هر کاری که در طول روز انجام می دهیم، می توانیم بگوییم که حافظه ی ما در آن دخیل است. کارکرد حافظه، در زندگی ما بسیار فراگیر و گسترده است و گاهی آنقدر بدیهی می شود که ما از ارزش آن غافل می شویم.
اهمیت حافظه
چند مثال کاربردی از حافظه را برای اهمیت کار ذکر می کنیم:
- به یاد آوری نام همسایگان خود و همسایگان جدید
- به یاد آوری مراحل انجام یک کار
- به یاد سپردن ساعاتی که فرزندانتان به مدرسه می روند
- به یادآوری بحث های کلاسی برای ارائه ی مقاله
- به یاد سپاری لغات؛ چهره ی دوستان و تاریخ ملاقات های آینده
- به یاد سپاری پسوردهای خود در دنیای اطلاعات و پین های مختلف
- حتی همین لحظه که شما در حال مطالعه ی این متن هستید، شما در حال استفاده از حافظه ی خود مبنی بر چگونگی کاربرد زبان هستید.
و هزاران مورد دیگر که بدون حافظه، تصورش امکان پذیر نیست.
هفت گناه بزرگ حافظه
اما همانطور که می دانید، حافظه ی ما مصون از خطا نیست. دنیل شاختر، روانشناس متخصص، در کتاب معروف خود، به هفت گناه بزرگ حافظه اشاره می کند که از بین این ۷ خطا، ۳ خطا در افراد با مشکلات حافظه وجود دارد و ۳ مورد دیگر، خواه و ناخواه در همه ی افراد اتفاق می افتد.
۱- ناپایداری:
اطلاعات چگونه محو می شوند؟ اگر از شما پرسیده شود که دیشب شام چه خوردید، ممکن است درست پاسخ دهید؛ ولی اگر در مورد شامی که دو هفته پیش خورده اید سوال شود چطور؟ بعضی اطلاعات به سرعت محو می شوند؛ ولی برخی دیگر ممکن است در طولانی مدت محو شوند و مدت بیشتری در حافظه ی ما بمانند.
این که چقدر زمان طول بکشد که اطلاعات محو شود، به اهمیت آن برای شما بستگی دارد. اهمیت از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ممکن است اطلاعاتی که در ذهن شما برای مدت طولانی تری می ماند، در ذهن دیگری در همان لحظه از بین برود.
۲- حواس پرتی و عدم تمرکز:
ممکن است به محل کار بروید و یک لحظه بدانید که کیف خود را نیاورده اید و در همان لحظه بفهمید که در زمانی که باید به برداشتن کیف خود فکر می کردید، به چیز دیگری که لزومی نداشته است فکر می کردید. تجربه نشان داده است که بسیاری از دل مشغولی های ما و تفکرات ما، واقعا ارزش فکر کردن ندارند و فقط مسیر اصلی تفکر ما را محرف می کنند. برخی حواس پرتی ها ممکن است آشفته کننده نباشد، ولی تصور کنید حواس پرتی باعث شود که شیر گاز را فراموش کنید تا ببندید!!
۳- انسداد فکر:
یعنی تلاش برای به یاد آوری چیزی که می دانیم در حافظه رمز گردانی کرده ایم. ممکن است به شخصی برخورد کنید که قبلا او را دیده اید و صحبت کرده اید؛ ولی در بار دوم که می خواهید نام او را به یاد آورید، گویی که سدی از آجر در مقابل حافظه ی شما قرار گرفته است که نمی گذارد نام او را به خاطر آورید. می گویید: “نوک زبانم هست” و به اصطلاح پدیده ی نوک زبانی گویند.
۴- نسبت دادن اشتباه:
نسبت دادن منبع اطلاعات به اشتباه، عبارت است از نسبت دادن اشتباه. ممکن است داستانی را از شخصی در خیابان شنیده باشید و در جایی دیگر که آن داستان را می گویید، به منبع دیگری مثلا در دانشگاه نسبت دهید. شاید بگویید این اشتباه زیاد جدی نیست، ولی تصور کنید که در دادگاه به عنوان یک شاهد عینی، می توانید شخصی را به اشتباه محکوم کنید!!
۵- حافظه ی کاذب:
شاختر بیان می کند که این اشتباه، از بقیه ی اشتباهات حافظه سنگین تر است و عواقب خطرناک تری نیز دارد. عبارت است از خاطراتی که هیچ وقت اتفاق نیفتاده و دیگران طوری بازنمود می کنند که ما قبول می کنیم که اتفاق افتاده و طوری هم رفتار می کنیم که واقعا اتفاق افتاده!! الیزابت لوفتوس در تحقیقات خود، به طور واضح نشان می دهد که چطور خیلی راحت می توان حافظه و خاطره ای را کاشت.
۶- سوگیری:
چگونه باورهای ما حافظه ی مان را تحت تاثیر قرار می دهد؟ باورها و اعتقادات ما نسبت به خود، اطرافیان و جهان پیرامون، می تواند در به خاطر سپاری اطلاعات نقش داشته باشد. ما خلاء های موجود در حافظه مان را با اعتقادات خود و تفکرات قالبی خود پر می کنیم و هر جا که جزیی گمشده باشد، ما خود با حدس خود آن قسمت را پر خواهیم کرد.
۷- تداوم:
به یادآوری خاطراتی که نیاز به یادآوری ندارد یا دوست نداریم که به یاد آوریم. ممکن است در اداره یا خانه، صحنه ای شرم آور در حافظه ی کاری شما فعال باشد و شما نتوانید از دست آن رهایی یابید و گاهی اوقات پشیمانی و ندامت برای شما ایجاد می کند. برای مثال صحنه ی تصادفی را که به تازگی دیده اید را ممکن است بارها در طول شبانه روز بصورت وسواسی مرور کنید.
پس بنابراین می توان نتیجه گرفت که حافظه اگر چه برای زندگی حیاتی است و گاهی اوقات حیاتی تر از هوایی که استشمام می کنیم هست، ولی خطاهایی نیز دارد که نمی توان آن ها را به صفر رساند؛ بلکه می توان تاثیر آن ها را کم کرد.
تهیه شده در مجله سلامت روان اکسیر
ثبت ديدگاه