حسادت کودکان

حسادت کودکان از جمله مسائل مهم در تربیت کودکان برای والدین است. وقتی انسان با پیشرفت یا موفقیت بیش از اندازه دیگران مواجه شود، حالتی به او دست می‌دهد که به آ‌ن احساس کهتری یا حقارت می‌گویند. درجات این احساس در افراد مختلف متفاوت است.

اگر احساس کهتری در فردی شدت یابد به صورت حسادت در می‌آید. حسادت در افراد مختلف شدت و ضعف دارد لیکن بزرگسالان به علت موقعیت اجتماعی و اهمیتی که برای روابط اجتماعی قائل هستند، این احساس راکمتر از خردسالان ظاهر می‌سازند.

مرکز روانشناسی اکسیر خدمات روانشناختی خود را توسط متخصصین مجرب در زمینه های مختلف از جمله مشاوره کودک، مشاوره فردی، مشاوره افسردگی، مشاوره اضطراب، مشاوره وسواس و … را به صورت حضوری و غیرحضوری به شما عزیزان ارائه می دهد.

اهمیت حسادت کودکان

حسادت یکی از شایع ترین واکنش هایی است که در اغلب کودکان و نوجوانان دیده می شود و والدین باید روشهای درمان حسادت کودکان را آموزش دیده باشند. حسادت زمانی بروز می کند که عامل رقابت منفی و مقایسه و هم چشمی و تبعیض مطرح باشد. حسادت علاوه بر ایجاد عصبانیت، تنفر و احساس خود کم بینی در بچه ها، باعث می شود در سنین بالاتر شخص تماس خود را با محیط و افراد اجتماع از دست بدهد و تنها بماند.

حسادت غالبا با ترس درونی و خشم همراه است. کودک حسود گمان می کند مظلوم واقع شده و کسی از او حمایت نمی کند پس او در صدد انتقام است و حسادت می ورزد.

از نظر روان شناسی حدود ۱/۵ سالگی حسادت در بچه ها ظاهر می شود و در ۲ تا ۴ سالگی به اوج خود می رسد. حسادت برای کودکی که فررند دیگری در خانه متولد می شود به صورت شب ادراری، خشم، اضطراب، افسردگی و بازگشت به رفتارهای دوران کودکی ظاهر می شود.

زمان شروع حسادت کودکان

برخی روانشناسان براین باورند که حسادت در سن ۱۵ تا ۱۶ ماهگی درکودکان آشکار می‌شود و در دو زمان یعنی از سن ۲ تا ۵ سالگی و دوران بلوغ به اوج خود می‌رسد. شاید بتوان گفت که شدیدترین مرحله حسادت، در دوران پیش از ۵ سالگی است زیرا دراین دوران کودک کاملا به والدین خود وابسته است و همه نیازهای او بویژه نیازهای عاطفی و روانی توسط آنها ارضا می‌شود و والدین تنها افراد مورد علاقه کوکان هستند.

شیوه های بروز حسادت کودکان

کودکان خردسال صریح‌تر هستند و بدون سیاست و پرد‌ه‌پوشی، حسادت خود را نشان می‌دهند. آنها به طور مستقیم به شما می‌گویند که از نوزاد تازه وارد متنفرند، یا آشکارا و پنهان به او صدمه می‌زنند. کودکان بزرگتر ممکن است حسادت خود را سرکوب کنند که در این صورت حسادت تغییر شکل می‌دهد و به صورت نشانه‌ها و بدرفتاری‌های ابراز می‌شود.

بنابراین وقتی کودکی از برادرش متنفر است ولی حق ندارد که احساساتش را بیان کند ممکن است این‌گونه تصور کند که برادرش را از پنجره به پایین پرت کرده است. این کودک دچار خیالات ممکن است به قدری وحشت‌زده شود که به طرف رختخواب برادرش برود تا ببیند که آیا او هنوز آنجا هست یا نه؟ او ممکن است از اینکه برادر را در سلامت و آرامش یافته است به قدری خوشحال شود که والدینش واکنش او را به حساب علاقه و محبت او نسبت به برادرش بگذارند.

