نقشه برداری مغزی یا QEEG و کاربرد آن در شناسایی عملکرد رفتاری و شناختی مغز

حتما تا کنون اصطلاح نقشه برداری مغز یا QEEG را در زمینه‌های مختلفی شنیده اید؛ آیا با این اصطلاح آشنایی کاملی دارید؟ الکتروانسفالوگرافی کمی، که معمولاً آن را نقشه برداری مغز یا QEEG می نامیم، تکنیکی است که روش‌های ریاضی را برای داده‌های EEG، با تمرکز بر تجزیه‌وتحلیل‌های طیفی اعمال می‌کند. این روش معیارهای کمی مربوط به عملکردهای رفتاری و شناختی مغز را تولید می‌کند.

مقایسه نقشه برداری مغزی یا QEEG یک فرد با یک “پایگاه داده هنجاری” که نشان‌دهنده جمعیت عمومی است می‌تواند یک ابزار تشخیصی ارزشمند در عمل بالینی باشد. الکتروانسفالوگرافی کمی به شناسایی اختلالاتی مانند ADHD، اسکیزوفرنی، افسردگی اساسی، اختلال وسواس فکری اجباری و غیره کمک می‌کند. علاوه بر این، QEEG در تحقیقات زیست‌پزشکی برای ارزیابی اثرات درمان‌های بالینی قبل و بعد از کاربرد آنها استفاده می‌شود. برای کسب اطلاعات علمی درباره نقشه مغزی این مطلب را با دقت مطالعه نمایید.

نقشه برداری مغزی یا QEEG چیست؟ نحوه کار نقشه مغزی چگونه است؟

نقشه‌برداری مغز یک روش غیرتهاجمی و غیردارویی است که برای شناسایی ناحیه های ناهنجاری‌ مرتبط با علائم از آن استفاده می کنیم. برای شروع، متخصص QEEG مرکز روانشناسی و مشاوره اکسیر (یکی از بهترین مرکز روانشناسی غرب تهران)، ۱۹ حسگر را در اطراف پوست سر بیمار قرار می‌دهند که فعالیت امواج مغزی را اندازه‌گیری و ثبت می‌کنند. در طول نقشه برداری مغزی یا QEEG ، مهم است که مغز بیمار به هیچ وجه تحریک نگردد.

برای درک بهتر می‌توان گفت که نقشه‌برداری مغز شبیه استفاده از دماسنج برای اندازه‌گیری دمای بیمار است. حسگرها به سادگی آنچه در مغز بیمار می‌گذرد را می‌خوانند بدون اینکه تغییری در فعالیت مغز بیمار ایجاد کنند. هنگامی که مغز نقشه‌برداری کنیم، ضبط‌ ها از طریق یک پایگاه داده تأیید شده توسط FDA پردازش می‌شوند تا آنها را با نتایج عصبی برای همان گروه سنی مقایسه کنند. این مقایسه مناطقی از مغز را که در محدوده معمولی کار نمی‌کنند را نشان می‌دهد.

سپس نتایج برای ایجاد یک پروتکل درمانی نوروفیدبک و تحریک عصبی که برای نیازها و شرایط منحصربه‌فرد هر بیمار طراحی شده است، استفاده می‌شود. با این رویکرد، می‌توان به هزاران بیمار کمک کرد تا میزان انواع اختلالات ناتوان‌کننده تسکین یابد.

آیا نقشه‌برداری مغز ایمن است؟ عوارض نقشه مغزی یا QEEG

به عنوان یک روش غیر تهاجمی و غیر دارویی، نقشه‌برداری مغز کاملاً بی خطر است. این فرایند کاری برای مغز انجام نمی‌دهد، بلکه صرفاً آنچه را که مغز انجام می‌دهد ثبت می‌کند. نقشه‌برداری مغز بدون درد است. هیچ‌گونه تحریک خارجی به مغز را شامل نمی‌شود و عوارض جانبی ایجاد نمی‌کند.

ابزارهای مورد استفاده بر روی بیمار به سادگی فعالیت امواج مغزی را اندازه‌گیری می‌کنند تا بتوانیم تشخیص دهیم کدام مناطق و شبکه‌های مغز بیش از حد یا کمتر فعال شده‌اند. نتایج آزمایشات نشان می دهد نقشه‌برداری مغز برای شناسایی هر چیزی از تشنج گرفته تا علائم مرتبط با ADHD و سایر بیماری‌های مرتبط با مغز (اعصاب فیزیکی) از جمله اوتیسم مفید و بی‌خطر است.

