شناخت داروهای ضد افسردگی
داروهای ضد افسردگی داروهایی هستند که برای درمان افسردگی حاد و برخی شرایط دیگر (مثل اختلال شخصیت و اختلال اضطراب) مورد استفاده قرار می گیرند. تأثیر این داروها از طریق افزایش سطح سروتونین، نوراپینفرین و دوپامین در مغز صورت می گیرد. این داروها معمولاً به شکل قرص هستند و نحوه مصرف آن ها یکبار تا چند بار در روز است.
داروهای ضد افسردگی در رده های مختلفی قرار دارند. این رده ها عبارتند از مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIها)، داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای (TCAها) و سایر مهارکننده های جذب مجدّد سروتونین- نوراپینفرین (SNRIها) و مهارکننده های جذب مجدّد سروتونین (SSRIها). تمام داروهای ضد افسردگی تقریباً اثر مشابهی بر روی افسردگی دارند، هر چند بیماران مختلف ممکن است به یک دارو، واکنش بهتری نسبت به داروی دیگر نشان دهند.
مقاله مرتبط: افسردگی چیست؟
نکات مهم درباره داروهای ضد افسردگی
معمولاً دو تا سه هفته طول می کشد تا تأثیر داروهای ضد افسردگی آشکار گردد. درابتدا، فقط ممکن است اثرات جانبی آن ها (مثل تهوّع، خواب آلودگی، افزایش وزن) بروز کند. امّا در اغلب موارد، این اثرات جانبی، که از دارویی به داروی دیگر متفاوت است، ظرف یک یا دو هفته بهبود می یابد یا به طور کلّی مرتفع می شود. داروهای جدید ضد افسردگی، اثرات جانبی کمتری نسبت به داروهای قدیمی تر دارند.
هنگامی که مصرف داروهای ضدافسردگی به طور ناگهانی قطع گردد، ممکن است باعث عوارض ترک مصرف نظیر تهوّع، سردرد و سرگیجه شود. به طور کلّی توصیه می شود که بیماران به هنگام مصرف داروهای ضدافسردگی از مصرف الکل خودداری کنند. مصرف تعدادی از داروهای دیگر نیز ممکن است با داروهای ضد افسردگی تداخل داشته باشد. از این رو، بیماران باید پیش از شروع مصرف هر داروی ضد افسردگی جدیدی، پزشک خود را از تمام داروهایی که مصرف می کنند آگاه سازند.
مرکز روانشناسی اکسیر با داشتن متخصصین مجرب، انواع خدمات روانشناختی و روانپزشکی در زمینه تشخیص و درمان اختلال افسرگی به صورت حضوری و غیرحضوری (تلفنی یا تصویری) به شما عزیزان ارائه می دهد.
بی خطر بودن مصرف داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری هنوز به طور کامل شناخته نشده است. پاروکستین که از SSRI هاست احتمالاً با نقص های هنگام تولّد ارتباط دارد. خانم هایی که داروهای ضد افسردگی مصرف می کنند و پرستار و یا باردار هستند و یا می خواهند باردار شوند باید با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنند.
فلوکستین که از SSRI هاست، تنها داروی ضدافسردگی است که مصرفش برای کودکان به تأئید رسیده است. با وجود این، مراقبت نزدیک از هر کودکی که داروی ضد افسردگی مصرف می کند، به خاطر افزایش بالقوه خطر بروز فکر خودکشی به شدّت توصیه می شود. داروهای ضد افسردگی معمولاً در بیماران مسن تر نیز همانند بیماران جوان تر تأثیر می گذارد.
مقاله مرتبط: اثر داروهای ضدافسردگی بر کودکان و نوجوانان
درباره داروهای ضد افسردگی
داروهای ضد افسردگی در صورتی که مطابق دستور پزشک مصرف شوند، اعتیادآور نیستند. داروهای ضد افسردگی معمولاً به شکل قرص هستند و نحوه مصرف آن ها یکبار تا چند بار در روز است.
