هر ملودی و موسیقی بر حسب ترکیب اصوات و فواصل موجود در آن، احساسات خاصی را به شنونده منتقل می سازد. برخی از ملودی ها غمگین و حزین، برخی ملایم و آرام بخش، تعدادی هیجانی و بی قرار و بعضی شاد و فرحبخش هستند که این احساسات بستگی به فواصل فیزیکی و ترکیب اصوات دارد.
تاثیر انواع ملودی ها بر حال ما
به طور کلی، اگر فواصلی که در آهنگ به کار می رود بزرگ باشد و ترکیب اصوات با پرش توام گردد، انبساط و نشاط بیشتری را القاء می کند و اگر فواصل بزرگ توام با ریتم تند باشد، شدت نشاط بیشتر می گردد.
به حدی که به قسمت نا آرامی و بی تابی سوق می یابد. اگر فواصل آهنگ کوتاه و فشرده و ریتم کند باشد، احساسات کند و گرفته تر خواهد بود. این مسئله به طول موج اصوات و تاثیر آن بر واسطه های شیمیایی مغز بستگی دارد. چنانچه ریتم با حال شنونده هماهنگ باشد، انرژی روانی و احساسی بهتر تحریک می شود و ملودی بهتر به جریان می افتد.
طبقه بندی تم های موسیقی
تم های موسیقی به پنج دسته تم های شیدایی، حزین، هیجانی، شاد و فرح بخش و آرام بخش تقسیم می شوند که در ادامه به هرکدام از آن ها به صورت جداگانه می پردازیم…
۱- تم های شیدایی:
واژه شیدا در روانشناسی معرف سرخوشی و شور و نشاط بیش از حد است. سر خوشی، هیجان بخشی و احساس مدهوشی از خصوصیات تم های شیدایی است. جنبه مدهوشی و جذبه آن، آرامبخش افراد بی قرار و شیداست.
بعضی از چهار مضراب ها و ضربی های موسیقی ایرانی، استعداد القاء چنین حالتی را به خوبی دارا هستند. افراد مستعد با شنیدن چنین تم هایی احساس سر خوشی و وجد می یابند. شیدا صفتان اغلب با سیر در این تم ها احساس نشاط، تخیل و حالت جذبه پیدا می کنند. از تم های شیدایی می توان برای تحریک خلق های خموده استفاده کرد.
۲- تم های حزین:
لحن تم های حزین، غم انگیز است و شکوه و شکایت دارد و در شنونده احساس ناکامی را تداعی می کند. این تم ها بر انتقال دهنده های عصبی افراد مستعد، تاثیر می کند و باعث کاهش ترشح واسطه های شیمیایی در مغز شده که در نتیجه ء انباشته شدن این عناصر حیاتی، حزن و اندوه احساس می گردد.
ارتعاشات این تم اغلب تداعی کننده خاطراتی از ناملایمات گذشته است. ملودی هایی که فواصل فشرده و نزدیک به هم و ریتم کند دارند، حزن را بهتر منتقل می سازند. تم های حزین درحالت ملایم درد را تسکین می بخشند و در ایام سوگ و فراق، تحمل تالمات را آسان تر می سازند. احساس ناکامی را تعدیل و غربت و تنهایی را از دل بیرون می کنند و انرژی و هیجان خون را تخلیه می سازند.
استفاده بیش از حد از این تم، باعث رکود و کاهش انرژی شده و روحیه را خسته و حزین می سازد. بسیاری از نغمات حزین موسیقی مشرق زمین حاصل همدردی با با وقایع دشوار و گرفتاری های اجتماعی مردم بوده و این قطعات تا حدودی تألمات مردم را تسکین داده است.
۳- تم های هیجانی:
هیجان، واکنش انفعالی، شدید و فوری است که غالباً با تظاهرات بارز اعصاب خودکار و واکنش های فیزیولوژیک توام است و میل به جنبش و حرکت را به وجود می آورد. از تم های هیجانی می توان با ایجاد انرژی روانی، رغبت و انگیزه در کاهش حالات افسردگی و غمگینی بهره جست.
بعضی از سازندگان موسیقی از این گونه، برای تحریک و تحرک بدنی سود می جویند که مورد استقبال جوانان نیز قرار می گیرد. بسیاری از این تم ها ملودی های زیبایی دارند که اگر با متانت ارائه شوند و ارکستراسیون (ساز آرائی) مناسبی پیدا نمایند، اثرات ارزنده ای خواهند داشت.
۴- تم های شاد و فرح بخش:
تم هایی هستند که شادمانی و نشاط را توام با آرامش و متانت منتقل می سازند. این تم ها باعث انبساط خاطر و سرزندگی می شوند. تم های فرحبخش، احساس سرزندگی و شادمانی را برای کار و فعالیت افزایش می دهند. برای تقویت روحیه افراد یک اجتماع و سرزندگی و نشاط آن ها، مخصوصا کودکان و نوجوانان، تم های شاد و فرحبخش بسیار مفید و سازنده هستند.
۵- تم های آرام بخش:
تم های مطبوعی هستند که نه تحریک کننده، نه غم انگیز، نه هیجانی و نه وجد آورند. متن ملایم و یکنواخت ارتعاشات آن ها احساس آرامش را منتقل می کند. تم های آرامبخش به خاطر ریتم ملایم در فواصل وسیع و ارتعاشات موافق آن با استعداد مغز، باعث احساس ملایمت و آرامش می شود.
استفاده از این تم ها برای آرامش و تمرکز، بسیار مناسب است. این تم ها توازن عواطف، تعادل تخیل و وحدت فرآیندهای ذهنی را تقویت می کنند و از آن ها می توان در کاهش بسیاری از تنش ها استفاده کرد. موسیقی همچون دارو هر حالت روانی دارای ارتعاشات موجی خاصی است که بر حسب میزان و شدت آن احساس به وجود می آید. اصوات موسیقی می توانند ارتعاشات متنوعی ایجاد کنند و بر ترشحات و ارتعاشات سلول های عصبی تاثیر بگذارند.
همانطور که در تاثیر دارو و میزان و ترکیب عناصر اهمیت دارد، در موسیقی نیز نوع ارتعاش و میزان آن در تناسب با حالات روانی مطرح است. با پیشرفت بشر در علوم پزشکی و کامپیوتر، تاثیر ارتعاش موسیقی بر بدن و سلول های مغز قابل بررسی است. بررسی تغییرات حاصله کمک می کند تا ملودی های خاص برای ایجاد احساسات مختلف پیش بینی شود.
ثبت ديدگاه