عزت نفس و اعتماد به نفس چیست

افتخار و احساس خوب از خود یعنی عزت نفس. عزت نفس در حالت چهره، رفتار، صحبت و حرکت افراد مشخص می شود. عزت نفس و اعتماد به نفس بنیادی ترین بخش شخصیت یـک فرد می باشد که در تمام جوانب زندگی فرد خود را به نحوی ظـاهر می کند؛ اعتماد به نفس سالم و بالا یک ضرورت حیاتی و مطلق برای هر فردی می باشد.

اعتماد به نفس را میتوان چنین تعریف کرد:

  • باور و اعتقادی که فرد نسبت به خود دارا میباشد.
  • شناخت ارزش و اهمیت خویش.
  • داشتن اعتماد و رضایت از خویش.
  • توانایی برخورد و کنارآمدن با چالش های اساسی زندگی.
  • توانایی ارزیابی درست و دقیق خویش؛ پذیرش خویش و ارزش نهادن به خود بدون هیچگونه قید و شرطی.
  • توانایی شناخت و پذیرش نقاط ضعف و قوت و محدودیت های خویش

اعتماد به نفس و خود باوری

افرادی که از اعتماد به نفس پایینی برخوردار می باشند دارای خصوصیات زیر هستند:

  • مرتبا خودشان را مورد انتقاد و سرزنش قرار می دهند.
  • هنگام صحبت کردن در چشمان فرد مقابل خود نگاه نمی کنند؛ با سر پایین و قدم های آهسته قدم بر میدارند.
  • در پذیرش تعریف و تمجیدها و تعارفاتی که به آنان میشود مشکل دارند، تصور میکنند سزاوار آن ها نبوده و یا دیگران در صدد تمسخر آن ها می باشند.
  • معمولا احساس می کنند قربانی رفتار دیگران هستند.
  • احساس تنهایی می کنند حتی زمانی که در یک جمع قرار دارند.
  • در درون خود احساس خلاء و پوچی می کنند.
  • احساس می کنند با دیگران تفاوت دارند.
  • احساس افسردگی، گناه و شرمساری دارند.
  • نسبت به توانایی های خود برای رسیدن به موفقیت تردید دارند. (عدم خودباوری)
  • از موقعیت های نو و جدید می هراسند.
  • از شکست و موفقیت می هراسند.
  • مرتبا سعی در راضی نگاه داشتن دیگران دارند.
  • دچار هراس اجتماعی می باشند.
  • قادر به مدیریت زمان خود نمی باشند.
  • عادت به پشت گوش انداختن کارها دارند.
  • در مقابل انتقاد، اظهار نظر و سرزنش های دیگران (خواه واقعی، خواه واهی) بسیار آسیب پذیر می باشند.
  • از ابراز عقاید و احساسات خود خودداری می کنند زیرا از چگونگی واکنش دیگران هراس دارند.
  • خود را درگیر مواد مخدر و یا روابط مخرب می کنند.
  • از تعیین یک هدف مشخص و پیروی از آن عاجز می باشند.
  • قادر به بیان خواسته ها و نیازهای خویش نمی باشند.
  • معمولا عصبانی و پرخاشگر می باشند.
  • ارزیابی غیر واقعی از خود دارند.
  • تحمل عیب و کاستی را نداشته و کمالگرا می باشند.
  • احساس خوب آن ها وابسته به عوامل خارجی اعم از وقایع روزانه و یا نوع رفتار دیگران با آن ها دارد.
  • وابستگی هیجانی دارند؛ برای دستیابی به یک احساس خوشایند به دنیای خارج خود وابسته می باشند، مانند:

    ×وابستگی به مواد: مانند غذا، داروها، الکل مواد مخدر به منظور پر کردن خلاء درونی خود و تسکین دردهایشان.

    ×وابستگی به رفتارها: مانند خرج کردن پول، قمار بازی و تماشای تلویزیون. به منظور پر کردن خلاء درونی و تسکین دردهایشان.

    ×وابستگی به مال: برای تعیین میزان ارزش و شایستگی خود به پول و مال وابسته هستند.

    ×وابستگی عاطفی: برای داشتن حس ارزشمندی، شایستگی و امنیت به توجه، پذیرش و تائید فرد دیگری (معشوق خود) وابسته می باشند.

