چه چیزی می تواند ترسناک تر از کابوس باشد؟ فلج خواب (sleep paralysis)، به حالت از ناتوانی در انجام حرکات ارادی، حین خواب اطلاق می شود. فلج خواب یک تجربه دلهره آور و هراس انگیز می باشد. این مشکل، اغلب اوقات هنگام بیدار شدن از خواب و یا در موارد نادر، در لحظه به خواب رفتن رخ می دهد…

آماری از فلج خواب

فلج خواب از چند ثانیه تا چند دقیقه، به طول می انجامد. ۲۵ تا ۳۰ درصد از جمعیت کشور، حداقل یک بار در طول زندگی خود، اختلال فلج خواب را تجربه کرده اند. این مشکل می تواند در هر سنی روی دهد.

بر اساس نتایج حاصل بر روی فلج خواب در سال ۲۰۱۱، محققان نتیجه گرفته اند که تقریبا ۸٪ از افراد، مبتلا به فلج خواب هستند. این تعداد در گروه های پرخطر، ۲۸ درصد افزایش می یابد که این گروه ها شامل افراد مبتلا به اختلال خواب و افرادی که از اختلالات روحی مانند اضطراب و افسردگی رنج می برند، هستند که در این گروه ۳۴ درصد احتمال وجود فلج خواب افزایش می یابد.

در ادامه حقایقی در مورد فلج خواب که باعث کابوس می شود، آورده شده است…

بیداری قبل از اتمام چرخه خواب REM

فلج خواب، زمانی اتفاق می افتد که فرد قبل از اتمام چرخه خواب REM از خواب بیدار شود. اغلب خواب ها و رویاها در طول مرحله پنجم خواب که خواب REM (حرکت سریع چشم) خوانده می شود، روی می دهد. مشخصه خواب REM، حرکت چشم ها، تندتر شدن تنفس و افزایش فعالیت مغز است.

خواب REM به نام خواب نابه روال (یا متناقض) نیز خوانده می شود؛ زیرا در حالی که مغز و سایر سیستم های بدن فعال تر می شوند، عضلات شل تر می گردند. علت خواب دیدن هم افزایش فعالیت مغز است، اما عضلات ارادی بی حرکت می شوند. در طول خواب REM، مغز رویاهای واضحی دارد، در حالی که عضلات قادر به حرکت نیستند. در فلج خواب، فرد قبل از چرخه REM خود، از خواب بیدار می شود. فرد بیدار می شود، اما قادر به حرکت نیست؛ زیرا عضلات وی سیگنالی از مغز، برای حرکت دریافت نکرده اند…

احساس خفگی و سنگینی در قفسه سینه

در طول فلج خواب، ممکن است افراد احساس خفگی و سنگینی در قفسه سینه خود داشته باشند. هر چقدر تلاش کنید نمی توانید حرکت کنید و این امر اغلب موجب احساس ناراحتی و تهدید می شود.

ناتوانی در حرف زدن

مردم در طول فلج خواب نمی توانند صحبت کنند. این به این دلیل است که دهان شما نیز نمی تواند همراه با بقیه بدن شما حرکت کند. حتی نمی توانید کلمه ای به زبان بیاورید و همین امر باعث احساس خفگی در شما می شود که ممکن است به دلیل نرسیدن هوای کافی به بدن شما باشد.

توهم

افراد ممکن است در طول فلج خواب دچار توهم شوند. توهمات در طول مرز بین خواب و بیداری اتفاق می افتند. بنابراین، هنگامی که افراد فلج خواب را تجربه می کنند، رویاهای آن ها ممکن است حتی بیشتر از معمول واقعی و واضح به نظر برسند. پیش از آنکه که این مشکل توسط دانشمندان کشف شود، افراد این توهمات خود را با ملاقات با شیاطین مرتبط می دانستند و در فرهنگ ما از آن به عنوان بختک یاد می شود.

