در گذشته خانواده ها زمانی که در زندگی با مشکلاتی مواجه می شدند برای حل کردن آنها، با افراد با تجربه و سن بالای خانواده خود، به اصطلاح ریش سفید خانواده مشورت می کردند. با توجه به تغییر سبک زندگی و نیازهایی که زندگی امروزه می طلبد، امروزه خانواده ها با مشکلات پیچیده تری مواجه هستند و برای حل این مشکلات نیاز به مشاوره با یک متخصص دارند. درجامعه کنونی مشکلات خانواده وروابط حاکم بر اعضای خانواده تا آن اندازه اهمیت دارد که رشته جدید به نام خانواده درمانی بوجود آمده است. درخانواده درمانی هدف درمانگر، شناسایی مشکل، بررسی روابط بین اعضای یک خانواده، بررسی نقش و وظایف اعضای خانواده و نهایتا تغییر ساختار خانواده با استفاده از تکنیک موجود و تخصصی است. اگر به دنبال مرکز مشاوره خانواده مناسب می گردید، مرکز مشاوره و روانشناختی اکسیر بهترین خدمات در زمینه مشاوره خانواده به شما ارائه خواهد داد.

چرا مشاوره خانواده و خانواده درمانی

هیچ فردی وجود ندارد که بتواند ادعا کند که مشکلات زناشویی در وی اثری نداشته و مهم این است که فرد بداند که در این موارد باید چه کاری را انجام داده و به چه نحوی بهترین تصمیم را برای کاهش مشکلات خود و روابط خانوادگی خود اتخاذ نماید. البته تعریف از مشاور خانواده به این معنا نیست که افراد بدون داشتن آن نمی توانند مشکلات خود را حل نمایند بلکه مسلما وجود یک مشاور خانواده در کنار خانواده می تواند کمک های بسیار زیادی را به افراد در جهت حل مشکلات آنها داشته باشد و در واقع بدون آن ،حل مشکلات زمان زیادتری را خواهد برد.

در واقع ابتدا نیاز است که زن و شوهر با یکدیگر صحبت نموده و در مورد اختلافات شان با یکدیگر گفتگو نمایند. در تمام زندگی ها مشکلاتی وجود دارد که در صورت قوی بودن افراد از نظر روحی و روانی نمی تواند مشکلات متعاقبی را برای آنها به وجود آورد، لذا  افراد با صحبت کردن می توانند بسیاری از مشکلات را در مرحله اول کاهش داده و یا از بین ببرند. لازم است در مرحله بعد گفت و گو، زن و شوهر با یکدیگر هرکدام ایرادات و مشکلات خود را نیز مورد بررسی قرار داده و تمامی جنبه های ممکن را که بر ایجاد مشکلات آن ها تاثیر می گذارد را مدنظر قرار دهند و در مقابل به این فکر کنند که چه چیزهایی می تواند باعث شادی آنها شده و مرحله به مرحله مشکلات و دغدغه های آن ها را از بین ببرد.

مراکز مشاوره امروزه به خوبی ارائه دهنده خدمات مشاوره خانواده هستند و در واقع افراد می توانند به راحتی از طریق روش های حضوری و یا روش های غیر حضوری مانند تلفن و یا اینترنت با مشاور خانواده خود به صورت کاملا راحت و بدون اتلاف وقت مشورت نموده و راهنمایی ها و کمک های مورد نیاز خود را در زمان مناسب و بدون اتلاف وقت از وی دریافت نمایند.