اعصاب توسط ناقل های عصبی بین یکدیگر پیام رد و بدل می کنند. برای هر پیام، تعداد زیادی ناقل عصبی آزاد می شود. بسیاری از ناقل های عصبی به «گیرنده ها» بر روی سایر اعصاب می چسبند. این گیرنده ها پیام ها را می خوانند. برخی از ناقل های عصبی نیز بدون آن که به گیرنده ها چسبیده شوند و خوانده شوند به سلول های عصبی باز گردانده می شوند. این فرایند که به آن «جذب مجدد» گفته می شود به اعصاب اجازه می دهد تا به جای آن که به تولید مداوم ناقل های عصبی بیشتر بپردازند، از همان ناقل ها دوباره استفاده کنند.
نحوه کارکرد داروهای ضدافسردگی
تأثیر داروهای ضد افسردگی از طریق افزایش سطح ناقل های عصبی سروتونین، نوراپینفرین و دوپامین (که جمعاً به آن ها مونوآمین گفته می شود) در سیناپس های (فواصل بین عصب ها) مغز است. مونوآمین ها در افکار، هیجانات، حافظه و تنظیم برخی کارکردهای بدن دخالت دارند. هنگامی که سطح این مواد شیمیایی خیلی پائین باشد، فرد دچار افسردگی می شود.
سطح مونوآمین ها از طریق مسدود کردن گیرنده هایی که پیام ها را می خوانند (مسدود کننده های گیرنده) و یا جلوگیری از جذب مجدّد مواد شیمیایی (مهارکننده های جذب مجدّد) قابل افزایش است. هنگامی که گیرنده ها مسدود شوند و یا از جذب مجدّد جلوگیری شود، مونوآمین ها در مغز افزایش می یابند. تأثیر داروهای ضد افسردگی بر روی مواد شیمیایی مغز ممکن است آنی نباشد. آغاز واکنش بیمار به دارو درمانی ممکن است چند هفته به طول بیانجامد.
بیمار باید حداقل به مدّت شش ماه به مصرف داروهای ضد افسردگی بپردازد. این زمان به دارو درمانی مجال تأثیر می دهد و خطر بازگشت بیماری را کاهش می دهد. مصرف داروهای ضد افسردگی، بسته به شرایط درمان، ممکن است ماه ها یا سال ها ادامه یابد.
داروهای ضد افسردگی باید دقیقاً همان گونه که تجویز شده اند مصرف شوند تا تأثیر مطلوب را داشته باشند. حذف یک نوبت مصرف می تواند باعث جلوگیری از عملکرد مناسب دارو گردد. همچنین قطع مصرف داروهای ضدافسردگی حتماً باید با مشورت پزشک صورت گیرد. بسیاری از مردم، به هنگام مواجه شدن اولیه با اثرات جانبی و عدم دستیابی به تأثیرات مثبت فوری، مصرف داروهای ضد افسردگی را قطع می کنند و به آن ها زمان لازم برای اثربخشی را نمی دهند. هنگامی که مصرف داروهای ضدافسردگی به طور ناگهانی قطع گردد، ممکن است عوارض ترک مصرف دارو (مثل تهوّع، سردرد، سرگیجه) بروز کند. از این عوارض معمولاً می توان با متوقف کردن تدریجی مصرف دارو جلوگیری کرد.
بیماران باید آگاهی داشته باشند که پزشک ممکن است برای حصول بهترین نتیجه با کمترین اثرات جانبی، به تغییر و تنظیم مقدار مصرف دارو بپردازد. به علاوه، اداره دارو و غذا (FDA) در آمریکا اعلام نموده است که داروهای ضد افسردگی ممکن است باعث افزایش خطر بروز افکار خودکشی در برخی بیماران گردد و بدین جهت، تمام کسانی که از طریق مصرف این داروها تحت درمان قرار دارند باید از نزدیک برای تغییرات غیرعادی رفتاری مورد مراقبت قرار گیرند.
مرکز روانشناسی اکسیر به افرادی که تحت پوشش بیمه ها هستند خدمات رایگان روانشناختی و روانپزشکی ارائه می دهد. جهت کسب اطلاعات درباره خدمات رایگان اینجا کلیک کنید.
انواع و تفاوت های داروهای ضد افسردگی
با وجودی که تمام داروهای ضد افسردگی تقریباً به یک اندازه موثرند امّا انواع و اقسام آن ها به بازار عرضه می شود. به طور کلّی، داروهای ضدافسردگی بر حسب این که بر کدامیک از ناقل های عصبی و چگونه اثر می گذارند، به رده های مختلفی تقسیم می گردند.
