انواع سردردها را بشناسید

سردرد (Headache)، شایع ترین علامت عصبی و یکی از شایع ترین شکایات طبی است. برآورد می شود که سالانه حدود ۸۰ درصد جمعیت، حداقل یک بار دچار سردرد می شوند و ۱۰ تا ۲۰ درصد کسانی که به پزشک مراجعه می کنند، شکایات اولیه شان از سردرد است. سردرد همچنین علت عمده غیبت از سرکار و اجتناب از فعالیت های اجتماعی و شخصی است.

اکثر سردردها با بیماری عضوی عمده ای همراه نیستند. بسیاری از افراد در هنگام استرس هیجانی، مستعد ابتلا به سردرد هستند. به علاوه، در بسیاری از اختلالات روانپزشکی و از جمله اضطراب و افسردگی، اغلب سردرد شکایت بارزی است.

بیماران مبتلا به سردرد، اغلب پس از بررسی های گسترده زیستی طبی از سوی پزشکان عمومی و متخصصین اعصاب، به روانپزشک ارجاع می شوند. نتیجه اکثر این آزمایش ها که برای سردردهای معمولی به عمل می آید منفی است و چنین نتایجی ممکن است هم برای بیمار و هم برای پزشک، مایوس کننده باشد.

اثر معکوس اطمینان بخشی

پزشکی که در طب روانی چندان خبره نیست، ممکن است به بیمار خود اطمینان دهد که مرضی در کار نیست؛ ولی این نوع اطمینان بخشی، اثر معکوسی در پی دارد و ممکن است اضطراب بیماران را افزایش دهد و حتی آن ها را در مورد واقعی یا خیالی بودن درد، دچار تضاد کند.

استرس های روان شناختی

استرس های روان شناختی، معمولا سردرد را تشدید می کنند؛ خواه علت زمینه ساز اولیه جسمانی یا روانی باشد.

سردردهای میگرنی (عروقی)، یک اختلال حمله ای است که وجه مشخصه آن، سردردهای راجعه و یک طرفه ای است که با یا بدون اختلالات گوارشی و بینایی مربوطه (مثل تهوع، استفراغ و ترس از نور) بروز می کند.

این سردردها احتمالا بر اثر اختلال کارکردی در گردش خون جمجمه ای پدید می آیند. مصرف دوره ای استروژن، می تواند سبب تشدید سردردهای میگرنی شود و شاید این امر، توجیهی برای شیوع بیشتر این سردردها، در میان زنان باشد. استرس یکی از عوامل تسریع کننده ی سردرد میگرنی است و بسیاری از افراد مبتلا به میگرن، بیش از حد خوددار و کمال گرا هستند و نمی توانند خشم خود را سرکوب کنند.

سردردهای خوشه ای

سردردهای خوشه ای نیز با میگرن ارتباط دارند. این سردردها یک طرفه هستند، تا هشت بار در روز رخ می دهند و بروز آن ها با میوز، پتوز و دیافوز همراه است. میگرن و سردرد خوشه ای در دوره مقدماتی، به بهترین نحو، با ارگوتامین و تارترات و داروهای ضد درد درمان می شود.

تجویز پروپرانولول یا وراپامیل به منظور پیشگیری در مواردی که دفعات سردرد زیاد باشد، مفید است. سوماتریپتان در درمان کوتاه مدت میگرن توصیه می شود و می تواند حملات میگرن را مهار کند. مهار کنندگان انتخابی بازجذب سروتونین نیز، برای پیشگیری مفیدند. روان درمانی به منظور کاهش تاثیر تعارض و استرس و برخی فنون رفتاری (مانند پسخوراند زیستی) نیز مفید گزارش شده است.

سردرهای تنشی

استرس هیجانی اغلب با انقباض طولانی عضلات سر و گردن همراه است که طی چندین ساعت، ممکن است سبب انقباض عروق خونی و ایسکمی شود. دردی مبهم معمولا در پشت سر ظاهر شده و ممکن است در تمام سر منتشر شود و گاهی به صورت نواری سفت به دور جمجمه احساس می شود.

پوست جمجمه ممکن است نسبت به لمس حساس شود و برخلاف میگرن، سردرد معمولا دو طرفه است و همراه با علایم مقدماتی، تهوع و استفراغ نیست. سردردهای تنشی ممکن است دوره ای یا مزمن باشند و می بایست از سردردهای میگرنی، به خصوص انواعی از میگرن که با آورا همراه هستند (یا نیستند)، افتراق داده شوند.

سردرهای تنشی، اغلب با اضطراب و افسردگی همراهند و ممکن است در ۸۰ درصد مردم، ضمن دوره های استرس هیجانی به درجات مختلف بروز کنند. شخصیت های رقابت گر، جاه طلب و عصبی به خصوص، مستعد ابتلا به این اختلال هستند. در مراحل اولیه می توان بیمار را با داروهای ضد اضطراب، شل کننده های عضلانی، ماساژ یا گرما دادن به ناحیه سر و گردن درمان کرد.

در صورت وجود افسردگی پنهان، می توان داروهای ضد افسردگی را تجویز نمود. روان درمانی، درمان موثری برای موارد سردردهای تنشی مزمن است. موثرترین رویکرد درمانی طولانی مدت، آموزش اجتناب یا مدارای بهتر با تنش است. کاربرد پسخوراند زیستی با استفاده از پسخوراند الکترومیوگرام از عضلات گیجگاهی یا پیشانی ممکن است در برخی بیماران مفید باشد. تمرین های آرام سازی و مراقبه نیز ممکن است در برخی بیماران سبب رفع علایم شود.

منبع : کتاب خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک / جلد۲ / ترجمه فرزین رضاعی / نشر ارجمند