گاهی برخی از کودکان از غذا خوردن خودداری می‌کنند، دچار بی‌اشتهایی می‌شوند یا تمارض می‌کنند و خود را به مریضی می‌زنند یا ترس بیجا از خود نشان می‌دهند. همه آن کارها به خاطر این است که توجه والدین را بیشتر به خودشان جلب کنند و از توجه آنها نسبت به فرد مورد حسادت بکاهند.

حسادت در بعضی کودکان به جای اینکه با واژه بیان شود با سرفه و جوش های پوستی نشان داده می‌شود. برخی از کودکان بسترشان را خیس می‌کنند و بعضی از کودکان خرابکار می‌شوند. آنها به جای بیان نفرتشان بشقاب‌ها را می‌شکنند. برخی دیگر ناخن‌هایشان را می‌جوند یا موهایشان را می‌کشند تا بدین‌سان تمایل‌شان را برای گاز گرفتن و آزار دادن برادرها یا خواهرهایشان پوشیده نگه دارند.

مرکز روانشناسی اکسیر تمام خدمات خود از جمله مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره طلاق، مشاوره جنسی و … را به افرادی که تحت پوشش بیمه بانک های طرف قرارداد اکسیر هستند رایگان ارائه می دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.

علل حسادت کودکان

حسادت از میل کودک به تنها محبوب مادر بودن سرچشمه می‌گیرد. این میل به قدری در کودک ریشه دارد که هیچ رقیبی را تحمل نمی‌کند. وقتی برادرها و خواهرها به دنیا می‌آیند کودک با آنها به رقابت می‌پردازد تا عشق و علاقه انحصاری پدر و مادر را از دست ندهد. این رقابت ممکن است آشکار یا پنهان باشد و این طرز برخورد والدین نسبت به حسادت آنها بستگی دارد.

اگر تولد نوزاد همزمان با شدت دلبستگی فرزند اول به والدین باشد حسادت بیشتر در کودک ایجاد می‌شود. هرقدر فاصله تولد بین دو کودک کمتر باشد احتمال بروز حسادت بیشتر است. گاهی حسادت در اثر تبعیض اولیای مدرسه، عدم توانایی در درک و فهم دروس، ترس از شکست و مردود شدن از امتحان یا آزار شاگردان بروز می‌کند. واکنش کودک اغلب به صورت حسادت، تمارض فرار از مدرسه، بی‌انضباطی و یا بی‌تفاوتی و بی‌رغبتی تحصیلی و بالاخره عقب‌ماندگی تحصیلی تظاهر می‌کند.

پیشگیری از حسادت کودکان

مهمترین روش پیشگیری از حسادت کودکان، ابراز علاقه و محبت، درک و ایجاد امنیت خاطر همراه با انضباط عادلانه است. زمانی که مادر فرزند دیگری به دنیا می‌آورد باید برنامه‌ها طوری تنظیم گردد که از بروز حسادت جلوگیری شود.
کودک بزرگتر در آن زمان نباید به مهدکودک فرستاده شود و اتاق خوابش نیز نباید تغییر یابد باید هر نوع تغییر، مدت‌ها قبل از تولد نوزاد جدید صورت گیرد، کودک را باید برای خرید وسایل نوزاد همراه برد و حتی بهتر است به کودک پول داد تا چیزهایی برای نوزاد خریداری کند.
اگر مادر به بیمارستان می‌رود بهتر است کودک در منزل خودش باشد به شرطی که شخصی را که قرار است از او مراقبت کند دوست داشته باشد وگرنه بهتر است به منزل یکی از اقوام نزدیک که مورد علاقه کودک است فرستاده شود.
باید کودک بزرگتر را به مراقبت از نوزاد تشویق کرد مثلا کودک بزرگتر در استحمام و عوض کردن پوشک او به مادر کمک کند و اشیای لازم را برایش بیاورد به شرطی که موافق این کار باشد و گرنه نباید وی را وادار به اطاعت و انجام چنین کارهایی کرد.
اگر کودکی می‌خواهد نوزاد را نوازش کند و با او بازی کند والدین باید اجازه این کار را به وی بدهند و در عین حال مراقبش باشند تا آزاری به نوازد نرسد.
وقتی که مادر نوزاد را بغل می‌کند بهتر است پدر با سایر اعضای حاضر در منزل، کودک بزرگتر را در آغوش بگیرند و او را نوازش کنند. باید کوشش کرد که کودک مطمئن شود والدین، او را مانند سابق دوست دارند وظیفه والدین است که عصبانیت و حسادت فرزند را تحمل کرده آن را بپذیرند نه اینکه مانند او عکس‌العمل نشان دهند.

