ترس حالتی از احساس است. تجربه ای ذهنی از چیزی تهدید کننده، که وجود خارجی ندارد. بچه ها دوره هایی از ترس های مختلف را می گذرانند. والدین بدون مراجعه به روانشناس، خود نیز می توانند در درمان ترس کودک موفق باشند.
ترس های موقتی
ترس از تاریکی، غول زیر تخت، دندانپزشک، ترس از جن و شیطون، معلم، مدرسه و حیوانات. معمولاً این ترس ها موقتی هستند و کودکان به مرور زمان با بزرگتر شدن، می توانند آن ها را پشت سر بگذارند. اغلب ترس ها در سنین ۴ یا ۵ سالگی به طور موقتی رخ می دهد.
به کودک خود اطمینان بدهید
وقتی کودک دچار ترس می شود، نیاز دارد تا به او اطمینان داده شود. گفتن اینکه «بیخودی می ترسی، هیچ چیز زیر تخت تو نیست» به کودکی که در دنیای خیالی او، غولی زیر تختش وجود دارد، کمکی نخواهد کرد. انکار غول زیر تخت فقط می تواند سبب تضعیف پیوند بین کودک و والد شود. در واقع پا فشاری کودک بر وجود غول زیر تخت، وسیله ای برای جلب توجه والدین و نگه داشتن آن ها در اتاق خواب خود است.
در عوض گفتن این جمله که «چون تو فکر می کنی غولی زیر تخت توست، بنابراین ترسیده ای»، حسن تفاهم و رابطه بین کودک و والد را تقویت می کند. در حقیقت وقتی به احساسات کودک اقرار کرده و با خیالات و تصور او همراه می شوید، می توانید پیشنهاداتی را برای کاهش ترس او داشته باشید. بنابراین یکی از راه های مقابله با ترس های کودک، عدم انکار ترس و احساس کودک است.
صحبت کردن در مورد ترس
یکی دیگر از راه های مقابله با ترس کودک ، صحبت کردن با کودک در مورد ترس او است. بهتر است با کودک صحبت کنید و علل، عوامل و ریشه ترس را در کودک شناسایی کنید. گاهی ریشه ترس در کارتون ها یا فیلم های تخیلی و خیال پردازانه ای است که کودک می بیند. لذا لازم است آن فیلم و کارتون ها را از دسترس کودک دور نگه دارید.
درمان ترس کودک با یک قصه
همچنین گاهی داستان هایی که در آن موجودات خیالی مثل غول، شیطان، جادوگر و غیره نیز وجود دارد، کودک را می ترساند. یکی از راه هایی که به کودک در کنترل ترس کمک می کند، داستان ها و قصه هایی است که در آن ها نحوه غلبه بر ترس وجود دارد؛ در حقیقت داستان هایی که بتوان از آن ها برای آموزش غیر مستقیم کودک بهره برد.
در ادامه داستانی را نقل می کنیم که می تواند به کودک در کنترل و غلبه بر ترس کمک کند…
داستان جغد سفید کوچولو برای درمان ترس کودک
جک، جغد سفید کوچولویی بود که در جنگلی سرسبز با خانواده اش زندگی می کرد. او هنوز کوچک بود و خیلی چیزها از پدر و مادرش یاد می گرفت. همان طور که می دانید، جغدها در روز، کار زیادی انجام نمی دهند. آن ها روزها استراحت و شب ها کار می کنند.
بنابراین بیشتر وقت ها پدر یا مادر جک برای به دست آوردن غذا، شب ها بیرون از لانه می رفتند ولی جک چون کوچک بود، باید در لانه می ماند. البته برخی شب ها مادرش نیز پیش او می ماند. جک درباره جنگل چیز زیادی نمی دانست. شب ها تمام جنگل تاریک می شد. روزها وقتی که خورشید در آسمان بود، جغد کوچولو می توانست همه چیز را ببیند و بشنود و وقتی صدایی می شنید، سرش را بر می گرداند و می توانست ببیند صدا از کجا است اما شب ها نمی توانست این کار را انجام دهد چون هیچ نوری نبود و او نمی توانست چیزی را ببیند!
– صدایی عجیب
او در شب فقط صداها را می شنید. خیلی از این صداها عجیب و غریب بودند و او را می ترساندند.
یک شب جک کوچولو، همان طور که بر روی شاخه نشسته بود و سعی داشت بخوابد، صدای عجیبی شنید. صدایی که تا به حال نشنیده بود. صدا بلند بود. جک خیلی تلاش کرد تا ببیند صدا از کجاست، ولی هوا خیلی تاریک بود و چیزی دیده نمی شد. جک کمی ترسیده بود. یواش یواش خودش را به مادرش نزدیک کرد و کنار او خوابید؛ ولی او نتوانست آن شب را راحت بخوابد و از آن صدا ترسیده بود.
صبح روز بعد جغد کوچولو از خواب بیدار شد. خورشید آرام آرام همه جا را روشن کرد. ناگهان جک دوباره همان صدایی را که شب قبل شنیده بود، دوباره شنید. خوب همه جا را نگاه کرد و جیرجیرک کوچکی را روی شاخه دید. خیلی تعجب کرد و خوب دقت کرد، فهمید که صدا از همان جیرجیرک کوچک است. سپس خندید و فهمید صدایی که شب قبل او را ترسانده بود، از این جیرجیرک کوچک بوده، نه یک چیز عجیب و غریب. دوباره شب فرا رسید و جک خوشحال بود که دیگر از آن صدا نمی ترسید، چون می دانست که صدای همان جیرجیرک کوچولو است.
– سایه
همان طور که جغد کوچولو داشت می خوابید، ناگهان سایه ای را روی شاخه درخت دید. سعی کرد که نترسد ولی آن سایه مدام تکان می خورد و کوچک و بزرگ می شد. جک دوباره ترسید. هر چه تلاش کرد تا ببیند که آن سایه چیست، موفق نشد چون همه جا تاریک بود. جک که حسابی ترسیده بود، دوباره به سمت مادرش رفت و خود را زیر پر و بال مادرش پنهان کرد و سعی کرد بخوابد، اما نتوانست خوب بخوابد.
او همان طور که به آن سایه فکر می کرد، کم‌کم خوابش برد. صبح جک چشمان خود را باز کرد و به یاد سایه دیشب افتاد. همه جا را با دقت نگاه کرد؛ مخصوصاً شاخه درخت را. روی شاخه درخت پروانه بزرگی را دید که بال هایش را به هم می زد. جک به او سلام کرد و صبح بخیر گفت. او هم به جک سلام کرد.
پروانه به جک گفت: دیشب چون از سفر برگشته و خسته بوده، روی همین شاخه استراحت کرده است. جک دوباره خندید و فهمید سایه ای که دیشب دیده بود، سایه این پروانه زیبا بوده است که بال های خود را به هم می زده. جک خیلی خوشحال شد و با خودش گفت: “دیگر نباید از چیزی بترسم چون چیزهایی که در شب می بینم، واقعاً ترسی ندارند.”
از آن روز به بعد دیگر شب ها جک از هیچ چیزی نمی ترسید و آرام و خوشحال می خوابید و خواب های خوب و قشنگی می دید…
منابع:
کریمی افشار، عشرت، شهرکی، عباس. (۱۳۹۱). هنگامههای قصه گویی، فصلنامه تازههای روان درمانی.
گاربر. (۱۳۸۸). چگونه با کودکم رفتار کنم. ترجمه شاهین خزعلی و هومن حسینی نیک، انتشارات مروارید.
ثبت ديدگاه