مهارکننده مونوآمین اکسیدار
مهار کننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIها) نخستین داروهای ضدافسردگی بودند که ساخته شدند. اثر بخشی آن ها از طریق مسدود کردن آنزیم های مونوآمین اکسیداز (مواد شیمیایی که ناقل های عصبی را می شکنند) است. در حال حاضر، MAOI ها به ندرت تجویز می شوند زیرا از یک سو مصرف آن ها به همراه برخی غذاها می تواند باعث مشکلات جدّی سلامتی گردد و از سوی دیگر، اثرات جانبی داروهای جدید ضدافسردگی به مراتب کمتر است. با وجود این، MAOI ها برای برخی اختلالات خاص، به ویژه هنگامی که سایر داروهای ضدافسردگی کارایی نداشته باشند، بسیار موثر هستند.
MAOI ها شامل ایزوکربوکسازید (با نام تجاری مارپلان)، فنلزین (با نام تجاری ناردیل) و ترانیل سیپرومین (با نام تجاری پارنات) می باشند.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCAها) برای سال های متمادی تنها جایگزین موجود برای MAOI ها بودند. TCA ها از جذب مجدّد ناقل های عصبی نوراپینفرین، سروتونین و با درجه کمتری، دوپامین در مغز جلوگیری می کنند. پزشکان معمولاً TCA ها را کمتر به عنوان نخستین دارو برای درمان تجویز می کنند زیرا داروهای جدیدتر ضدافسردگی اثرات جانبی کمتری دارند.
داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای شامل آمیتریپتیلین (با نام تجاری الاویل و اِندپ)، آموکساپین (با نام تجاری آسندین)، دزیپرامین (با نام تجاری نورپرامین)، دوکسپین (با نام های تجاری سینکوان و آداپین)، ایمیپرامین (با نام تجاری توفرانیل)، نورتریپتیلین (با نام های تجاری آونتیل و پاملور)، پروتریپتیلین (با نام تجاری ویواستیل) و تریمیپرامین (با نام تجاری سورمونتیل) می باشند.
علاوه بر این ها، داروی کلومیپرامین (با نام تجاری آنافرانیل) نیز به صورت غیررسمی تجویز می شود. بدین معنی که به منظوری غیر از منظور اصلی تجویز می شود زیرا هنوز تأئید اداره دارو و غذا (FDA) را به دست نیاورده است.
مهارکننده های جذب سروتونین
مهار کننده های جذب مجدّد سروتونین (SSRI ها) داروهای ضد افسردگی جدیدتری هستند که از MAOI ها و TCA ها، اثرات جانبی کمتری دارند. اثر بخشی آن ها از طریق مسدود کردن جذب مجدّد سروتونین بدون تأثیر گذاشتن بر سطح نوراپینفرین یا دوپامین است.
SSRI ها شامل سیتالوپرام (با نام تجاری سلکسا)، اسیتالوپرام (با نام تجاری لکساپرو)، فلوکستین (با نام های تجاری پروزاک و سارافم)، پاروکستین (با نام تجاری پاکسیل) و سرترالین (با نام تجاری زولافت) می باشند. در برخی موارد، فلووکسامین (لوواکس) نیز ممکن است به صورت غیررسمی تجویز شود.
مهارکننده جذب نوراپینفرین و دوپامین
مهارکننده های جذب مجدّد نوراپینفرین و دوپامین (NDRI ها) از طریق مسدود کردن جذب مجدّد دوپامین و نوراپینفرین، بدون تأثیرگذاری بر سطح سروتونین، اثر می کنند. این کار باعث اجتناب از بسیاری از تأثیرات جانبی مرتبط با سروتونین (مثل تأثیرات جانبی جنسی) می گردد. تنها NDRI موجود در آمریکا بوپروپیون (با نام تجاری ولبوترین) است.
مهارکننده های جدب مجدّد سروتونین و نوراپینفرین (SNRI ها)، جذب مجدّد سروتونین و نوراپینفرین را بدون اثرگذاری بر سطح دوپامین، مسدود می کنند. این داروهای ضد افسردگی شامل دولوکستین (با نام تجاری سیمبالتا) و ونلافاکسین (با نام تجاری افکسور) می باشند.
