازدواجشان را می دهد اما در صورت ازدواج، دچار مشکلات فراوانی می شوند، قادر به درک مسئولیت های خود به عنوان یک همسر نیستند و اگر صاحب فرزندی نیز شوند، نمی توانند نقش والدی را برای آن ها ایفا کنند زیرا هوش بهر آن ها با وجود سن بالا، حداکثر در حد کودک ۱۱ تا ۱۲ ساله باقی می ماند بنابراین فرزندان این قبیل والدین با نارسایی ها، کمبودها پرورش پیدا می کنند و از این که والدین خود را به سایرین نشان دهند، احساس شرمساری می کنند.

شیوع کم‌توانی ذهنی

تقریبا ۱۱ درصد از کل دانش آموزان با ناتوانی ها بین ۶ تا ۲۱ سال با کم توانی ذهنی هستند . افراد با کم توانی ذهنی احتمالا ۳ درصد از کل جمعیت یک جامعه را شامل می شوند.

آیا کم‌توانی ذهنی قابل پیشگیری است؟

 برخی از عواملی که موجب بروز کم توانی ذهنی می شود با مداخلات اولیه به موقع قابل پیشگیری است.

۱- بیماری های مادر در اوایل بارداری: تغذیه مناسب مادر، جلوگیری از خستگی های جسمی و روانی، قرار نگرفتن در معرض اشعه X، استفاده نکردن از داورها و الکل و مواد مخدر، جلوگیری از حاملگی های متعدد و پشت سر هم از مواردی است که قابل پیشگیری است.

۲- شناسایی به موقع (روزهای اول زندگی) بیماریهای متابولیک با استفاده از رژیم غذایی مناسب و استفاده از داروهای مناسب از بروز کم توانی ذهنی جلوگیری شود.

۳- زردی کودک: در صورتی که بصورت طولانی مدت طول بکشد و هیچ درمانی نشود باعث فلج مغزی، کم توانی ذهنی یا کاهش شنوایی می شود.

 برای کم‌توانی ذهنی چه باید کرد؟

 والدینی که خود از نظر هوشی سالم هستند، کم توانی ذهنی کودک خود را به عنوان یک شوک وارده بر خود تصور می کنند. بسیاری از والدین اندوه را تجربه کرده و در جریان این اندوه برای مدت زمانی از دیگران فاصله می گیرند و یا در پی یافتن علت مشکل بر می ایند تا شاید با یافتن آن، بتوانند آن را درمان کنند. این در حالی است که اگر همین فرصت ها را صرف توانبخشی کودک خود کنند، بسیار مؤثر خواهد بود.

این درمان ممکن است مدت دار باشد. لذا صبر و بردباری خانواده و همکاری آن ها در این دوره بسیار حائز اهمیت است. این کودکان باید در سطحی برابر با دیگر کودکان از امکانات خانواده و جامعه بهره مند شوند و زندگی آن ها نباید چیزی متفاوت از بقیه کودکان باشد.

دریافت وقت مشاوره کودک