پردازش اطلاعات در دوره های مختلف رشد

پردازش اطلاعات چیست؟

پردازش اطلاعات در انسان رشد می کند. آدمی از لحظه تولد، پیوسته با عوامل خارجی دیداری و شنیداری احاطه می شود، و به تدریج که رشد می کند، نسبت به تک تک آن ها شناخت پیدا می کند. این شناخت صرفاً دانستن نیست، بلکه اطلاعات پاره پاره را باهم در می آمیزد، آن ها را یک پارچه و سازماندهی می کند و به شکل معناداری در می آورد.

همین فرآیند طبیعی، منشأ پیدایش دیدگاه یا رویکرد «پردازش اطلاعات» یا «خبرپردازی» است. پژوهشگران پردازش اطلاعات، باور دارند که ساختار اساسی سیستم ذهنی در سرتاسر زندگی، مشابه است. گنجایش سیستم، مقدار اطلاعاتی که یک دفعه می تواند نگهداری و پردازش شود و سرعت پردازش آن، با افزایش سن بیشتر می شود و تفکر پیچیده تر را ممکن می سازد.

گرچه افزایش توانایی پردازش اطلاعات، تا اندازه ای به علت رشد مغز است؛ ولی بهبود راهبردها، مانند توجه کردن به اطلاعات و طبقه بندی بهتر آن، به مقدار زیاد در آن دخالت دارد. پرورش این راهبردها در ۲ سال اول زندگی، در حال شکل گیری است.

پردازش اطلاعات در دوره های مختلف رشد

  – ۲ سال اول زندگی (نوباوگی و نوپایی)

    × توجه

نوباوگان برای توجه با روش خوگیری و خوگیری زدایی، به ۳ تا ۴ دقیقه نیاز دارند. نوباوگان ۴ تا ۵ ماهه، فقط به ۵ تا ۱۰ ثانیه زمان نیاز دارند.

    × حافظه

باز شناسی «ساده ترین شکل حافظه است». نوباوگان در سه ماهگی، محرک دیداری را مدت ۲۴ ساعت به یاد می آورند.

    × یادآوری

در نوباوگی یاد آوری افراد، مکان ها و اشیاء عالی است.

    × طبقه بندی

اولین طبقه بندی ها، ادراکی هستند؛ اما در پایان سال اول، طبقه بندی ها مفهومی می شود.

در ۱ سالگی، کودک می تواند اشیاء یک گروه را لمس کند؛ در ۱۸ ماهگی می توانند اشیاء را در دو گروه دسته بندی کند.

مرکز روانشناسی اکسیر تمام خدمات خود از جمله مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره طلاق، مشاوره جنسی و … را به افرادی که تحت پوشش بیمه بانک های طرف قرارداد اکسیر هستند رایگان ارائه می دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.

  – دوره اول کودکی (۲ تا ۶ سالگی)

    × توجه

در مقایسه با کودکان دبستانی، زمان کوتاهی را صرف انجام تکالیف می کنند و روی جزئیات تمرکز ندارند.

    × حافظه

1. باز شناسی و یادآوری: در (۴ تا ۵) سالگی بازشناسی عالی است؛ اما یادآوری آن ها ضعیف است. در ۲ سالگی فقط ۱ تا ۲ مورد و در ۴ سالگی، ۳ تا ۴ مورد را بیشتر به یاد نمی آورند.
   استفاده از راهبردهای حافظه در کودکان ضعیف است.
2. حافظه مربوط به تجربیات روزمره: کودکان پیش دبستانی، رویدادها را مانند بزرگسالان به صورت سناریو ها به یاد می آورند.

    × نظریه کودک درباره ذهن (فراشناخت)

زمانی که بازنمایی دنیا، حافظه و مسئله گشایی بهبود می یابد، کودکان تأمل کردن براساس فرآیندهای فکری خودشان را آغار می کنند.

(فراشناخت metacognition): فکر کردن درباره فکر کردن است.

