نقاشی درمانی
نقاشی درمانی ، شاخه‌ای از هنر درمانی است. ترسیم کردن، توانست خیلی زود به عنوان یک تکنیک نتیجه بخش، برای تشخیص شرایط آسیب شناختی به کار رود. به طوری که از همین امکان تشخیص ابتدایی، به تدریج روش های منظم بسیاری به وجود آمد که امروزه آن ها را آزمون نقاشی می نامند. این آزمون ها در تحلیل روانکاوانه پدید آورنده اثر نقش به سزایی دارد.
مرکز روانشناسی اکسیر تمام خدمات خود از جمله مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره طلاق، مشاوره جنسی و … را به افرادی که تحت پوشش بیمه بانک های طرف قرارداد اکسیر هستند رایگان ارائه می دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.
تاریخچه و هدف نقاشی درمانی
در سال ۱۹۲۵ نولان لوئـیس به عنوان یک تحـلـیل گر روانی، استفاده از نقاشی آزاد را برای تحلیل رفتار بزرگسالان روان رنجور آغاز کرد.
هدف نقاشی درمانی، فراهم آوردن فرصتی برای افراد بود تا از طریق رنگ ها و خطوط، احساسات، عواطف، نیازها و حتی دانسته های خود را آزادانه و به نحوی که مایل هستند بیان کنند. نقاشی و سایر هنرها، مانند پلی میان دنیای درون و واقعیت های بیرونی قرار می گیرند و تصویر مانند یک مـیانجـی در فاصله ایـن دو عمل کرده و جنبه های خودآگاه و ناخودآگاه، گذشته، حال و آیندهٔ فرد را بازگو می کند.
فواید نقاشی
نقاشی بیش از آنکه در تشخیص اختلال های روانی بزرگسالان مفید باشد، در شـناخـت و درمان مشـکلات کودکان سازش نیافته، پرخاشگر و بیقرار مناسـب تر است و برای این گونه کودکان، زمینه ای فراهم می کند تا قابلیت و خلاقیت خود را بروز دهند.
روند ساختن، ترسیم و نقاشـی، فرایند پیچیده ای است که در طی آن کودک، اجزای گوناگونی از تجربیاتش را برای پدید آوردن کـلـیـت یک اثر مـعـنادار، مورد استفاده قرار می دهد. در این فرایند تولیدی، کودک در قالب یک اثر هنری، چیزی بیش از محصول و در واقع بخشی از خود را به ما باز می نمایاند؛ اینکه چگونه فکر می کند، چه احساسی دارد و چگونه می بیند.!
به هنگام ترسیم، فرد نه تنها خود را به شکل غیرکلامی، بیان می دارد و از این طریـق پویایی روانی و ارتباط بین فردیش را به نمایش می گذارد، بلکه تعارضات بسیار عمیق خود را نیز فرافکن می سازد. بنابراین با استفاده از این ابزار، می توان نـخسـتین علائم آسیب های روانی افراد را شناسایی کرد.
شیوه های اجرایی
شیوه های اجرایی این آزمون ها شامل:
-
- نقاشی آزاد
- تست آدمک گودیناف
- تست ترسیم خانواده
- تکنیک خانه آدم درخت
و …. می باشد؛ که متعاقبا توضیح داده می شود.
مقاله مرتبط: نقاشی کودکان و مراحل نقاشی کشیدن کودکان
مقاله مرتبط: تفسیر آدمک در نقاشی کودکان
جلسـات متوالی نقاشـی آزاد
بدین صورت که کلیهٔ وسایل نقاشی مانند ماژیک، مداد، مداد رنگی، مداد شمعی، گواش، آبرنگ در رنگ های متنوع، در اختیار دانش آموزان قرار گرفته و طی یک جلسـه ابتدایی، شیوهٔ استفاده از هر کدام از این ابـزارها برای آنان، تشـریح و امتحان می شود.
در جلسات بعدی ورقه ای سفید در اختیار هر کدام از آنان قرار گرفته و از افراد خواسته می شود تا هر موضوعی را که به آن علاقه و اشتیاق دارند، به صورت کاملاً آزادانه و فارغ از دغدغه های تکنیکی و پرداختن به جزئیات، نقاشـی کنند.
اگر در طول جلسه کودکی از ترسیم نقاشی امتناع کند، تعقیب هدف درمانی ایجاب می کند تا در معرض اصرار و تحمیل قرار نگیرد؛ اما در صورت ترسیم و اتمام نقاشـی، از کودکان خواسته می شود تا به اختصار در مورد آنچه که کشیده اند و آنچه که دیگران ترسـیم کرده اند اظهار نظر نموده و به بحث و گفتگو بپردازند.