تعریف خانواده و خانواده درمانی در مشاوره خانواده

خانواده یک واحدزیستی (بیولوژیکی) است که تشکیل آن مبتنی بر پیوند زناشویی است که براساس آن افراد دارای رابطه سببی یا نسبی بوده و با یکدیگر خویشاوند هستند؛ و به عبارت دیگر خانواده، واحد اساسی جامعه است و از مجموعه ای از افراد تشکیل گردیده که از لحاظ اقتصادی و عاطفی به یکدیگر وابسته هستند و در قبال رشد، ثبات و حفاظت از یکدیگر، احساس مسئولیت می کنند. خانواده به عنوان یک سیستم اجتماعی منحصر به فرد شناخته می شود که در آن ساختار و الگوی های ارتباطی توسط عواملی چون اعتقادات و ارزش های والدین، شخصیت اعضای خانواده و حتی پدر بزرگ، مادر بزرگ و عمه و عمو و… تحت تاثیر قرار می گیرد. بنابراین هر گونه تغییر در این سیستم روی تمام ابعاد زندگی انسان از جمله نظام خانواده و ویژگی های آن مانند کلیت، ساخت، قواعد، نقش ها، مرزها، تعادل حیاتی و سلسله مراتب نیز تاثیر گذاشته و زمینه ساز مشکلات خاص و بحران در چرخۀ زندگی خانوادگی خواهد شد. استفاده از خانواده به عنوان واحد درمان که یکی از خاستگاه های مهم بروز مشکل و نیز استفاده از آن در جهت رفع مشکل افراد می باشد، از طریق وارد کردن خانواده به جلسات درمانی که تحت عنوان مشاورۀ خانواده یا خانواده درمانی شناخته می شود، میسر خواهد شد.

خانواده درمانی مداخله ای است که بر تغییر تعاملات بین اعضای خانواده متمرکز است و در آن تلاش می شود کارکرد خانواده به عنوان واحدی متشکل از تک ‌تک اعضای خانواده بهبود یابد. روانشناس یا مشاوره ای که به خانواده درمانی می پردازد می کوشد الگوهای بین نسلی غیرقابل انعطافی را که سبب ناراحتی در درون افراد یا در روابط بین فردی می شود، درهم بشکند. در خانواده‌ درمانی می توان دغدغه های هر یک از اعضای خانواده را مطرح نمود. اما این روش درمانی بیشتر بر روی کودکان موثر است. زیرا واقعیت روزمره کودکان مستقیما تحت تاثیر بافت خانواده قرار دارد.

خانواده درمانی، نوعی گروه درمانی است که در آن، واحد درمانی، هسته خانوادگی است و در جلسات درمانی یک یا چند درمانگر با تمام اعضا خانواده (یا بخشی از آن‌ها) سر و کار دارد و هدف از آن حل و فصل یا تخفیف تعارضات بیماری زا و اضطراب در درون واحد خانواده است.

یکی از وظایف مهم مشاوران و درمانگران خانواده، ارزیابی خانواده هایی است که برای مشاوره به آن ها مراجعه کرده اند. تشخیص، سبب شناسی و درمان با استفاده از ارزیابی امکان پذیر است. از طریق این ارزیابی می توان انتظارات مراجعان و اعضای خانواده را مشخص کرد، به مشاور کمک می کند تا بفهمد مشکلات خانواده چگونه ظاهر شده و چگونه بر اعضای خانواده اثر می گذارد، به درمانگر کمک می کند تا بفهمد مشکلات چگونه تدوام می یابند، همچنین ارزیابی به درمانگر کمک می کند تا بهترین طرح درمانی را برای خانواده انتخاب کند و در انتها به ارزشیابی، اثربخشی و کارآمدی درمان بپردازد.

به طور کلی مشاوره خانواده مراحل مختلفی را شامل می شود که به طور خلاصه عبارتند از:

1. تماس اولیه و برنامه ریزی: در ابتدا باید اعضای خانواده بپذیرند که مشکل خاصی دارند، خانواده به این نتیجه برسند که مشکل آنها از ظرفیت و توانایی خانواده برای برخورد و حل کردن آن خارج است و مشاور هم باید تشخیص دهد که مشکل مطرح شده از طرف خانواده در حوزۀ صلاحیتش قرار دارد. اولین تماس ممکن است به صورت تلفنی یا حضوری باشد که در هر صورت اخذ اطلاعات اولیه و فرضیه سازی در مورد مشکل و همچنین برنامه ریزی برای جلسۀ آغازین و حضور خانواده صورت می گیرد.
2. برقراری رابطه و ارزیابی: این مرحله با حضور همۀ اعضای خانواده شروع می شود. از مهمترین وظایف مشاور در این مرحله، برقراری رابطه، ایجاد اتحاد کاری و گردآوری اطلاعات، ارزیابی و تشخیص است.
3. مرحله درمان: درمانگر در این مرحله، سیستم خانواده را برای ایجاد تغییرات مثبت تحت فشار قرار می دهد. مهمترین وظایف درمانگر خانواده در این مرحله عبارتند از: ۱) هدف گزینی و طرح ریزی درمان ۲) عقد قرار داد: اعضای خانواده باید نسبت به اجرای طرح درمانی متعهد باشند. ۳) تشویق و انگیزش دهی ۴) از بین بردن مقاومت
4. اتمام جلسات مشاوره: زمانی جلسات پایان می گیرد که یکی از شرایط زیر وجود داشته باشد:
   اهداف درمانی که از قبل مشخص شده بود، محقق شده باشد.
   اتمام جلساتِ توافق شده در قرارداد.
   عدم اثربخشی مشاوره.

