تعریف دقیق فتیشیسم

فتیشیسم (یادگارخواهی) یعنی تمایل جنسی به اشیاء، شرایط، و یا قسمت هایی از بدن که به طور کلی به عنوان جاذبه جنسی به آن ها نگاه نمی شود. فتیشیسم وضعیتی روان‌ شناختی است که در آن یک شیء (fetish) سبب برانگیختگی جنسی و حتی در موارد خاص، باعث ارضای جنسی می‌ شود. اصطلاح “فتیشیسم” در اواخر ۱۸۰۰ ابداع شد، که از feitico کلمه پرتغالی، که به معنی “شیفتگی وسواس گونه” است،‌ گرفته شده است.

درجه ای از یادگارخواهی در اکثر افراد مشاهده می شود اینکه وی‍ژگی های جسمانی خاص برای برخی افراد جذاب است؛ اما زمانی این موضوع مشکل در نظر گرفته می شود که باعث تداخل در عملکرد طبیعی جنسی و اجتماعی فرد داشته و بدون آن شی خاص برانگیختگی جنسی امکان پذیر نباشد…

فتیشم و فتیشیسم چیست

چه زمانی می توان به فتیشیسم گفت اختلال؟

فتیشیسم زمانی به عنوان اختلال در نظر گرفته می شود که تمام تمایلات جنسی فرد،‌ خیال پردازی ها و رفتار او به سمت جسم بی جان  معمولا قسمتی از لباس، لباس زیر یا کفش های پاشنه بلند، یا قسمت غیرجنسی بدن، مثلا پاها است. این افراد معمولا از شریک جنسی خود می خواهند که در طول رابطه جنسی آن شی خاص را همراه داشته باشد. یادگارخواهی در مردان بیشتر مشاهده شده است و دلیل آن هنوز مشخص نیست!

طبقه بندی یادگارخواهی شی بی جان

یادگارخواهی شی بی جان را می توان به دو گروه طبقه بندی کرد:

  1. فتیش فرم
  2. فتیش جنس

در فتیش فرم خود جسم مهم است مثلا کفش پاشنه بلند. در فتیش جنس، جنس شی مهم است مثلا چرم یا ابریشمی بودن آن. در این موارد فرد ممکن است به جمع آوری شی مورد علاقه اش بپردازد…

علل یادگار خواهی و فتیشم

علل یادگارخواهی را به عنوان الگوی جنسی به راحتی نمی توان توضیح داد. برخی از نظریه پردازان بر این باورند که یادگارخواهی توسط تجارب کودکی به وجود می آید که در آن یک شی خاص، با تحریک جنسی و ارضاء جنسی در ارتباط بوده است. نظریه پردازان یادگیری به دوران بعد از کودکی و ارتباط آن با خودارضایی تمرکز کرده اند.

مطالعات نشان داده است که افراد یادگارخواه مهارت های اجتماعی بسیار ضعیفی دارند و دچار انزوا و ناتوان در برقراری روابط صمیمانه هستند. مدل های یادگیری رفتاری نشان می دهد که یک کودک که قربانی یا ناظر رفتارهای جنسی نامناسب است، از آن تقلید کرده و در آینده برای انجام آن رفتار تشویق می شود.

مدل های جبران نشان می دهد که این افراد از ارتباط عادی اجتماعی جنسی محروم هستند و در نتیجه به دنبال لذت از طریق ابزارهای کمتر قابل قبول اجتماعی می روند. در موارد شایع تر، شامل مردان، الگوها نشان می دهند که دلالت بر شک و تردید در مورد مردانگی خود، قدرت، و ترس از طرد و تحقیر شدن دارند. از طریق یادگارخواهی و تسلط بر یک شیء بی جان، فرد ظاهرا از خود حفاظت کرده و همچنین احساس بی کفایتی خود را جبران می کند.

درمان اختلال یادگارخواهی یا فتیشم

هرچه درمان دراز مدت تر باشد، اثربخشی آن نیز بیشتر است. روش های درمانی شامل روانکاوی سنتی، هیپنوتیزم، درمان شناختی ــ رفتاری و همچنین دارو درمانی است. برخی داروها کمک به کاهش تفکر وسواسی و اجباری مرتبط با انحراف جنسی می کند. مطالعات نشان دهنده اثربخشی درمان شناختی ــ رفتاری همراه با دارو درمانی بوده است.

    – مدل های شناختی ــ رفتاری:

تحقیقات نشان می دهد که مدل های شناختی ــ رفتاری در درمان انحرافات جنسی موثر هستند؛ شرطی سازی آزاردهنده، شامل استفاده از محرک های منفی برای کاهش یا حذف یک رفتار است. یکی از تکنیک های رفتاری است که بر آن اساس رفتار نشانگر مراجع با یک محرک دردناک پیوند می‌ یابد و این کار تا زمانی ادامه می‌ یابد که از بروز رفتار ناخواسته جلوگیری شود. معمولاً یک شوک خفیف الکتریکی یا یک مخلوط استفراغ‌ آور، از جمله محرک های آزارنده هستند. این شرطی سازی مستلزم این است که بیمار در حالت آرامش، به تجسم صحنه های رفتار انحرافی به دنبال یک رویداد منفی بپردازد.

    – توقف افکار:

توقف افکار روش دیگر مورد استفاده برای کنترل فتیشیسم است. درمانگر در ابتدا از بیمار می خواهد تا دیگر خیالات و کشش هایش را مشخص کند. درمانگر از بیمار می خواهد تا در رابطه با آن شی خاص، خیال پردازی کند؛ پس از آن که خیال پردازی اتفاق افتاد درمانگر با صدای بلند فریاد می زند “ایست!” این روند چندین بار در حضور درمانگر تکرار می شود.

منابع: psychologytoday

مرکز روانشناسی اکسیر شهرک غرب