 اعتماد به نفس واقعی

اعتماد به نفس حقیقی یک حس درونی می باشد؛ بدون وابستگی به جهان خارج، رویدادها، موفقیت ها، شکست ها و افراد دیگر. اما عزت نفس و اعتماد به نفس واقعی بسیار نادر و نایاب می باشد، زیرا اغلب اعتماد به نفس ها کاذب و نقابی برای پنهان سازی اعتماد به نفس پایین است. اعتماد به نفس های غیر واقعی را می توان در موارد زیر یافت:

  • اعتماد به نفس های کاذب: اینگونه اعتماد به نفس ها وابسته و زود گذر می باشند. مانند اعتماد به نفس هایی که به جهت ثروت، شهرت، محبوبیت، به تن داشتن لباس های فاخر، قدرت و زیبایی ظاهر در افراد نمود می یابند که همگی کاذب بوده و ارتباطی به ماهیت واقعی فرد ندارند.
  • گستاخی: معمولا مردم افراد پر رو و گستاخ را با افراد با اعتماد به نفس بالا اشتباه می گیرند. اما پررویی نیز یک نوع نقاب برای استتار بی کفایتی و اعتماد به نفس پایین می باشد.
  • متظاهرها: اینگونه افراد خود را با اعتماد به نفس، شاد، موفق و شکست ناپذیر نشان میدهند؛ اما از درون احساس پوچی و خلاء کرده و از شکست بسیار هراسانند.

همچنین اعتماد به نفس به مفهوم برتری داشتن، تکبر وخود بینی نمی باشد زیرا این خصوصیات رفتاری از اعتماد به نفس پایین نشات میگیرند. اعتماد بنفس شما نباید یک پدیده مقایسه ای و رقابتی باشد زیرا در این هنگام شما خود را در معرض احتیاج و وابستگی به پذیرش دیگران قرار خواهید داد که با اعتماد به نفس واقعی و ناب منافات دارد، افراد با اعتماد به نفس بالا نیازی به پذیرش، موافقت، تائید، تشویق و دلگرمی دیگران ندارند. همچنین اعتماد به نفس بالا اینگونه نیست که شما را از هر گونه تردید، یاس ونگرانی مصون بدارد بلکه تنها تحمل و غلبه بر آن ها را برای شما آسان تر می سازد.

خصوصیات افراد با اعتماد به نفس بالا

  • برخوردار از مرکز کنترل درونی؛ غم و شادی آنان وابسته به عوامل خارجی نیست.
  • از لحاظ جسمانی، احساسی، ذهنی و معنوی از خود مراقبت می کنند.
  • میانه روی را در افکار، احساسات و رفتارهای خویش حفظ می کنند.
  • قادر به پذیرش و پند گیری از اشتباهات خود می باشند. قادر به بیان جمله “من اشتباه کردم” می باشند.
  • توانایی بخشش اشتباهات خود و دیگران را دارند.
  • مسئولیت اداره زندگی خود را بر عهده می گیرند.
  • تفاوت های فردی میان افراد را ارج می نهند.
  • به نقطه نظرات دیگران گوش می دهند.
  • همواره مسئولیت ادراکات، احساسات و واکنش های خود را بر عهده گرفته و هیچگاه آن ها را فرافکنی نمی کنند.
  • از نقاط ضعف و قوت خود آگاهی دارند.
  • همواره در حال پیشرفت و ترقی بوده و از ریسک های مثبت در زندگی بیم ندارند.
  • دارای اعتماد به نفس و خود باوری بوده و به خود ارج می دهند.
  • اعتماد به نفس آنان به دور از خودبینی و غرور می باشد.
  • از آنکه مورد انتقاد قرار گیرند نمی هراسند.
  • هنگامی که از آنان پرسشی میگردد حالت تدافعی به خود نمی گیرند.
  • در برابر موانع و مشکلات به آسانی تسلیم نمی گردند.
  • نیازی به تحقیر و تمسخر دیگران ندارند.
  • از آنکه در کاری شکست بخورند ویا در حضور دیگران نادان به نظر برسند ابایی ندارند.
  • هیچگاه خود را مورد انتقاد و سرزنش مخرب و شدید قرار نمی دهد.
  • توانایی خندیدن به خود و زیاد جدی نگرفتن خود را دارند.
  • به خویشتن و توانایی خودشان ایمان و اعتماد دارند.
  • به تصمیم گیری هایشان اعتماد دارند.
  • باور دارند که فردی با ارزش، با قابلیت، دوست داشتنی، پذیرفتنی و مهم می باشند.
  • نیازی به کمالگرایی ندارند.
  • هیچگاه خودشان را با دیگران مقایسه نمی کنند.
  • از آنکه دیگران چگونه نسبت به آنان می اندیشند واهمه و نگرانی ندارند.
  • نیازی به اثبات و توجیه افکار و عقاید خود به دیگران ندارند.

مرکز روانشناسی اکسیر شهرک غرب