تاثیر هوش هیجانی
تاثیر هوش هیجانی بر ابعاد مختلف زندگی حائز اهمیت است. در تمام نظام‌های تعلیم و تربیت، میزان پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان شاخص موفقیت در فعالیت‌های علمی و آموزشگاهی است. اگرچه نمره آزمون هوش می‌تواند ملاک نسبتاً خوبی برای تعیین موفقیت افراد باشد اما باید توجه داشت که این گونه آزمون‌ها قادر به اندازه‌گیری همه جنبه‌های هوش نیستند. به طور کلی، آزمون‌های هوش بیشتر به سنجش توانایی درک امور انتزاعی می‌پردازند.
جرنیس معتقد است از زمانی که مطالعه هوش آغاز شد، بر جنبه‌های شناختی آن نظیر حافظه و حل مسأله تأکید شده است، با وجود اینکه عوامل دیگری از جمله انگیزش، علاقه به تحصیل، محیط مناسب و… نیز در پیشرفت تحصیلی دخالت دارند. در این مقاله به موضوع تاثیر هوش هیجانی و اهمیت آن می‌پردازیم.
برای سنجش میزان هوش هیجانی خود می‌توانید اینجا کلیک کنید.
نقش و اهمیت هوش هیجانی در عملکرد تحصیلی
روانشناسان معتقدند که هوشبهر تنها مهارت‌های ریاضی و کلامی را شامل می‌شود و بهره هوشی نمی‌تواند به عنوان تنها پیش‌بینی‌کننده موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان باشد.نقش و تاثیر هوش هیجانی در پیشرفت تحصیلی باید بهتر درک شود. فاکتورهای غیرشناختی مثل هوش هیجانی مکمل یا افزایش‌دهنده توانایی‌های شناختی دانش‌آموزان است. طیف گسترده‌ای از هوش وجود دارد که سبب موفقیت فرد در حیطه‌های مختلف می‌شود و موفقیت در زندگی را تضمین می‌کند. مطالعات انجام شده بیانگر نقش و اهمیت هوش هیجانی در ابعاد مختلف زندگی اعم از تحصیل، اجتماعی و سلامت روانی است.
موضوع هوش هیجانی و استفاده از آن در فرآیند تدریس و یادگیری، موضوعی است که در سیستم‌های آموزشی توجه زیادی را به خود جلب کرده و مبانی نظری آن شکل گرفته است. نظام آموزشی ما هنوز بر بهره هوشی تأکید می‌کند و نقش و جایگاه هوش هیجان در حوزه تعلیم و تربیت کمرنگ است.
چرنیس معتقد است که هیجانات و احساسات خوب به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا بهترین توان را ارائه دهند. مطمئناً دانش‌آموزانی که بی‌انگیزه هستند و تفکرات منفی دارند، مشکلات بیشتری در رسیدن به توان خود نسبت به سایرین دارند. هوش شناختی صرفاً یکی از عوامل مهم در تعیین موفقیت تحصیلی است. هوش هیجانی نیز نقش و اهمیت ویژه در عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دارد.
تاثیر هوش هیجانی بر سازگاری
در مطالعات بسیاری هوش هیجانی به عنوان یکی از مهم‌ترین و قدرتمندترین عوامل تأثیرگذار بر سازگاری آموزشی شناخته شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که بین نمره هوش هیجانی و معدل، همبستگی مثبت معنی‌داری وجود دارد. به این معنی که دانش‌آموزانی که نمره هوش هیجانی بیشتری داشتند، معدل آنها بیشتر بوده است و بالعکس.
هوش هیجانی به عنوان یکی از مؤلفه‌های تنظیم‌کننده مسائل شناختی، در طراحی برنامه‌های سازگاری هیجانی و اجتماعی کودکان، نوجوانان و جوانان مورد توجه و استفاده بسیاری از روانشناسان، مشاوران، دانشمندان تعلیم و تربیت، متخصصان بهداشت روان و سایر افرادی قرار گرفته است که به نحوی با دانش‌آموزان سر و کار دارند. بسیاری از این متخصصان بر این امر تأکید می‌کنند که بین متغیرهای هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی در دوره‌های مختلف سنی و در میان دختران و پسران ارتباط نزدیکی وجود دارد، به گونه‌ای که با افزایش یا کاهش یک متغیر، تغییراتی در متغیر دیگر به وجود می آید.
