مشکل اساسی خیلی از کارمندان و فروشندگان و کاسبان این است که در شرایط مساعد و مطلوب کار و کسبشان، نسبت به کارهای دیروز و برنامه‌ ریزی برای آینده بی‌ توجه هستند و تنها توجهشان را به اوضاع خوب و رضایت‌ بخش کنونی معطوف می‌ دارند. فراموش می‌ کنند که باید حساب دخل و خرج و سود و زیان دیروز را ثبت کنند و همیشه برای آینده‌ ای که ممکن است مثل امروز خوب و راحت نباشد، برنامه‌ ریزی کرده و آماده باشند.

آن ها اخبار موفقیت‌ های دیگر رقیبان را مهم نمی‌ شمارند و درباره‌ شان مطالعه و بررسی نمی‌ کنند. به همین جهت نمی‌ توانند در مواقع بحران مالی، کارایی و توانمندی گذشته‌ شان را بازیابند و برای نجات کسب و کارشان مفید واقع شوند. مجموع این رفتارهای شغلی باعث می‌ شود که رقابت بین بخش‌ های مختلف یک موسسه و کسب و کار هم از میان برود. آن ها دیگر اهمیت نمی‌ دهند که آیا این دپارتمان به بهترین شکل وظایفش را انجام می‌ دهد و کالا و خدمات ارائه شده آن بهترین کیفیت و کمیت را دارند یا خیر. حالا این سوال مطرح می­ شود که در این شرایط باید چه کار کنیم که کسب و کارمان را نجات دهیم؟ در این مقاله به پرسش شما پاسخ خواهیم داد…

تعریف مدیریت بحران

تلاش نظام یافته توسط اعضای سازمان همراه با ذینفعان خارج از سازمان، در جهت پیشگیری از بحران‌ ها و یا مدیریت اثر بخش.

تفاوت بحران با واقعه ناگوار

بحران توصیف کننده شرایطی است که در آن ریشه‌ های پدیده می‌ تواند مسائل و مشکلاتی مانند ساختارها و عملیات های مدیریتی نامناسب و یا شکست در تطابق با یک تغییر باشد، در حالی که منظور از واقعه ناگوار این است که شرکت با تغییرات مصیبت‌ بار پیش‌ بینی نشده، مواجه شده که کنترل کمی بر روی آن ها دارد.

ضرورت مدیریت بحران

جهان به طرف تشکیل دهکده جهانی در حرکت است. ما در یک جامعه جهانی به سر می‌ بریم که اجزای آن به وسیله یک سیستم بسیار پیچیده به هم مرتبط شده‌ اند. هنگامی که یک نفت‌ کش غول‌ پیکر در آلاسکا دچار سانحه می‌ شود یا زمانی که در یک کارخانه در هند گاز سمی نشت می‌ کند و یا آنگاه که یک فروند هواپیما در “لانگ ای لند” سقوط می‌ کند، در همان لحظه مردم دنیا از این خبرهای ناگوار آگاه می‌ شوند و خبرها با سرعت نور به همه جا می‌ رسند و پس از چند دقیقه، مردم در سراسر دنیا از این رویدادها آگاه می‌ شوند.

رسانه‌ ها و مردم بی صبرانه در انتظار شنیدن واقعیت ها و خبرهای دقیق و توضیحات لازم هستند. مسئولیت این اقدام بر عهده کسانی است که عملیاتی اثربخش مدیریت بحران را برنامه‌ ریزی و اجرا می‌ کنند. برای جلوگیری از شدید شدن بحران ها، از بین نرفتن روابط و مصون ماندن سازمان ها در مقابل تهدیدات و وقایع ناگوار وجود مدیریت بحران ضروری است. ممکن است با وقوع بحران در بخش خصوصی، شرکت ها مشتریان خود را و سازمان های غیرانتفاعی اعتبار و اعضای خود را از دست بدهند و به علاوه دولت ها متحمل دردسرهای فراوان شوند.

مدیریت بحران در سازمان ها

انواع بحران

  • بحران‌ های فوری: این بحران‌ ها دارای هیچ‌ گونه علامت هشدار دهنده قبلی نیستند و سازمان‌ ها نیز قادر به تحقیق در مورد آن ها و نیز برنامه‌ ریزی برای دفع آن ها نیستند.
  • بحران‌ هایی که به صورت تدریجی ظاهر می‌ شوند: این بحران‌ ها به آهستگی ایجاد می‌ شوند. می‌ توان آن ها را متوقف کرد و یا از طریق اقدامات سازمانی آن ها را محدود ساخت.
  • بحران‌ هایی ادامه دار: این بحران‌ ها هفته‌ ها، ماه‌ ها و یا حتی سال‌ ها به طول می‌ انجامد. استراتژی‌ های مواجهه شدن با این بحران‌ ها در موقعیت‌ های متفاوت بستگی دارد به فشارهای زمانی، گستردگی کنترل و میزان عظیم بودن این وقایع.

اقدامات اصلی قبل از وقوع بحران

  • پدیده‌ های ناگوار پیش‌ بینی شوند: نقاط بحران خیز و آسیب‌ پذیر پیش بینی شود.
  • برنامه‌ های اقتصادی تنظیم‌ گردند: در قالب یک مجموعه برنامه‌ پشتیبانی تنظیم می‌ گردند تا در صورت بروز مشکل، مورد استفاده قرار گیرد.
  • تیم‌ های مدیریت بحران تشکیل و آموزش داده شوند و سازماندهی گردند: این گروه‌ ها بر حسب نوع بحران هایی که احتمال وقوع دارند، از تخصص‌ های متعدد و متنوعی برخوردار می‌ گردند.
  • برای تکمیل برنامه‌ ها، آن ها را به صورت آزمایشی و با تمرین عملی به اجرا درآورد.

اقدامات اصلی در زمان وقوع بحران

  • تمرکز بر اشاعه اخبار اطلاعاتی که مورد تمایل عموم باشد.
  • مشخص کردن یک نفر به عنوان سخنگوی سازمان
  • ارسال پیام‌ ها و گزارش‌ ها به صورت حرفه‌ ای در رسانه‌ ها

اقدامات اصلی بعد از وقوع بحران

  • شناسایی عوامل ایجاد کننده بحران برای استفاده‌ های آینده
  • برقراری ارتباط با ذینفعان برای آگاه سازی آن ها از نتایج و اثرات بحران
  • آمادگی برای دعوای قضایی و شکایات حقوقی
  • اطلاعات دقیق و به موقع در مواقع اضطراری
  • کنترل رسوایی‌ های مالی
  • به حداقل رساندن تاثیر وقایع بحرانی بر شهرت سازمان
  • افزایش تخصص و تعهد سازمانی برای مواجهه با بحران
  • در نهایت انتظار می رود شرکت‌ هایی که دارای برنامه‌ های مدیریت بحران هستند، قادر باشند روابط کاری با رسانه‌ های خبری برقرار کنند و افرادی را در ادارات شناسایی کنند که به آن ها در اشاره اخبار برای عموم یاری می‌ رسانند.

 

نویسنده: دکتر محبوبه امیدی نژاد

مرکز روانشناسی اکسیر شهرک غرب