TCAها نیز در اصل جزء SNRI ها هستند. تعدیل کننده های نوراپینفرین- سروتونین، برخی گیرنده های خاص را که سروتونین و نوراپینفرین دریافت می کنند، مسدود می نمایند. تنها دارویی از این دسته که در آمریکا عرضه می شود میرتازاپین (رمرون) است.
برخی داروهای ضدافسردگی هم جذب مجدّد و هم گیرنده های سروتونین را مسدود می کنند. این تعدیل کننده های سروتونین شامل نفازودون (سِرزون) و ترازودون (دسیرل) می باشند. داروهای جدیدتر ضدافسردگی نیز در آزمایشگاه های مختلف در دست ساخت است.
بیماری هایی که با داروهای ضد افسردگی درمان می شوند
تمام داروهای ضد افسردگی تقریباً اثر مشابهی بر روی افسردگی دارند، هر چند بیماران مختلف ممکن است به یک دارو، واکنش بهتری نسبت به داروی دیگر نشان دهند. انتخاب این که از کدام داروی ضدافسردگی استفاده شود به عوامل چندی بستگی دارد که از آن جمله می توان به نشانه های بیمار، اثرات جانبی یک داروی خاص و اختلالات دیگری که بیمار ممکن است داشته باشد، اشاره کرد.
داروهای ضد افسردگی ممکن است برای درمان عوارض مربوط به افسردگی، همراه با داروهای دیگر تجویز گردند. برای مثال، افسردگی اگر همراه با نشانه های روان پریشی (مثل توهم و هذیان) باشد، معمولاً از طریق تجویز داروهای ضدافسردگی همراه با داروهای ضدجنون درمان می شود.
داروهای ضدافسردگی علاوه بر درمان افسردگی، کاربردهای درمانی بالقوه دیگری نیز دارند. برخی از آن ها مورد تأئید اداره دارو و غذا (FDA) قرار گرفته و برخی دیگر به صورت غیررسمی تجویز می گردند. یعنی با وجودی که به طور مشخص برای درمان یک وضعیت خاص مورد تأئید قرار نگرفته اند امّا اثربخشی آن ها در سطح وسیعی مورد پذیرش قرار گرفته و تجویز می گردند.
اختلالات دیگری که ممکن است با داروهای ضدافسردگی درمان گردند عبارتند از:
- افسرده خویی.
- شکل مزمن از افسردگی.
معمولاً SSRI ها برای درمان آن تجویز می گردند.
- اختلال دوقطبی: نوعی اختلال خلق و خو که مشخصه اش الگوهای متناوب شیدایی (مانیا) و افسردگی است. داروهای ضدافسردگی ممکن است بعد یا همزمان با داروهای تثبیت کننده خلق و خو، مورد استفاده قرار گیرند.
- اختلال عاطفی فصلی: نوعی اختلال خلق و خو که مشخصه اش الگوهای تکرار شونده افسردگی در خلال برخی فصل های خاص سال، به ویژه اواخر پائیز و زمستان است. بوپروپیون (با نام تجاری ولبوترین) اخیراً مجوز اداره دارو و غذای آمریکا را برای مصرف در مورد این اختلال به دست آورده است. این دارو جزء NDRI هاست.
- اختلال اضطراب: انواع گوناگونی از اختلالات اضطراب شامل اختلال وسواس (OCD)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال اضطراب تعمیم یافته (GAD) و اختلال هراس، با داروهای ضد افسردگی درمان می شوند. این اختلالات معمولاً با داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای (TCAها) و SSRI ها درمان می شوند.
- پراشتهایی روانی: نوعی اختلال تغذیه که مشخصه اش مصرف دوره ای، کنترل نشده و سریع مقادیر زیاد غذا در مدتی کوتاه و به دنبال آن احساس گناه، افسردگی یا بیزاری از خود و روی آوردن به روش های غیرمعمول برای تخلیه (مثل استفاده از مسهل یا ایجاد استفراغ) است. این اختلال با TCA ها، SSRI ها و MAOI ها درمان می گردد.