اهمیت این مبحث باعث شده است تا هوش هیجانی به اندازه هوش تحلیلی و شناختی مورد بحث قرار گیرد و بتواند در پیش‌بینی موفقیت تحصیلی و شغلی افراد مؤثر واقع شود. بیان شده است که هوش هیجانی، حتی بیشتر از هوش تحلیلگر، پیش‌بینی‌کننده موفقیت در مدرسه، کار و محیط خانواده است.
مقاله مرتبط: اهمیت هوش هیجانی
مقاله مرتبط: اندازه گیری و افزایش هوش هیجانی کودکان
اهمیت هوش هیجانی و تأثیر آن بر تفکر
اهمیت هوش هیجانی از این لحاظ است که نقش تسهیل‌کننده‌ای بر تفکر و یادگیری دارد. هیجانات به دو شیوه عمده می‌توانند فرآیند تفکر را تحت تأثیر خود قرار دهند:
الف- با مجبور کردن فرد به فکر کردن به صورت سازگار با حالات خلقی به نحوی که کودکان وقتی مشغول انجام یک تکلیف هستند (تسهیل تفکر از طریق هیجان)، بیشتر احتمال دارد که در مواقع خوشحالی مسائل را از منظر مثبت‌گرایانه و خوش‌بینانه بنگرند، برعکس زمانی که ناراحت هستند، آن را از منظر بدبینانه و هنگامی که مضطرب و عصبانی هستند، آن مسائل را از منظر تهدیدآمیز نگاه کنند.
بنابراین، افراد خوب پرورش یافته در این زمینه، قادر هستند مسائل را از دیدگاه چندگانه ملاحظه کنند. این نوع استعداد احتمالاً مهارت حل مسأله (توانایی برطرف کردن مشکلات و رسیدن به اهداف به صورت خلاق و بر پایه ایده‌های فردی) را تسهیل می‌بخشد و حتی توضیح می‌دهد که چرا افراد دارای نوسانات خلقی، نسبت به افرادی که دارای خلق ثابتی هستند، خلاقیت‌های بیشتری را از خود نشان می‌دهند. تسهیل هیجانی تفکر، بر این موضع متمرکز است که چگونه هیجان بر سیستم اثر می‌گذارد و به این ترتیب چگونه می‌تواند برای حل مسأله، استدلال، تصمیم‌گیری و کارهای خلاقانه به کار رود. البته، شناخت می‌تواند تحت تأثیر هیجانات منفی از قبیل اضطراب و ترس مختل شود.
ب- با دادن اطلاعات درباره حالات خلقی که به موجب آن، فرد از حالات مختلف خود مانند خوشحالی، ناراحتی، ترس یا عصبانیت آگاه می‌شود؛ یعنی کنترل حالات هیجانی از طریق فرآیند نام‌گذاری آنها (کار، ۲۰۰۴). از این طریق امکان کنترل حالات هیجانی و تمرکز بر اهداف حاصل می‌شود. عدم کنترل و هماهنگی هیجانات، باعث بروز نارضایتی و در نتیجه افت تحصیلی و گریز از مدرسه، ترک تحصیلی و… می‌شود.
از جانب دیگر، هیجانات می‌توانند در سیستم‌های شناختی اولویت ایجاد کنند، به این معنی که فرد از بین هیجانات و حالات احساسی مختلف کدام یک را برگزیده و مهم بشمارد و بدان تمرکز کند.
به صورت خلاصه هوش هیجانی به شیوه‌های گوناگونی بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان اثرگذار است. این روش‌ها به طور خلاصه به شرح زیر است:
ـ تأثیر بر تعاملات و کیفیت روابط بین‌فردی با همسالان و همکلاسی‌ها
ـ ایجاد سازگاری و مهارت حل مسأله
ـ توانایی مدیریت هیجانات و غلبه بر عوامل هیجانی منفی که عملکرد تحصیلی را مختل می‌کنند (مانند قطع روابط با دوستان، مشکلات خانوادگی و…)
ـ ایجاد گرایشات فردی در حرکت به سمت فعالیت‌های خاص (اقدام برای تلاش و فعالیت درسی زیاد یا برعکس)
ثبت ديدگاه