شاید شما نیز مانند اغلب افراد، در مورد یک جنبه از بدنتان مانند قد، وزن، شکل، اندازه بینی یا موی سر خود نگران باشید. اگر با دوستانتان درد دل کنید، شاید آن ها نیز به شما بگویند که درباره ویژگی های بدنشان نگرانی هایی دارند. در واقع بسیاری از افراد درباره بدنشان نگرش منفی دارند و این همان اختلال بدریختی است…
اختلال بدریختی، یکی از انواع اختلالات جسمانی
اختلال بدریختی بدنی [۱] یکی از انواع اختلالات جسمانی شکل است. در اختلال های جسمانی شکل، مشکلات شکل روانی به خود می گیرند. تصور این است که این اختلالات با عوامل روانشناختی ارتباط دارند و از این رو فرض می شود که علل آن ها روانشناختی باشد.
اختلال بدریختی بدنی در زنان، به ویژه در اواخر نوجوانی، شایع تر است و اغلب با افسردگی همراه می شود. این اختلال به خصوص زمانی که فرد درجه بالایی از نگرانی، اقدامات مکرر به خودکشی، اجتناب از حضور در مدرسه یا کار، اجتناب از فعالیت های اجتماعی و خانه نشینی را تجربه می کند، خطرآفرین و آزار دهنده است…
اختلال بدریختی بدنی چیست؟
نتایج تحقیقات متعدد، نشان می دهد که برخی افراد اشتغال ذهنی مداومی درباره ظاهر جسمانی خود دارند و به رغم طبیعی یا تقریباً طبیعی بودن ظاهر جسمانی، افراد ممکن است ترس مفرط و نگران کننده ای را از زشت یا غیر جذاب بودن خود گزارش کنند. این ویژگی را اختلال بدریختی بدنی می نامند. اختلال بدریختی بدنی با نگرانی وسواس گونه از وجود نقص و عیب هایی در ظاهر، مانند بدشکلی بینی، کم پشت بودن مو و… مشخص می شود.
این عیوب برای دیگران معمولاً نامحسوس هستند. اگر هم عیبی وجود داشته باشد، نگرانی فرد پیرامون آن افراطی است. معمولاً شکایات از نقص های صورت و مو شایع تر است. اشتغال ذهنی با یک نقص خیالی در ظاهر بدنی و تأکید مفرط بر یک نقص جزئی است. مبتلایان به ترس از بدریختی، دارای دو مجموعه علائم وسواسی وابسته به ظاهر بدنی، برای مثال تصور بزرگ بودن جثه و اندازه صورت، کم پشتی موها و موی صورت و علائم جبری وابسته به ظاهر بدنی، همانند اجتناب از آینه، وارسی بخش های مختلف جسمانی در آینه، رفتارهای تکراری جبری آرایشی و پوشاندن صورت و رفتار تکراری آرایش صورت هستند.
اختلال بدریختی، عامل افسردگی و اختلال در عملکرد اجتماعی
وقتی زنان احساس خوشایندی نسبت به ظاهر جسمانی خود نداشته باشند و تصور کنند که دیگران ظاهرشان را منفی ارزیابی می‌کنند، افسرده می شوند و عملکرد اجتماعی ضعیفی را نشان می دهند. بنابراین ترس از بدریختی می تواند اختلال در عملکرد اجتماعی و حساسیت در روابط بین فردی را شکل دهد.
بسیاری از این افراد با ترس ها و نگرانی های متعدد، درباره ظاهر جسمانی به درمان های ناموفق جراحی روی می آورند. بنابراین ضرورت درمان های روانشناختی برای این اختلال، مورد توجه بسیاری قرار گرفته است.
راهکارهای مؤثر درمانی
– بهبود تصویر ما از بدنمان:
برخی افراد از نقصی ظاهری و نا زیبایی بدنی رنج می‌برند و تمایل دارند که تغییرات ظاهری در خود ایجاد کنند. این تغییرات با استفاده از لوازم آرایشی و روش های ترمیمی جراحی همراه است، که می تواند سلامتی آن ها را تهدید کند. باید آگاه باشیم که پناه بردن به این جراحی ها ناشی از تصویر بدنی منفی ای است که از خودمان ساخته ایم.