راه های درمان حسادت

۱- فرو نشاندن حسادت کودکان از طریق فشار، اجبار یا تنبیه امکان پذیر نیست.

۲- تفهیم و آگاهی: به کودک گفته شود که ما تو را دوست داریم و اگر به کودک دیگر بیشتر توجه می شود به خاطر کوچکی و ناتوانی اوست.

۳- رعایت اعتدال: در عین توجه و محبت به کودک کوچکتر بخشی از محبت خود را متوجه کودکان دیگر کنید و از مقایسه آنها بپر هیزید.

۴- محبت در تنهایی: کودک حسود را در کنار خود بگیرید، دست بر سرو رویش بکشید تا احساس کند مورد توجه است.

۵- ایجاد زمینه اعتماد: به او اطمینان بدهید که از داشتن چنین فرزندی احساس لذت می کنید.

۶-ارجاع کار: کارهای کودک دیگر را در صورت تمایل به کودک حسود واگذار کنید مانند نگهداری، آرام کردن، لباس پوشاندن و….

۷- جرات دادن: باید به کودک حسود گفت؛ تو قوی و شجاع هستی و می توانی کارهای خودت را انجام دهی.

۸- عقده تکانی نگاه داشتن حسادت به زیان کودک است و لازم است آن را بیان کند و به پدر و مادر بگوید که کودک دیگر را دوست ندارد. به حفظ خونسردی او اجازه دهید تا احساسش را ببان کند.

۱۰- جابگزین کردن: گاه کودک حسود می خواهد برادر با خواهر خود را کتک بزند، بهتر است یک عروسک بزرگ به او داد تا دق دلی را یر آن خالی کند.

۱۱- سعی کنید نقاط مثبتی را در کودک حسود پیدا کنید و او را بدان خاطر بستایید.

۱۲- با بازی درمانی و نقاشی اجازه دهید بچه ها احساس خود را بیان کنند و تخلیه روانی شوند.

۱۳- اعتماد به نفس را در او افزایش دهید.

آنچه نباید انجام داد

از توجه و محبت افراطی به نوزاد در حضور دیگر فرزندان باید پرهیز کرد و نیز برای خوشایندی دیگر کودکان نباید از نوزاد بدگویی نمود.
مسئله حسادت کودکان را نسبت به نوزاد نباید درحضور وی برای اطرافیان یا میهمانان تعریف کرد زیرا شاید این توضیح دادن و محبت نمودن باعث وسوسه کودک برای حسادت بیشتر شود.
باتوجه به شرایط سنی مختلف و تفاوت‌های فردی فرزندان، طبیعی است که نمی‌توان تفاوت قائل نشد اما از تبعیض باید به شدت پرهیز کرد.
از مقایسه کردن فرزندان خانواده با افرادی که بهتر از او درخشیده‌اند باید اجتناب کرد. اگر قرار است مقایسه‌ای صورت گیرد با هر فرد با گذشته خودش مقایسه شود نه بادیگری.
کمبود نقایص بدنی، ضعف و … کودک نباید در حضور دیگر کودکان یا بزرگسالان مطرح شود. زیرا این امر عامل ایجاد احساس حقارت و حسادت است.
از توسل به فشار، اجبار، تهدید، سرزنش و یا احیانا تنبیه برای درمان حسادت کودکان باید پرهیز کرد. زیرا این افراد بیش از دیگران نیازمند محبت و مهربانی هستند.