- اختلال نقص توجه/ بیش فعالی (ADHD). از بوپروپیون که جزء NDRI هاست ممکن است برای درمان
ADHD استفاده شود. - اوتیسم: این اختلال رشد که مشخصه اش تمایل به مجذوب خود بودن و وجود مشکلات در ارتباطات و رفتار است، به وسیله SSRI ها درمان می گردد.
- اختلال مرزی شخصیت.: این اختلال شخصیت که مشخصه اش رفتار تکانشی (رفتار ناگهانی و برنامه ریزی نشده) و فرایندهای ناسالم فکری است توسط
SSRI ها درمان می شود. - بی اختیاری ادرار: معمولاً TCA ها برای درمان این مورد تجویز می گردند.
- اختلالات درد مزمن: بسیاری از اختلالات دردهای مزمن (مثل درد عصبی و سردردهای میگرنی) با TCAها و SNRI ها درمان می شوند.
علاوه بر موارد فوق، بوپروپیون به بیمارانی که در تلاش برای ترک سیگار هستند نیز داده می شود.
نکات مورد توجه در ارتباط با داروهای ضد افسردگی
تمام داروهای ضد افسردگی ممکن است خطر تشنّج را در برخی از بیماران از جمله آن هایی که صرع دارند، افزایش دهند.
SSRIها و SNRI های غیرسه حلقه ای معمولاً برای بیمارانی که دارای سابقه تشنّج هستند مناسب ترند.
بیمارانی که دارای مشکل پروستات (مثلاً بزرگ شدن پروستات)، انواع خاصی از گلوکوم (یک نوع بیماری چشمی که به آن «آب سبز» هم گفته می شود) یا مشکلات قلبی باشند معمولاً مورد تجویز داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای (TCAها) قرار نمی گیرند. معمولاً از بیمارانی که مشکل قلبی یا سن بالاتر از ۴۰ سال داشته باشند، قبل از تجویز TCA ها نوار قلب گرفته می شود.
مصرف بوپروپیون که جزء NDRI هاست برای بیمارانی که دارای سابقه ضربه مغزی، غدّه در سلسله اعصاب مرکزی یا اختلال تغذیه ای فعال باشند توصیه نمی شود. بوپروپیون حتی در بیمارانی که چنین سابقه هایی نداشته باشند نیز می تواند باعث تشنّج گردد.
MAOI ها معمولاً برای بیمارانی که دارای فشار خون بالا و نارسائی احتقانی قلب هستند تجویز نمی گردند. همچنین تعدیل کننده های سروتونین معمولاً برای کسانی که بیماری قلبی دارند توصیه نمی شود.
اگر به دنبال مرکز روانشناسی خوب در زمینه تشخیص و درمان انواع افسردگی می گردید به مرکز روانشناسی اکسیر مراجعه نمایید.
اثرات جانبی احتمالی داروهای ضد افسردگی
داروهای ضد افسردگی جدیدتر معمولاً مطمئن ترند و توسط بیماران بهتر تحمل می شوند. اغلب اثرات جانبی این داروها موقتی و بسته به مقدار مصرف است. بدین معنی که با کاهش مقدار مصرف، بهتر و با افزایش آن، بدتر می شوند.
اداره دارو و غذای آمریکا (FDA) هشدار داده است که داروهای ضد افسردگی می توانند خطر خودکشی را در برخی افراد خاص افزایش دهند. دلیل این اثر جانبی به درستی شناخته شده نیست. امّا شاید دلیل آن این باشد که داروهای ضدافسردگی غالباً پیش از آن که اثرات جانبی افسردگی مثل غمگینی یا اضطراب را تخفیف دهند، اثرات جانبی فیزیکی (جسمی) افسردگی مثل خستگی را بهبود می بخشند. در برخی موارد، این به افرادی که سابقه اقدام به خودکشی داشته اند، انرژی دوباره ای برای انجام عمل خود می دهد. به این جهت، این نکته حائز اهمیت است که افرادی که داروهای ضد افسردگی مصرف می کنند باید برای رفتارهای غیرمعمول، مورد مراقبت قرار داشته باشند.