تصویر ذهنی از بدن به تصویر و احساسی گفته می‌شود که شخص از اندازه و فرم بدن خود و اجزاء سازنده آن، در ذهن خود دارد. در زنانی که تصویر بدن برایشان مهم است و در راه این هدف تلاش می کنند، نارضایتی و نگرانی در این زمینه با نارضایتی از خودشان و به طور کلی زندگیشان ارتباط دارد. پس پله اول، بهبود تصویر ما از بدنمان است. ما خود را چگونه می‌بینیم؟ چه تعریفی از بدنمان داریم؟ دوست داشتنی هستیم یا نفرت انگیز؟
– داشتن نگاهی متفاوت به زندگی:
داشتن نگاهی متفاوت به زندگی، می تواند ما را یاری کند که در روابط بین فردی خود، نسبت به ظاهر خویش حساس نبوده و درباره قضاوت های دیگران از ظاهرمان، کنجکاوی به خرج ندهیم. در این صورت احساس حقارتی را تجربه نخواهیم کرد و عزت نفس ما کاهش پیدا نمی کند.
چرا که اگر فکر کنیم اثر بخشی ما در روابط بین فردی، تنها از طریق ظاهر جسمانی ما است، مستعد ابتلا به اختلال بدریختی بدنی یا تصویر بدنی منفی خواهیم بود. پس روابط بین فردی، تنها از ظاهر جسمانی ما تشکیل نشده، بلکه حیثیت وجودی ما، داری ابعاد دیگری غیر از ظاهر است.
– اجتناب از تفکرات خطرناک، درباره ظاهر جسمانی:
دوری از افکار و عقاید فاجعه آمیز درباره ظاهر جسمانی، می تواند اثر بخش و مؤثر باشد.
– اقناع درونی و پذیرش شخصی از ظاهر جسمانی:
باید بدانیم اولین گزینه برای رسیدن به هدف زیبایی خویش، جراحی پلاستیک نیست. این روش ها اثر موقتی داشته و هیچ گاه زیبایی کاملی که طالب آن هستید را با آن به دست نمی آورید. پژوهش های مختلف روانشناختی نشان می دهند که رسیدن به اقناع درونی و پذیرش شخصی از ظاهر جسمانی، مهم ترین شیوه برای به دست آوردن این رضایت است.
– آگاهی از فشارهای اجتماعی:
عوامل فرهنگی ــ اجتماعی نقش پررنگ تری در تبیین شیوع نگرانی از بدریختی بدنی دارند. نتایج تحقیقات نشان داده که عوامل متعددی مثل ارزش های اجتماعی ــ فرهنگی، مقایسه های اجتماعی، تأکید جامعه بر جذابیت ظاهری و تجارب منفی در تعامل با افراد جامعه، این گونه نگرانی ها را تشدید می کنند و به تداوم آن کمک می نمایند. پس، آگاهی از فشارهای اجتماعی، ما را در جلوگیری از پیدایش این اختلال، یاری خواهد کرد.
زمانی که بافت فرهنگی جامعه بر ارزشمندی جذابیت ظاهری، به خصوص برای زنان تأکید کند، به تدریج زمینه نگرانی راجع به تصویر فرد از بدنش فراهم می شود. وقتی که فرد تجربه ارزیابی منفی یا مسخره شدن توسط دیگران را داشته باشد، یک تصویر بدنی منفی در او شکل می‌گیرد.
«وخیم تر شدن اوضاع»
در رویدادهای برانگیزاننده خاص، مانند موقعیت هایی که فرد مجبور است بدن خود را در معرض دید دیگران قرار دهد، تصویر منفی بیشتر او را آزار می دهد. این مسأله به نوبه خود سبب مراقبت مفرط، تفسیر منفی رفتار دیگران و تلاش برای پوشانیدن و مخفی کردن بدن خود می شود. این موجب تداوم و وخیم تر شدن نگرانی شده و در نتیجه تأثیرات نامطلوبی بر جنبه های مختلف زندگی فرد می گذارد. نگرانی و حساسیت، اضطراب فرد را بالا برده و در موارد شدیدتر نارضایتی از تصویر بدنی و ظاهر جسمانی می تواند پیش زمینه اختلالات بالینی، مثل اختلالات خوردن یا اختلال بدریختی بدنی باشد. در نتیجه نکات درمانی ارائه شده، باید جدی گرفته شود.
منابع:
زرگر، صیاد و بساک نژاد. (۱۳۹۰)، اثر بخشی گروه درمانی شناختی ــ رفتاری بر اختلال بدشکلی بدن و حساسیت بین فردی در دانش آموزان دختر، مجله تحقیقات علوم رفتاری اصفهان، ۹(۵)،۴۵-۳۱۷
-Bassak Nejad, S. (۲۰۰۷), “The relationships between selected psychological antecedents and body image concern among women seeking plastic surgery”, International Journal of Psychology,۱(۲), ۳۵-۴۶.
-Philips, K. A. (۲۰۰۵), The broken mirror: Understanding and treating body dysmorphic disorder, New York: Oxford University Press.
ثبت ديدگاه