ارتباط با نارکولپسی

فلج خواب ممکن است با نارکولپسی (حمله خواب) مرتبط باشد. به گفته دکتر شلبی هریس، مدیر خواب شناسی رفتاری، فلج خواب معمولا توسط افراد مبتلا به نارکولپسی تجربه می شود. نارکولپسی وضعیتی است که با تمایل بیش از حد به خواب، در محیط آرامش بخش مشخص می شود.

دانشمندان دریافته اند که افراد مبتلا به حمله خواب، دچار کمبود “هیپوکرتین (hypocretin)” (اورکسین نیز نامیده می شود) می باشند. هیپوکرتین یک ماده شیمیایی است که برانگیختگی و خواب ما را تنظیم می کند. به ‌طور کلی افراد مبتلا به حمله خواب، به‌ اندازه کافی سلول‌های (HCR) (نورون هایی که هیپوکرتین ترشح می کنند) ندارند. در نتیجه کنترل آن ها بر بیداری، کاهش می یابد و ممکن است چنین افرادی تمایل به خواب پیدا نمایند.

بنابراین، افراد مبتلا به نارکولپسی، اغلب الگوهای خواب های مخرب که موجب فلج خواب می شود را تجربه می کنند…

فلج خواب

ارتباط با محرومیت و بی نظمی در خواب

افرادی که دچار محرومیت از خواب و برنامه خواب نامنظم هستند، مستعد ابتلا به فلج خواب هستند. برای جلوگیری از این مشکل، حداقل ۳ ساعت قبل از رفتن به رختخواب،  از مصرف الکل، نیکوتین و داروها اجتناب کنید. مصرف کافئین را محدود کنید و قبل از رفتن به رختخواب تمام وسایل الکترونیکی را خاموش کنید. بدن خود را تمرین دهید تا با یک برنامه خوابی سازگار شود که به شما اجازه می دهد هر شب حداقل ۶ الی ۸ ساعت خواب داشته باشید.

استرس و اضطراب

استرس و اضطراب ممکن است بر فلج خواب تأثیر بگذارد. استرس و اضطراب ممکن است در طول شب شما را بیدار نگه دارد و الگوهای خواب و چرخه خواب شما را مختل کند. این باعث می شود شما بیشتر در معرض فلج خواب باشید.

گرفتگی عضلات پا

خطر وقوع فلج خواب در افرادی که بیشتر در معرض گرفتگی عضلات به ویژه عضلات پاهای خود هستند، معمولاً بیشتر از دیگران است.

خوابیدن به پشت

خوابیدن به پشت، موجب فلج خواب مکرر می شود. به گفته محققانی که پروژه فلج خواب را انجام دادند، افرادی که به پشت می خوابند اغلب فلج خواب را بیش از هر موقعیت خواب دیگری تجربه می کنند. برای جلوگیری از فلج خواب، سعی کنید در وضعیت دیگری، مثلا به پهلو یا روی شکم بخوابید. اگر چه این موقعیت های خواب ممکن است که کاملا ایده آل و راحت نباشند، اما محققان متوجه شده اند که شانس ابتلا به فلج خواب را کاهش می دهد.

حفظ کردن آرامش

توصیه می شود که در طول فلج خواب آرام باشید. اگرچه ممکن است ترسناک باشد، اما می دانیم که این وضعیت موقت است و شما نمی توانید در حین فلج خواب کاری انجام دهید. آرامش به شما کمک می کند تا با آن منطقی برخورد کنید، به جای آن که از آن بترسید.

پیش‌ زمینه ژنتیکی

بسیاری از دانشمندان معتقدند که چند ریختی (پلی ‌مورفیسم) ژنتیکی می تواند عامل وقوع فلج خواب باشد. در این رابطه شواهدی وجود دارد که نشان می دهد اگر فردی در بین اعضای خانواده یا فامیل درجه یک شما، به این مشکل دچار باشد، احتمال آن که شما هم به این مشکل دچار شوید، بیشتر از معمول خواهد بود.

مشورت با پزشک

اگر فلج خواب بسیار زیاد برای شما اتفاق می افتد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا راهکارهای مفید برای کاهش آن در اختیار شما قرار دهند…

مرکز روانشناسی اکسیر شهرک غرب