پاداش دادن به کودک
متأسفانه خیلی از والدین تصور می‌کنند انجام کارهای خوب وظیفه کودک است و به همین دلیل نیازی به پاداش دادن به کودک نمی‌بینند. والدین باید کارهای خوب کودک را مورد توجه قرار دهند. تشویق از ابزارهایی است که والدین برای تربیت کودک به کار می‌گیرند.
در روانشناسی و تعلیم و تربیت، امر تشویق یکی از عوامل و محرک‌های مهم یادگیری تلقی می‌شود. یکی از شاخص‌های مهم برقراری روابط انسانی تشویق است که اعمال درست آن زمینه‌های برقراری روابط انسانی را فراهم می‌سازد. کارشناسان معتقدند برای رشد عاطفی و ذهنی کودک پاداش لازم است. این ابزار مانند همه روش‌ها و فنون تربیتی از حساسیت خاصی برخوردار است به شکلی که کاربرد به‌موقع آن، آثار مثبت و سازنده‌ای دارد و کاربرد نابجای آن، سبب به وجود آمدن رفتارهای منفی و مخرب مانند افسردگی، ناکامی، بی‌تفاوتی، تعارض و گاه پرخاشگری در بین تربیت‌شوندگان می‌شود.
تعریف پاداش دادن به کودک
پاداش دادن به کودک در مواردی به کار می‌رود که رفتاری دلخواه از کودک سر بزند و بخواهیم که آن رفتار باز هم تکرار شده، به صورت عادت درآید و درونی شود. اگر کاری کنید که رفتار خوب و مثبت کودک شما بیشتر شود یعنی آن را تشویق کرده‌اید. پس تشویق رخداد یک رفتار را افزایش می‌دهد.
پاداش را معمولاً رویدادی می‌دانند که بلافاصله بعد از رفتار اتفاق می‌افتد و سبب افزایش اجرای آن رفتار می‌شود. بنابراین پاداش چیزی است که به دنبال رفتار به‌خصوصی می‌آید و سبب نیرومندی یا افزایش تعداد دفعات بروز آن رفتار می‌شود.
مقاله مرتبط: مراحل تغییر دادن رفتار کودکان
مقاله مرتبط: انواع پاداش و ویژگی های پاداش
عوامل مؤثر در پاداش دادن به کودک
- حتماً باید کودک از کسی پاداش بگیرد که مورد علاقه و توجهش باشد.
- کیفیت و کمیت پاداش: هرگز به کودک پاداشی ندهید که خراب و آلوده یا شکسته و کهنه باشد. پاداش آنقدر زیاد نباشد که کودک نتواند آن را مصرف کند. باید حد اعتدال در هر نوع پاداشی رعایت شود.
- نوع پاداش: کودکان تنوع را دوست دارند. در پاداش‌ها تنوع را رعایت کنید.
- فوریت پاداش: یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در پاداش، سرعت دادن آن بعد از بروز رفتار صحیح است. پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که هر قدر فاصله بین اجرای پاسخ صحیح و دریافت پاداش بیشتر باشد، اثر آن کاهش می‌یابد.
- همراه کردن پاداش با تحسین: در صورت امکان باید هر وقت که به کودک پاداش می‌دهید، او را تحسین هم بکنید. غالباً بد نیست که خوشحالی طبیعی خود را از رفتار کودک با لبخند یا نوازش به او نشان دهید.
راهکارهایی برای پاداش دادن به کودک
- یکی از بهترین نوع پاداش‌های اهدایی به فرزندان، وقت شما است.
- بررسی کنید: از آنجایی که تمایلات کودکان دائماً تغییر می‌کند، بررسی را هر چند وقت یک بار تکرار کنید. از فرزندان خود بپرسید: «اگر بتوانید سه آرزو بکنید، آنها چه هستند؟»،«اگر به اندازه مقادیر زیر پول داشته باشید، با آنها چه کار می‌کنید؟»، «۵۰۰ تومان، ۱۰۰۰ تومان، ۲۵۰۰ تومان، ۵۰۰۰ تومان، ۱۰۰۰۰ تومان، ۲۰۰۰۰ تومان یا بیشتر.»، «اگر بنا باشد که فقط یک چیز از بابا بخواهید، آن چیست؟»، «اگر قرار باشد چیز خاصی را از مامان بخواهید، آن چیست؟»،«چه حق تازه‌ای را می‌خواهی به دست بیاوری (بیشتر تلویزیون تماشا کنی، دیرتر برای خواب به اتاقت بروی یا…)؟» و «چه برنامه‌ای را می‌خواهی با دوستانت انجام دهی (به سینما بروی، بازی کنی، بستنی قیفی بخری و غیره)؟»
- به پاداش‌ها تنوع ببخشید.
- همیشه به قولتان عمل کنید: همیشه به سرعت به قولتان عمل کنید. یک کودک به‌خصوص اگر خیلی کوچک باشد، در مورد به تأخیر افتادن یک پاداش وعده داده شده، بسیار حساس است. کاری را که از عهده انجامش بر نمی‌آیید، تعهد نکنید و در عین حال چیزی را جایگزین پاداشی که قولش را داده‌اید، نکنید.
- پاداش‌های مادی باید متناسب با وضعیت مالی خانواده باشد: شما به هیچ‌وجه مجبور نیستید پاداش‌هایی را برای کودک خود در نظر بگیرید که توان خرید آن را ندارید. مطمئناً همیشه جایگزین‌هایی وجود دارند. فقط باید آنها را بیابید.
- پاداش‌های بزرگ را به اجزای کوچک‌تر تقسیم کنید: می‌توانید هر روز یک ستاره به ازای کارهای شایسته به او بدهید و وقتی ستاره‌های کودک به عدد خاصی رسید، برای او جایزه بزرگ‌تری تهیه کنید.
هر انسانی طبعاً خودش را دوست دارد و می‌خواهد دیگران به شخصیت او احترام بگذارند و از او قدردانی کنند. اصولاً تشویق در نهاد کودک تأثیر فوق‌العاده‌ای دارد و او را به انجام کارهای نیکوتر ترغیب می‌کند. حال اگر کودک در کارهای خوب مورد تحسین قرار گیرد، به آن کارها متمایل می‌شود.
پاداش درست، بجا و به‌موقع باعث رشد اعتماد به نفس در انسان می‌شود. شخصی که پاداش می‌گیرد، از کار و زحمت خود احساس رضایت می‌کند و همین رضایت خاطر است که جلو خستگی و بی‌میلی او را می‌گیرد. گاهی یک پاداش ساده مسیر زندگی فرد را دگرگون می‌سازد. شادی والدین و چهره شفاف و بدون ناراحتی آنان موجب شکوفایی کودکان می‌شود. هرگز شادی خود را از کودکان دریغ نکنید.
ثبت ديدگاه