اثرات جانبی غالباً در خلال مراحل اولیه درمان با داروهای ضدافسردگی روی می دهد. پزشک معمولاً توصیه های لازم را برای چگونگی مدیریت آن ها به بیمار می کند. این اثرات جانبی عبارتند از:
- تهوّع. اگر دارو همراه با غذا مصرف شود کاهش می یابد.
- افزایش وزن. خوردن غذاهای سالم و ورزش کردن می تواند این اثر جانبی را کاهش دهد. این اثر جانبی بیشتر با مصرف TCAها روی می دهد.
- خستگی. مصرف دارو قبل از خواب می تواند این اثر جانبی را کاهش دهد.
- بیخوابی. مصرف دارو در صبح ها می تواند به تخفیف این اثر جانبی کمک کند. این اثر جانبی بیشتر با مصرف SSRIها روی می دهد.
- خشکی دهان. جرعه جرعه آب خوردن، یخ مکیدن و آدامس جویدن می تواند به تخفیف این اثر جانبی کمک کند. این اثر جانبی بیشتر با مصرف TCAها روی می دهد.
- یبوست. خوردن مواد فیبردار به کاهش این اثر جانبی کمک می کند. این اثر جانبی بیشتر با مصرف TCAها روی می دهد.
- سرگیجه. مصرف دارو قبل از خواب می تواند به کاهش این اثر جانبی کمک کند.
- بیقراری. ورزش کردن می تواند به کاهش این اثر جانبی که بیشتر با مصرف SSRIها روی می دهد، کمک می کند.
- اختلال جنسی. شامل کاهش میل جنسی و مشکل در رسیدن به اوج لذت در فعالیت جنسی (ارگاسم) است. این اثر جانبی به احتمال زیاد به هنگام مصرف SSRIها روی می دهد. تغییر داروی ضدافسردگی به دارویی که به اختلال جنسی ارتباطی نداشته باشد، مثل بوپروپیون، نفازودون یا میرتازاپین، و یا SNRIها می تواند به کاهش این اثر جانبی کمک کند.
چنانچه مصرف داروهای ضد افسردگی به طور ناگهانی قطع گردد، بیمار ممکن است با عوارض ترک مصرف روبرو شود. این عوارض معمولاً با خارج شدن دارو از سیستم بدن بیمار یا پس از آن که بدن بیمار فرصت کافی برای تنظیم خود با تغییر دارو را به دست آورد، از میان می رود. عوارض ترک مصرف، تقریباً همان اثرات جانبی دارو درمانی به علاوه سردرد، تحریک پذیری، اسهال و احساس سوزش است.
عوارض سروتونین
عارضه سروتونین، هر چند بسیار نادر است، امّا یک خطر جدّی در هر نوع دارو درمانی که باعث افزایش سطح سروتونین می شود است و باید هر چه سریع تر تشخیص داده شود. این عارضه غالباً بر اثر تأثیر متقابل دارویی (مثلاً مصرف همزمانMAOI ها یا TCA ها و SSRI ها) روی می دهد. این وضعیت ممکن است نهایتاً به از بین رفتن عضلات و از کار افتادگی کبد بیانجامد. نشانه های اولیه شامل گیجی و سرخ شدن صورت است.
عوارض بوپروپیون
بوپروپیون که جزء NDRI هاست، کمترین اثر جانبی در زمینه امور جنسی را دارد و معمولاً باعث افزایش وزن نیز نمی شود. این دارو در موارد نادر، ممکن است باعث دلشوره یا بیقراری حرکتی (ناتوانی برای آرام نشستن) شود. اثرات جانبی متداول بوپروپیون شامل ورم روده و عرق کردن زیاد است.
SNRI ها در موارد نادری ممکن است باعث افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب و گیجی شوند. نفازودون که تعدیل کننده سروتونین است می تواند باعث گیجی یا تغییر دید (مثل تاری) گردد. نفازودون نباید برای بیمارانی که مشکل کبدی دارند تجویز شود. اداره دارو و غذا (FDA) در سال ۲۰۰۲ هشداری در مورد خطر از کارافتادگی کبد در بیمارانی که با نفازودون مداوا می شوند صادر کرد.