    × آگاهی از دنیای ذهنی درون

کودکان ۲ تا ۳ ساله، به رغم استفاده از اصطلاحات ذهنی، به طور ابتدایی، زندگی ذهنی و رفتار را از یکدیگر متمایز می کنند. آن ها فکر می کنند که افراد همیشه مطابق با امیالشان رفتار می کنند و نمی فهمند که عقاید آن ها بر اعمالشان تأثیر می گذارند.

کودکان بین ۳ تا ۴ ساله، متوجه می شوند که هم عقاید و هم امیال، رفتار را تعیین می کند. کودکان در ۴ سالگی می فهمند که عقیده و واقعیت می توانند فرق داشته باشند. به عبارت دیگر، افراد می توانند عقاید غلط داشته باشند.

درک کودک از عقیده غلط در سال های پیش دبستانی، تقویت و بین ۴ تا ۶ سالگی محکم می شود.
این آگاهی ابزار قدرتمندی برای شناخت خود و دیگران و پیش بینی خوبی برای مهارت های تعامل اجتماعی با همسالان می شود.

    × سواد در اوایل کودکی

کودکان پیش دبستانی، مدتی قبل از آموختن و نوشتن به شیوه مرسوم، زبان نوشتاری را به مقدار زیادی می فهمند؛ سواد آموزی به مقدار زیاد، بر اساس زبان گفتاری و آگاهی از جهان قرار دارد.

    × استدلال ریاضی در کودکان پیش دبستانی

در سال دوم زندگی، در آغاز، درک ترتیبی (ordinality) یا روابط ترتیبی بین کمیت ها قراردارند؛ مانند ۲ بیشتر از ۱ و…

بین ۲ تا ۳ سالگی، شمردن را شروع می کنند و به تدریج دقیق تر می شوند؛ بین ۴ تا ۵ سالگی، آن ها به مفهوم عدد اصلی در مجموعه (cardinality) پی می برند. می فهمند که آخرین عدد در یک مجموعه قابل شمارش، بیانگر تعداد کل آن مجموعه است.

  – اواسط کودکی (۶ تا ۱۱ سالگی)

توجه و حافظه، که زیربنای هر فعالیت شناختی هستند، در اواسط کودکی اهمیت زیادی دارند. پژوهشگران معتقدند که رشد مغز، به دو تغییر اساسی در پردازش اطلاعات کمک می کند.

1. افزایش توانایی پردازش اطلاعات: بین ۶ تا ۱۲ سالگی، زمان لازم برای پردازش اطلاعات در انواع تکالیف شناختی، به سرعت کاهش می یابد. این افزایش سرعت تفکر، احتمالاً به علت ادامه میلین دار شدن و کاهش سیناپسی در مغز است. تفکر کارآمدتر، توانایی پردازش اطلاعات را افزایش می دهد.
2. افزایش بازداری شناختی: توانایی مقاومت کردن در برابر دخالت اطلاعات نامربوط. بازداری شناختی، با پاک کردن اطلاعات غیر ضروری از حافظه فعال، به مهارت های پردازش اطلاعات کمک می کند.

    × توجه

در اواسط کودکی، توجه به سه صورت تغییر می کند:

• گزینشی
• انعطاف پذیر
• برنامه دار

بین ۶ تا ۹ سالگی، کودکان برای گزینش اطلاعات، از راهبردهای گوناگون استفاده می کنند و عملکرد آن ها آشکارا بهبود می یابد.

کودکان دبستانی، توجه خود را به صورت انعطاف پذیر با درخواست های لحظه ای موقعیت ها، تنظیم می کنند.

برنامه ریزی عبارت است از فکر کردن پیشاپیش به یک رشته اعمال و اختصاص دادن توجه به آن ها، در اواسط کودکی پیشرفت زیادی می کند.

    × حافظه

همانگونه که توجه با افزایش سن بهتر می شود، راهبردهای حافظه نیز بهبود می یابند. اولین راهبرد حافظه، مرور ذهنی (تکرار اطلاعات) است که در اوایل سال های دبستان آشکار می شود.

راهبرد دوم، سازماندهی (طبقه بندی) است که باعث می شود یادآوری به نحو قابل ملاحظه ای بهبود یابد.
در پایان اوسط کودکی، کودکان استفاده از بسط (elaboration) را آغاز می کنند. بسط دیرتر ایجاد می شود؛ چون به تلاش ذهنی و گنجایش حافظه فعال قابل ملاحظه ای نیاز دارد.