چرا نقشه برداری مغزی یا QEEG بسیار مهم است؟

مغز انسان از شبکه‌های متعدد نورون‌های به هم پیوسته ساخته شده است. این شبکه‌ها مسئول سازماندهی، مدیریت زمان، حافظه، خلق‌وخو، تنظیم هیجانی، پردازش زبان، توجه، درک نشانه‌های اجتماعی غیرکلامی و غیره هستند. در حالت ایده‌آل، این شبکه‌ها دارای ارتباطات قوی با یکدیگر هستند که به عملکرد خوب مغز کمک می‌کند. هنگامی که ارتباط بین این شبکه‌ها قطع می‌شود، بیمار ممکن است شروع به کاهش عملکرد شناختی، اختلال در نظم عاطفی و سایر علائم ناتوان کننده کند.

نقشه برداری مغزی یا QEEG هر یک از این شبکه‌ها را بررسی می‌کند تا هرگونه خطا یا عدم تنظیم را مشخص کند. بسیاری از شرایط ناراحت‌کننده‌ای که بیماران ما از آن رنج می‌برند به عنوان یک نتیجه مستقیم از اختلال در تنظیم مغز ایجاد می‌شوند. اختلالاتی مانند:

• ADHD
• اوتیسم
• PTSD
• افسردگی
• اضطراب
• حملات پانیک
• استرس
• بی خوابی

و غیره ناشی از نوعی اختلال در فعالیت امواج مغزی است.

انواع مختلف امواج مغزی؛ ۴ موج مغزی مهم

برای درک بیشتر در مورد نحوه عملکرد مغز، بیایید نگاهی به انواع مختلف امواج مغزی بیندازیم.

1. دلتا: امواج دلتا کندترین امواج مغزی هستند. به طور معمول، آنها عمدتاً در دوران نوزادی و در طول خواب عمیق رخ می‌دهند.
2. تتا: امواج تتا کمی فرکانس بالاتری دارند؛ اما همچنان امواج مغزی آهسته محسوب می‌شوند. آنها زمانی اتفاق می‌افتند که شما خواب‌آلود هستید، رؤیاپردازی می‌کنید یا به خواب می‌روید
3. آلفا: امواج آلفا بالاترین فرکانس بعدی امواجی است که در مغز رخ می‌دهد. آنها در حالت‌های آگاهی آرام و آرامش حداکثر خود را نشان می‌دهند. آنها در بالاترین دامنه عمدتاً در قسمت‌های خلفی مغز هنگام مدیتیشن با چشمان بسته رخ می‌دهند.
4. بتا: امواج بتا سریع‌ترین امواج هستند و در زمان تمرکز شدید و در حین درگیری با کار رخ می‌دهند. امواج بتا بیش از حد می‌تواند باعث اضطراب شود.

نقشه‌برداری مغز QEEG به ما امکان می‌دهد تشخیص دهیم که هر یک از این انواع امواج در چه زمانی و در کجا در مغز بیمار رخ می‌دهد. هنگامی که نتایج با فعالیت مغزی “عادی” مقایسه می‌شود، می‌توانیم رویکردی هدفمند ایجاد کنیم که به طور مستقیم به وضعیت و علائم خاص بیمار می‌پردازد.

چگونه می‌توان از نقشه‌برداری مغز برای ایجاد برنامه‌های درمانی بهینه استفاده کرد؟

QEEG اولین گام برای راه‌اندازی نوروفیدبک درمانی است، درمانی که هدف آن درمان موفقیت‌آمیز انواع شرایط و علائم آن است. این شرایط عمدتاً مبتنی بر عصب هستند، حتی اگر علائم آنها اغلب شناختی، عاطفی یا رفتاری باشد. در واقع، نقشه‌برداری مغز در درمان شرایط زیر بسیار مفید است:

• ADHD/ADD
• اختلال سندرم اوتیسم
• آسپرگر
• افسردگی
• اختلالات استرس
• اختلال اضطراب فراگیر
• PTSD
• بی‌خوابی
• موارد وحشت‌زدگی
• سوء مصرف مواد

همه شرایط فوق با اختلال در تنظیم مغز مرتبط است. فرایند نقشه‌برداری مغز در بهترین مرکز مشاوره غرب تهران، مرکز مشاوره و روانشناسی اکسیر تضمین می‌کند که این اختلالات شناسایی می‌شوند تا بتوان علائم را به طور مناسب درمان کرد.

