اعتماد به نفس و خودارزشمندی در کودکان
آیا هیچ وقت آرزو کرده‌اید که به کودکتان اعتماد به نفس و خودارزشمندی اعطا کنید که برای تمام عمر وی مثمرثمر باشد. این ایده بسیار خوب است اما انجام آن نیاز به صبر و حوصله و تلاش دارد. تکمیل و تکامل اعتماد به نفس دارای فرآیندی طولانی است. اعتماد به نفس و خودارزشمندی از جمله مفاهیمی است که به دلیل اهمیت آن در رشد و تقویت خودباوری و نگرش مثبت به جهان، از اهمیت بسیاری برخوردار است.
باورهای منفی و برداشت‌های غیرواقعی از خود موجب رشد افکار و احساسات غیرمعمول می‌شود که در مراحل بعدی رشد، عملکرد کودک را در روابط اجتماعی و موقعیت‌های تحصیلی و دیگر عرصه‌های زندگی تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. به طور کلی اعتماد به نفس شامل درک ارزش‌های شخصی و توانایی‌هایمان است. کودکان در این ارتباط در سنین مختلف رشدشان دارای برخوردهای متفاتی هستند.
مقاله مرتبط: نقش پر رنگ والدین در اعتماد به نفس کودکان
اعتماد به نفس و خودارزشمندی در سنین مختلف
طفولیت
اعتماد به نفس در اطفال با توجه به نیازهای اولیه آنان و حس اعتمادسازی‌شان بروز می‌کند. وقتی اطفال گریه می‌کنند، می‌خواهند به شما بگویند که گرسنه‌اند، خواب آلوده‌اند، سردشان است، خیس هستند یا تنها هستند. روشی که شما به کودک پاسخ می‌دهید، برای آنها دارای معانی زیادی است. کودکان نیاز به توجه و آغوشی گرم دارند. آنها نیاز دارند که بزرگ‌ترها با آنها صحبت کنند، برایشان آواز بخوانند و با آنها بازی کنند. وقتی این نیازهای اولیه برآورده شود، کودک دارای حس اطمینان و امنیت خواهد شد.
هنگام غذا خوردن با کودک خود ارتباط برقرار کنید تا غذا خوردن برایش تجربه‌ای لذت‌بخش باشد. کودکان ممکن است معانی کلیه لغاتی که ما استفاده می‌کنیم را متوجه نشوند اما به نحوی می‌توانند احساسات ما را از صدا، تبسم و خنده‌مان درک کنند. روشی که با آنها ارتباط برقرار می‌کنید، برای آنان به خوبی این امر را مشخص می‌کند که والدین از بودن با آنها لذت می‌برند یا نمی‌برند.
کودکان نوپا
اولین قدم که کودک برای دور شدن از بچگی برمی‌دارد، قدمی است به سمت عدم وابستگی. در بعضی مواقع این عدم وابستگی‌ها به کودک یک حس ریاست‌مآبانه‌ای را می‌دهند. کلماتی مانند «نه»، «مال من» و «من می‌کنم» کلمات مورد علاقه‌شان است. برای او یک محیط مطمئن درست کنید و اجازه دهید که این حس عدم وابستگی‌اش را پرورش دهد. وقتی والدین میل او را در ارتباط با کمک در بیرون آوردن جوراب‌هایش یا پاک کردن میز تشویق می‌کنند، به کودک اجازه می‌دهند که مهارت‌های مختلف خود را تقویت کند و دارای حس اعتماد به نفس قوی‌تری شود.
کودکان پیش‌دبستانی
در این زمان کودکان می‌توانند خودشان غذا بخورند و لباس بپوشند. آنها بسیار علاقه دارند که از بزرگ‌ترها تقلید کنند. آنها بسیار مشتاقند که دیگران را راضی و خشنود سازند. اعتماد به نفس و خودارزشمندی کاملاً در اینجا مرتبط با یادگیری مهارت‌های جدید است. در ۵ یا ۶ سالگی کودکان شروع به رشد و توسعه آگاهی‌شان در ارتباط با علائق شخصی و مهارت‌هایشان می‌کنند. آنها بیشتر به جزئیات و رفتار دیگر کودکان توجه می‌کنند. در حالی که در نقاشی پیشرفت می‌کنند، شنیدن نارضایتی آنان امری عادی است. آنها دوست دارند نقاشی‌شان کاملاً شبیه یک پرنده واقعی یا کامیون واقعی باشد. این نارضایتی لزوماً نشان‌دهنده اعتماد به نفس پایین آنها نیست. این امر نشان‌دهنده این است که آنان شروع به بیشتر دانستن در ارتباط با خودشان و توانایی‌هایشان کرده‌اند.