اینگونه بحث ها در کلاس و در پایان جلسات نقاشی، باید صرفا در خصوص محور محتوایی نقاشی ها بوده و از ورود به مباحث مربوط به ساختار و تکنیک به دور باشد.
آثار نقاشی شده در پایان هر جلسه، جمع آوری شده و تا آخر دوره نگهداری می شود و در پایان دوره یک بار دیگر تمامی آثار نقاشی شده به وسیله دانش آموزان، در معرض تماشای همه و مورد بررسی گروهی قرار می‌گیرد و از این طریق میزان پیشـرفت ارزیابی و درک تغییرات حاصل شده برای هر یک از آنان، مقدور می گردد.
پژوهشی در همین راستا
در پژوهشی که به همین شیوه و به وسیله دکتر احمد به پژوه و فریده نوری در سال ۱۳۸۰ برای «بررسی تأثیر نقاشی درمانی در کاهش رفتارهای پر خاشگرانهٔ دانش آموزان عـقب ماندهٔ ذهنی تهران» در دو گروه آزمایشی و کنترل (هر گروه شامل۶۰ نفر) از میان ۲۰ مدرسهٔ پسرانه تهران انجام شده است، نتایج ذیل بدسـت آمده:
در مرحلهٔ نخست نتایج آزمایش هایی که با استفاده از تکنیک های “بندر – گشتالت” آزمون گودیناف، ماتریس پیش رونده ریون به دست آمده، نشان می دهد که میانگین نمرات مربوط به رفتارهای پرخاشگرانهٔ افراد مورد مطالعه، از نظر والدین در هر گروه آزمایشی و کنترل در مرحله پیش آزمون مشابه یکدیگر بوده و اختلاف معنی داری وجود نداشته است.
– نتیجه پژوهش
دراین پژوهش طی ۱۲جلسهٔ نقاشی درمانی، به عنوان یک برنامه مداخله ای، بار دیگر نظر سنجی والدین انجام شد و نتایج ذیل حاصل گردید.
نقاشی درمانی بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه دانش آموزان عـقب مانده ذهنی مؤثر بوده و بررسی یافته های غـیر کمی در این پژوهش، نشان می دهد که استفاده از جلسات نقاشی درمانی برای دانش آموزان ابتدایی عقب مانده ذهنی، به سبب ایجاد زمینه های مناسب برای برون افکنی هیجان ها، احساسات و افکار، منجر به سازگاری عاطفی و اجتماعی آنان می شود.
یافته‌های این پژوهش با یافته های نازنین مددی که به «بررسی تأثیر نقاشی درمانی در کاهش اختلال های هیجانی در کودکان عادی» پرداخته بود همخوانی دارد.
همچنین بررسی نمرات دانش آموزان نشان می دهد که نقاشی درمانی، حتی در مورد دانش آموزان عـقب مانده ذهنی کمتر از ۷ سال با بهره هوشی حدود ۴۰ درصد، که قادر به ترسیم تصاویر دقیق نیستند نیز می تواند مؤثر باشد.
از بارز ترین نکات مشاهده شده در جلسات نقاشی درمانی که به وسیله نویسنده، در آموزشگاه های آزاد هنری شهر تهران از دانش آموزان عادی ۴ تا۱۰ سال به صورت تحقیقی میدانی درفاصله سال های ۸۲ – ۸۰ صورت گرفت، موارد ذیل قابل تشخیص بود:
معمولاً بعضی از کودکان، بالاخص در سنین ۴ تا ۶ سال، در جلسات اولیهٔ نقاشی درمانی به طریق معمول با شیوه های مختلف، از جمله تعارض یا ابراز بی حوصلگی و گهگاه به بهانه عـدم توانایی در ترسیم، از مشارکت در فعالیت خوداری می کنند؛ اما در جلسات بعدی با مشاهده فعالیت سایر اعـضای گروه، آنان نیز درجلسات مشارکت جسته و گاها خود را فعال تر از سایرین نشان می دهند.
مرکز روانشناسی اکسیر خدمات روانشناختی خود را توسط متخصصین مجرب در زمینه های مختلف از جمله مشاوره فردی، مشاوره افسردگی، مشاوره اضطراب، مشاوره وسواس و … را به صورت حضوری و غیرحضوری به شما عزیزان ارائه می دهد.
رزرو وقت مشاوره
ثبت ديدگاه