عوارض ترازودون
ترازودون که تعدیل کننده سروتونین است نیز می تواند باعث خواب آلودگی شدید شود و هر چند از طرف FDA برای درمان بیخوابی مورد تأئید قرار نگرفته است امّا مقدار کمی از آن همراه با دیگر داروهای ضدافسردگی بدین منظور تجویز می گردد. سایر اثرات جانبی ترازودون شامل سرگیجه، منگی، خشکی دهان و تاری دید است. این دارو همچنین می تواند باعث وخیم تر شدن مشکلات قلبی گردد. به علاوه، ترازودون تنها داروی ضدافسردگی است که می تواند باعث نعوظ دائم و دردناک در مردان گردد. نعوظ دائم ناشی از مصرف ترازودون ممکن است به خودی خود مرتفع نگردد و به عمل جراحی نیاز داشته باشد.
داروهای ضد افسردگی و تداخل دارویی
معمولاً مصرف الکل در زمانی که هر نوع داروی ضدافسردگی در حال استفاده باشد توصیه نمی گردد. داروهایی که بر کبد تأثیر می گذارند ممکن است باعث افزایش سطح اغلب داروهای ضد افسردگی در سیستم بدن گردند و این امر به نوبه خود، اثرات خطرناکی نظیر مصرف بیش از حدّ دارو به همراه داشته باشد. این امر خصوصاً در مورد داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای (TCAها) صادق است.
سایمتیدین (با نام تجاری تاگامت) که برای درمان سوزش سردل و ترش کردگی مصرف می شود می تواند اثربخشی بسیاری از داروهای ضد افسردگی مثل دسیپرامین، دوکسپین، ایمیپرامین، پاروکستین و سرترالین را افزایش دهد.
از سوی دیگر، کشیدن سیگار می تواند باعث کاهش اثربخشی برخی TCAها گردد. بعضی از TCA ها ممکن است حساسیت پوست به نور خورشید را افزایش دهند. به طور کلّی توصیه می شود که بیمارانی که از این دارو استفاده می کنند، هنگام خروج از خانه، لباس هایی بپوشند که مانع تابش مستقیم نور خورشید به بدنشان شود. برخی داروها، مثل بعضی آنتی اسیدهای خاص، ممکن است اثر بخشی بعضی از SSRI ها را کاهش دهند.
MAOI ها می توانند تداخل خطرناکی با سایر داروها داشته باشند و بدین خاطر به هنگام مصرف آن ها باید محدودیت هایی بر روی رژیم غذایی و مصرف سایر داروها اعمال گردد.
عوارض مصرف بیش از اندازه داروهای ضد افسردگی
داروهای جدیدتر ضدافسردگی عموماً در صورت مصرف بیش از اندازه، خطرات کمتری از داروهای قدیمی تر دارند. بسیاری از این داروهای جدید باعث اثرات جانبی ناخوشایندی می گردند امّا معمولاً در صورت مصرف بیش از اندازه تجویز شده از سوی پزشک، مهلک نیستند. در اغلب موارد، عوارض مصرف بیش از اندازه، مشابه اثرات جانبی دارو، امّا شدیدتر است.
داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای (TCAها) در صورت مصرف بیش از اندازه، می توانند بسیار خطرناک باشند و احتمالاً باعث مرگ بیمار شوند. در صورت بروز هر یک از عوارض مصرف بیش از اندازه دارو باید فوراً به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کرد. عوارض مصرف بیش از اندازه داروهای ضدافسردگی عبارتند از:
- تپش سریع قلب
- تشنج
- خشکی مخاط
- پوست خشک و داغ
- باز شدن مردمک چشم
- بیقراری
- توهم
- فشار خون بالا
- تپش نامنظم قلب (آریتمی)
عوارض مصرف بیش از اندازه بوپروپیون که جزء NDRI هاست عبارتند از:
- تشنج
- توهم
- از دست دادن تمرکز
- تپش سریع قلب
مصرف بیش از اندازه ونلافاکسین که جزء SNRI هاست ممکن است باعث عارضه ای نشود. امّا اگر عارضه ای داشته باشد به شکل خواب آلودگی، افزایش ضربان قلب، حافظه ضعیف و لرزه اندام ها (خفیف تر از تشنج) ظاهر می گردد. عوارض مصرف بیش از اندازه نفازودون که یک تعدیل کننده سروتونین است شامل فشار خون پائین و خواب آلودگی مفرط می باشد.