در طول ارزیابی QEEG خود چه انتظاری دارید؟ مراحل انجام نقشه مغزی

بعد از اولین جلسه مشاوره که با متخصص روانشناس خود داشتید می‌توانید با تجویز مشاور خود برای انجام نقشه مغزی وقت خود را رزرو نمایید. ارزیابی QEEG معمولاً ۲ ساعت طول می‌کشد. شاید برای شما این سؤال پیش آمده باشد که در طول جلسه چه اتفاقاتی می‌افتد؟ در ادامه جلسه نقشه‌برداری مغزی را برای شما توضیح می‌دهیم.

شروع جلسه

برای انجام QEEG نیاز به موافقت شما داریم. همچنین متخصص و مرکزی که در آن نقشه مغزی را انجام می‌دهید باید محرمانه بودن اطلاعات شما را تضمین کند. متخصص فقط در زمینه کمک به شما می‌تواند از داده‌ها استفاده نماید. بعد از گذراندن گرفتن رضایت‌نامه، شما را به آزمایشگاه الکتروانسفالوگرافی کمی می‌برند. در آنجا می‌نشینید و به برخی از سؤالات اولیه در مورد احساس خود در آن روز و اینکه آیا برای انجام QEEG آماده هستید یا خیر پاسخ می‌دهید.

قرار دادن کلاه مخصوص

یک تکنسین (گاهی اوقات نیز درمانگر شما) سر شما را اندازه‌گیری می‌کند تا محل الکترودها را تعیین کند. برخی از نواحی پوست سر یا صورت ممکن است به آرامی با دستمال الکلی تمیز شوند تا بتوانیم تماس خوبی با پوست داشته باشیم. سپس یک کلاه الکترود روی سر نصب می‌شود. این کلاه شامل ۲۶ الکترود برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی، حرکت چشم، تنش عضلانی و ضربان قلب است. الکترودها کاملاً ایمن هستند، آنها فقط فعالیت را از سر شما می‌گیرند، هیچ برقی را تخلیه نمی‌کنند.

ثبت نوار مغزی

پس از نصب کلاه، شروع به اندازه‌گیری فعالیت مغز می‌کنیم. امواج مغزی شما در حین انجام برخی وظایف اساسی اندازه‌گیری می‌شود. دستورالعمل‌های بیشتر بر روی صفحه نمایش کامپیوتر و از طریق هدست داده می‌شود و درمانگر یا تکنسین شما برای نظارت بر این روند در نزدیکی شما خواهد بود. اگر کودکی QEEG را انجام می‌دهد، ممکن است والدین او برای آرامش خاطر کودک در اتاق بنشینند.

پس از برداشتن کلاه الکترودها، در صورت تمایل به برداشتن ژل الکترود اضافی، به شما امکان دسترسی به دوش یا دستشویی داده می‌شود.

آماده شدن برای انجام QEEG؛ نکات مهم برای نتایج بهتر

برای اینکه بتوانیم فعالیت مغز شما را به طور قابل اعتماد اندازه‌گیری کنیم، مهم است که مراحل زیر را در صبح روز ارزیابی خود مورد توجه قرار دهید.

• اطمینان حاصل کنید که موهایتان همان روز صبح تمیز و شسته شده شده باشد. از نرم کننده استفاده نکنید. قبل از حضور در قرار ملاقات، موهای شما باید کاملاً خشک شود.
• از محصولات حالت‌دهنده (مانند اسپری مو، ژل، موم، موس) استفاده نکنید. چنین محصولاتی می‌توانند در اندازه‌گیری EEG اختلال ایجاد کنند.
• از آرایش یا کرم‌های چرب صورت استفاده نکنید.
• لباس راحت بپوشید و از پوشیدن تاپ، پیراهن با یقه بلند خودداری کنید. یک الکترود باید در قسمت بالایی پشت شما قرار گیرد.
• حداقل ۲ ساعت قبل از ارزیابی خود کافئین (قهوه، کولا، چای، نوشابه های انرژی زا) مصرف نکنید.
• حداقل ۲ ساعت قبل از ارزیابی خود سیگار نکشید.
• به شما توصیه می‌شود به مصرف داروهایی که پزشکتان تجویز کرده است ادامه دهید. به دلیل انجام QEEG هیچ تغییری ایجاد نکنید.