دلایل دیگری که می توان از مشاوره خانواده استفاده کرد:

• زمانی که فرزندان با مشکلاتی همچون مدرسه، سوء مصرف مواد و یا اختلال در خوردن مواجه هستند.
• زمانی که یک ضربه بزرگ و یا یک تغییر عظیم خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد (به عنوان مثال: انتقال به یک خانه جدید، بروز یک فاجعه طبیعی، زندانی شدن یکی از اعضای خانواده).
• از دست دادن غیر منتظره یا آسیب دیدگی یکی از اعضای خانواده.
• ورود یک عضو جدید به خانواده (مانند: به دنیا آمدن یک خواهر و برادر، فرزند خواندگی، ورود یک پدربزرگ یا مادربزرگ به جمع خانواده ).
• خشونت خانوادگی
• طلاق
• اختلافات والدین
• بیماری روانپزشکی یکی از اعضای خانواده
• مشکلات مالی یا اختلاف نظر در رابطه با پول
• مشکلات رفتاری کودکان

مقاله مرتبط: حقایقی در رابطه با مشاوره ازدواج و خانواده

مقاله مرتبط: مشاوره قبل از طلاق

مقاله مرتبط: مشاوره زناشویی

نتایج مثبت مشاوره خانواده

مشاوره خانواده می تواند در بسیاری از سطوح مفید باشد یک دوره مشاوره خانواده خوب کمک می کند تا:

• سلامتی در خانواده توسعه پیدا کند و حفظ شود.
• انسجام و ارتباط میان اعضای خانواده را تقویت می کند.
• رویکرد حل مسئله را با کمک الگوهای خانوادگی، به صورت پویا در ذهن اعضای خانواده شکل می دهد.
• درک و همدلی را در بین اعضای خانواده ایجاد می کند و گسترش می دهد.
• تعارضات بین اعضای خانواده را کاهش می دهد.

اهداف خانواده‌ درمانی

اهداف درمانی خانواده مشتمل است بر:

•  تغییر اصول غیرانطباقی که بر خانواده مسلط است.
•  بالا بردن آگاهی اعضای خانواده در زمینه راه های مختلف حل مشکل.
•  متعادل ساختن تفرد و پیوستگی.
•  افزایش روابط مستقیم چهره به چهره و کاهش از سرزنش.
• کاهش یا رفع تعارض و اضطراب در روابط بین فردی.
•  تقویت حساسیت نسبت به نیازهای هیجانی اعضای خانواده به وسیله یکدیگر و برآورده سازی نیازها.
• تقویت ظرفیت افراد خانواده برای مقابله با نیروهای مخرب درون و بیرون محیط خانواده.
•  نفوذ بر هویت خانوادگی و ارزش های آن، به طوری که اعضای خانواده به سوی رشد و سلامتی گرایش یابند.

خطرات خانواده درمانی و مشاوره خانواده

•  اگر خانواده درمانی توسط مشاور مجرب و به درستی مدیریت نشود، می‌تواند برخی مشکلات را تشدید کند.
•  اگر درمان خیلی زود متوقف شود ممکن است نتواند مشکلات را به طور کامل حل کند.
• اگر یکی از اعضای خانواده از مشارکت در روند درمان امتناع کند ممکن است کارایی این درمان کاهش یابد.