مقاله مرتبط: ساختن عزت نفس کودکان ۸ تا ۱۲ ساله
نکاتی پیرامون افزایش اعتماد به نفس و خودارزشمندی در کودکان
سعی کنید که مربی باشید تا صرفاً یک تشویق‌کننده. توجه داشته باشید که تلاش برای افزایش اعتماد به نفس کودکان با ارائه تشویق‌های تصادفی، اغراق‌آمیز، بی‌جا یا سحطی که منوط به پیشرفت و موفقیت نیستند، کار درستی نیست. دوست داشتن بی‌قید و شرط یک چیز است، جایزه دادن به کودک به خاطر بازنده شدن در یک مسابقه یک چیز دیگر. یک تشویق‌کننده تنها تشویق می‌کند، در حالی که یک مربی از تشویق برای رشد و بالا بردن اعتماد به نفس استفاده می‌کند. برای مثال هنگامی که کودکتان میز را می‌چیند، می‌توانید بگویید «تو کار خوبی انجام دادی، تو قاشق و چنگال‌ها را درست در جای خودش قرار دادی و دستمال سفره را هم فراموش کردی». تشویق‌های ویژه و خاص برای کودک مفهوم بیشتری نسبت به خلاصه‌گویی‌هایی نظیر «تو خیلی عالی هستی» دارد.
کودکانی که اعتماد به نفس کاذب پیدا می‌کنند یعنی به این باور می‌رسند که می‌توانند کاری را انجام دهند، در حالی که واقعاً نمی‌توانند، بعدها در زندگی خود ناامیدی و ناکامی بیشتری را تجربه می‌کنند. نکته مهم آن است که کودک باید بجا و درست تشویق شود تا اعتماد به نفس واقعی در او شکل بگیرد.
خودارزشمندی واقعی باید جنبه درونی داشته باشد و از درون فرد بجوشد؛ یعنی فرد باید خودش را دوست داشته باشد، به خودش مطمئن باشد و خودش را بپذیرد، چون می‌داند و باور دارد که فردی منحصر به فرد، ارزشمند و شایسته است. به همین دلیل در ابتدا والدین می بایست دوست داشتن بی‌قید و شرط را به کودک بدهند تا کودک بتواند خود را همان گونه که هست، دوست بدارد و بپذیرد.
مسؤول بودن و مراقبت کردن از اعتماد به نفس خودتان نیز امری بسیار مهم است. کودکان چیزهای بسیار زیادی از والدین و از تقلید کردن از آنها می‌آموزند. می‌توانید در ارتباط با احساساتی که در سطح فهم و درک کودک شما است، با او صحبت کنید.
اعتماد به نفس مثبت برای هر کسی ممکن است اما یک‌شبه به دست نمی‌آید. اعتماد به نفس واقعی در کل طول عمر در حال تغییر است و اکثراً در طول عمرمان بالا و پایین زیادی را در این ارتباط مشاهده می‌کنیم. وظیفه والدین در این ارتباط آموزش احساس دوست داشتن به کودکان و دادن توانایی به آنان در رابطه با احساس قابلیت و توانایی در مواجهه با مشکلات زندگی است.
نکته کلیدی دیگر در افزایش عزت نفس کودکان، تصدیق خودارزشمندی آنها است. خودارزشمندی عبارت است از باور فرد به اهمیت و ارزش خودش. اگر کودکان احساس خودارزشمندی نکنند؛ در برابر مشکلات زندگی تاب نمی‌آورند و نمی‌توانند آنها را حل و فصل کنند. برای اینکه فرزندانتان بیشتر احساس خودارزشمندی کنند، به آنها کمک کنید تا قابلیت‌ها و ویژگی‌های بارز و منحصربه‌فرد خود را به حداکثر شکوفایی برسانند و بدانند که خانواده و اجتماع هم برای آنها اهمیت قائلند. برای این کار می‌توانید با فرزندتان در مورد بهترین استعدادها و قابلیت‌ها و نقاط قوتش صحبت کنید.
تمرین افزایش خودارزشمندی
تمرین زیر را با فرزندتان انجام دهید. این تمرین به فرزندتان کمک می‌کند تا به استعدادهای خود و اهمیتی که خانواده برای آنها قائل است، پی ببرد. از فرزند خود بخواهید فرم زیر تکمیل و در اتاقش نصب کند. به این طریق او به ویژگی‌های مثبت و مطلوب خود پی می‌برد و به طور عینی با ویژگی‌های خود آشنا می‌شود.
بهترین استعداد و مهارت‌های من عبارتند از: ……………………………
دروسی که در آنها قوی هستم: ……………………………
بهترین ویژگی‌های جسمانی من: ……………………………
بهترین مهارت‌های ارتباطی من (مثلاً در دوست‌یابی): ……………………………
زمانی که بهتر از هر وقت دیگر توانستم مشکلی را حل کنم: ……………………………
لباس‌هایی که خیلی به من می‌آیند: ……………………………
دوستانم این ویژگی‌های من را دوست دارند: ……………………………
خانواده‌ام فکر می‌کنند من در این زمینه‌ها استعداد خوبی دارم: ……………………………
من در …………………………… بهترینم.
دیگران می‌توانند در زمینه …………………………… روی من حساب کنند.
مهم‌ترین کارهایی که برای دیگران انجام داده‌ام، عبارتند از: ……………………………
من خودم را شایسته عشق و احترام می‌دانم چون……………………………
ثبت ديدگاه