بعد از گرفتن نقشه مغزی شما، اطلاعات در اختیار درمانگر شما قرار خواهد گرفت. درمانگر شما گزینه‌های درمانی شما را با توجه به شرایط، برای شما توضیح می‌دهد. بسته به نیازهای فردی و مناسب شما، متخصص ممکن است یک برنامه تنظیم عصبی فشرده، مانند نوروفیدبک یا TMS، یا توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده سبک زندگی و تکنیک‌های مبتنی بر رفتار به شما توصیه کند.

برای درمان مشکلات خود همین امروز با مرکز مشاوره و روانشناسی اکسیر تماس بگیرید

بدون نقشه‌برداری مغز QEEG، یک پزشک نمی‌تواند واقعاً بداند که آیا علائم مبتنی بر مشکلات در امواج مغز می‌باشد یا صرفاً روانی/رفتاری هستند. اگر عصبی باشد، نقشه مغز مشخص می‌کند که کدام الگوهای امواج مغزی و اتصالات عملکردی غیرطبیعی هستند. تجزیه‌ و تحلیل نقشه‌های مغز توسط متخصصان با تجربه بهترین مرکز مشاوره غرب تهران توانسته به هزاران بیمار کمک کنند. متخصصان مرکز مشاوره و روانشناسی اکسیر معمولاً می‌توانند تا ۸۰٪ از افرادی که برای کمک مراجعه می‌کنند به بهبود بالینی قابل توجهی برسانند.

برای دریافت کمکی که شما یا یکی از عزیزانتان نیاز دارید، همین الان تماس بگیرید. برای این منظور حتماً از طریق شماره‌های ۸۸۰۷۸۵۸۵- ۸۸۳۷۸۷۵۳ با بزرگ‌ترین مرکز روانشناسی غرب تهران در تماس باشید.

سؤالات متداول

مراحل و ابزار اصلی نقشه برداری مغزی یا QEEG چیست؟

مرحله اول ضبط EEG است که نرم‌افزار فعالیت الکتریکی را در طول وظایف یا شرایط مطابق با پایگاه داده هنجاری ضبط می‌کند. سپس در مرحله دوم ثبت مصنوعات به سیگنال‌هایی اطلاق می‌شوند که در کنار EEG ثبت می‌شوند که منشأ عصبی ندارند و به کار در حال انجام ارتباطی ندارند. و نهایتا متخصص در مرحله آخر داده‌های EEG پردازش می‌شوند و داده‌های EEG بدون مصنوع با پایگاه داده هنجاری مقایسه می کند.

چگونه الکتروانسفالوگرافی کمی تفسیر می‌شود؟

در پایگاه‌های داده هنجاری، معیارهای الکتروانسفالوگرافی کمی معمولاً با توزیع گاوسی مطابقت دارند. برای اندازه‌گیری انحراف یک فرد از جمعیت، z-score آنها محاسبه می‌شود که نشان‌دهنده تعداد انحرافات استاندارد است که متریک آنها با میانگین متفاوت است.

پایگاه داده هنجاری نقشه برداری مغزی یا QEEG چیست؟

پایگاه‌های داده هنجاری الکتروانسفالوگرافی کمی به عنوان یک مرجع یا پایه برای مقایسه داده‌های EEG یک فرد با الگوهای متوسط ​​یا معمولی موجود در جمعیت عمل می‌کند. با تجزیه‌وتحلیل داده‌های EEG یک فرد و مقایسه آن با هنجارهای ایجاد شده در پایگاه داده، پزشکان می‌توانند انحرافات یا ناهنجاری‌هایی را که ممکن است نشان‌دهنده برخی شرایط عصبی یا روانپزشکی باشد، شناسایی کنند.

منابع

https://www.bitbrain.com/blog/qeeg-brain-mapping

https://www.drakeinstitute.com/does-brain-mapping-work

https://www.neurocaregroup.com/en-au/qeeg-brain-mapping

https://www.drakeinstitute.com/what-is-brain-mapping