    × کاربردهای پردازش اطلاعات در یادگیری تحصیلی

• خواندن

1. روش زبان کامل: خواندن را باید به صورتی آموزش داد که شبیه یادگیری زبان طبیعی باشد (از کل به جزء می رسند.)
2. روش مهارت های اساسی: باید به کودکان کتاب هایی داده شود که مطالب آن ساده شده باشند؛ ابتدا باید اصوات را به آن ها آموخت، سپس باید مطالب خواندنی به آن ها داده شود.

• ریاضیات

در تدریس ریاضیات، باید از درک ابتدایی کودکان در مورد مفاهیم عددی، به خوبی بهره برد. اشتباهات آن ها نشان می دهد که سعی کرده اند روش را حفظ کنند، اما منطق نهفته در آن را نفهمیده اند.

  – رشد شناختی نوجوانان

• توجه: عمیق تر و با ضرورت های تکالیف، سازگارتر می شود.
• راهبردها: کارآمدتر می شوند و اندوزش، بازنمایی و بازیابی اطلاعات را بهبود می بخشند.
• دانش: افزایش می یابد و بکار گیری راهبرد را راحت تر می کند.
• فراشناخت (آگاهی از تفکر): گسترش می یابد و به آگاهی جدید برای فراگیری اطلاعات و حل مسایل می انجامد.
• توانایی پردازش: به علت تأثیر مشترک رشد مغز و عواملی که یاد شد، بیشتر می شود.

گرفتن وقت مشاوره از اکسیر

۷۷۸۸۲۸۱۷ 

۷۶۷۱۰۶۹۳

  – اوایل بزرگسالی، کاردانی و خلاقیت

• کاردانی: عبارت است از فراگیری اطلاعات زیاد، در یک رشته یا کار که با انتخاب رشته دانشگاهی یا شغل آغاز می شود. زمانی که کاردانی کسب می شود، تأثیر عمیقی بر پردازش اطلاعات می گذارد.
• خلاقیت: زیر بنای خلاقیت کاردانی است. پژوهش ها نشان می دهد که دستاوردهای خلاق در اوایل بزرگسالی، افزایش می یابد و در اواخر سی سالگی یا چهل سالگی، به اوج می رسد و به تدریج افت می کند. این مطلب، بیانگر این نکته است که خلاقیت بیشتر حاصل سن شغلی است تا سن زمانی.

  – میانسالی ۴۰ تا ۶۰ سالگی

سرعت پردازش کند می شود، برخی از جنبه های توجه و حافظه کاهش می یابد. چون بزرگسالان، دانش گسترده و تجربه زندگی خود را در حل کردن مسایل روزمره زندگی، به کار می گیرند. (میانسالی دوره گسترش کارآیی شناختی نیز هست)

    × علت کند شدن پردازش شناختی در افراد مسن چیست؟

    × دیدگاه شبکه عصبی

• مرگ نورون ها
• از هم گسیختگی شبکه عصبی
• دور زدن اتصالات سیناپسی
• کارایی کمتر

    × دیدگاه از دست رفتن اطلاعات

• با هر مرحله تفکر، اطلاعات تنزل می یابد.

  – رشد شناختی اواخر بزرگسالی (پیری)

تفاوت های فردی در عملکرد شناختی، در اواخر بزرگسالی، بیشتر از هر دوره دیگر زندگی است. سالخوردگان از طریق به حداکثر رساندن گزینشی همراه با جبران، می توانند حداکثر عملکرد شناختی خود را حفظ کنند.

روش به حداکثر رساندن گزینشی، همراه با جبران هدف های خود را محدود می کنند، فعالیت هایی را که برای آن ها ارزش دارد انتخاب می کنند، و به این طریق از حداکثر انرژی خود استفاده می کنند؛ ضمناً آن ها روش های جدیدی را برای جبران کردن ضعف های خود، پیدا می کنند.

رزرو وقت برای مشاوره