نکاتی در مورد مصرف داروهای ضدافسردگی در دوران بارداری
مصرف داروهای ضدافسردگی در دوران بارداری و دوران شیردهی مادر باید تحت نظر پزشک و با احتیاط ویژه صورت گیرد. اغلب داروهای ضدافسردگی ظاهراً ارتباطی با افزایش خطر نقص های هنگام تولد یا سقط جنین ندارند. امّا ذکر این نکته حائز اهمیت است که پاروکستین که جزء SSRI هاست احتمال بیشتری دارد که با نقص های هنگام تولد ارتباط داشته باشد و برخی داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است با کاهش وزن نوزاد بی ارتباط نباشند.
مصرف اغلب داروهای ضد افسردگی ظاهراً در دوران شیردهی بلامانع است. با وجودی که مقداری از مواد دارویی از طریق شیر مادر دفع می شود امّا ظاهراً آسیبی به کودک نمی رساند. شایان ذکر است که مزایا و خطرات احتمالی داروهای ضدافسردگی باید برای هر بیمار به طور جداگانه ارزیابی می گردد.
MAOI ها و داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای احتمالاً خطرات بیشتری از SSRI ها به همراه دارند. هر خانمی که داروی ضدافسردگی مصرف می کند و پرستار یا باردار است و یا برای باردار شدن برنامه ریزی کرده است باید با پزشک متخصص زنان و زایمان در این مورد مشورت کند.
نکاتی در مورد مصرف داروهای ضدافسردگی در دوران کودکی
فلوکستین که جزء SSRI هاست تنها داروی ضدافسردگی است که مصرفش برای کودکان بلا مانع تشخیص داده شده است، هر چند سایر SSRI ها (و فقط SSRIها) نیز ممکن است برای کودکان تجویز گردند. با وجود این، چون اداره دارو و غذا اعلام کرده است که مصرف داروهای ضدافسردگی، ممکن است خطر بروز افکار مربوط به خودکشی را افزایش دهد، مراقبت نزدیک از هر کودکی که داروی ضدافسردگی مصرف می کند به شدّت توصیه می شود.
نکاتی در مورد مصرف داروهای ضدافسردگی در دوران بزرگسالی
اثر بخشی داروهای ضدافسردگی در بزرگسالان مشابه جوانان است. هر چند بیماران مسن تر ممکن است نسبت به اثرات جانبی دارو حساستر باشند و بدین خاطر معمولاً بهتراست با اندازه مصرف کمتری شروع به خوردن دارو کنند. اثر بخشی داروهای ضدافسردگی دراین بیماران ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشد. داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای به خاطر اثرات جانبی شان برای بیماران مسن تجویز نمی گردند.
سوالاتی برای پرسیدن از پزشک در مورد داروهای ضدافسردگی
بیماران در صورتی که پرسش های خود را از قبل آماده کنند می توانند بحث معنی دارتری با پزشک خود در مورد وضعیت بیماریشان داشته باشند.سوالات زیر در همین رابطه تهیه شده است:
۱- آیا مصرف داروهای ضدافسردگی برای وضعیت من مناسب است؟
۲- داروهای ضدافسردگی دقیقاً چقدر وضعیت مرا بهبود خواهند بخشید؟
۳- آیا مطمئنید که من به داروهای ضدافسردگی نیاز دارم؟
۴- کدام داروی ضدافسردگی برای من مناسب است؟
۵- اگر مصرف داروی ضدافسردگی اثربخش نبود، چه باید کرد؟
۶- از کی باید منتظر بروز علائم بهبودی باشم؟
۷- کدام اثرات جانبی را باید فوراً به شما اطلاع دهم؟
۸- اگر اثرات جانبی دارو ازحدّ تحمل من فراتر بود، باید چه کنم؟
۹- اگر تصادفاً یک نوبت مصرف دارو را فراموش کنم چه اتفاقی می افتد؟
۱۰- اگر در دوره ای که داروی ضدافسردگی مصرف می کنم، باردار شوم چه اتفاقی می افتد؟
ثبت ديدگاه