هوش اخلاقی
مفاهیمی چون فداکاری، گذشت، راستگویی، بخشش و … همگی زیر مجموعه ی مفهوم وسیع تری به نام اخلاق هستند. هوش اخلاقی، توانایی درک درست از نادرست، داشتن اعتقادات اخلاقی قوی و عمل به آنهاست. هوش اخلاقی بر اساس ده شایستگی در افراد طبقه بندی شده است.
عمل کردن مبتنی بر اصول، ارزش ها و باورها – راستگویی – استقامت و پافشاری برای حق – وفای به عهد-مسئولیت پذیری برای تصمیمات شخصی – اقرار به اشتباهات و شکست ها – قبول مسئولیت برای خدمت به دیگران – فعالانه علاقمند بودن به دیگران – توانایی در بخشش اشتباهات خود – توانایی در بخشش اشتباهات دیگران.
انسان ها باید شایستگی های اخلاقی خود را مورد سنجش قرار دهند و ببینند در کدامیک از آن ها قوی یا ضعیف هستند.
چه طور شایستگی های اخلاقی خود را ارتقا دهیم؟
قدم اول: خود ایده آل تان را شرح دهید.
برنامه ریزی برای رشد اخلاقی فقط با توجه شما به «خود اخلاقی ایده آل تان» معنا و مفهوم پیدا می کند. برای این کار لازم است اصول، ارزش ها و عقایدی که نقشه ی اخلاقی شما را شکل می دهد، دوباره به یاد بیاورید و با خود بیندیشید این مجموعه عقاید اخلاقی جدید، شما را تبدیل به چه شخصیتی و با چه مهارت هایی می کند؟
قدم دوم: اهداف تان را روی کاغذ بیاورید
اهمیت رشد اخلاقی در این است که به شما برای دستیابی به مهم ترین اهداف تان یاری می رساند. پس اهداف تان را به خاطر آورید و آنها را یادداشت کنید. سپس مشخص کنید در هریک از حیطه های مهم زندگی مثل کار، تحصیل، ازدواج، روابط با خانواده و دوستان و … می خواهید به چه اهداف برجسته ای دست یابید.
قدم سوم: شایستگی های اخلاقی اساسی مورد نیازتان را مشخص کنید.
در مورد شایستگی های عاطفی و اخلاقی که بیشتر به آنها احتیاج دارید تأمل کنید. برای این کار می توانید از پرسشنامه ی هوش اخلاقی کمک بگیرید.
قدم چهارم: از شایستگی های اخلاقی قوی خود بهره بگیرید.
در این مرحله به شایستگی های عاطفی و اخلاقی قوی خود بیندیشید و مشخص کنید:
- در شش ماه آینده، چطور می توانید از این شایستگی ها برای نزدیک شدن به اهداف تان استفاده کنید؟
- چطور می توانید از نقاط قوت خود در موقعیت های جدید بهره ببرید؟
- چطور می توانید در به کار بردن شایستگی های قوی خود، باز هم فراتر بروید و قوت بیشتری پیدا کنید؟
- اگر این امکان وجود داشته باشد که بتوانید شایستگی های قوی خود را به حد کمال برسانید و نهایت بهره را از آنها ببرید، چه شکاف ها یا کمبودهای دیگری در زندگی تان وجود خواهد داشت؟
مقاله مرتبط: هوش اخلاقی در سازمان ها
مقاله مرتبط: پرورش هوش اخلاقی کارکنان و مدیران
قدم پنجم: شکاف های اخلاقی خود را کاهش دهید.
حال به شکاف های اخلاقی خود و شایستگی هایی که در آنها ضعیف هستید، بیندیشید و مشخص کنید:
- در شش ماه آینده، چه کارهایی می توانید برای تقویت و بهبود شایستگی های اخلاقی خود انجام دهید؟
- اگر یکی از شایستگی های اخلاقی را تقویت کنید، چه تأثیری بر توانایی شما در دستیابی به اهداف تان خواهد داشت؟
علاوه بر این به شایستگی های اخلاقی مهم دیگری بیندیشید که در دستیابی به اهداف تان بسیار مهم اند و در مورد هر یک از آنها مشخص کنید:
- در شش ماه آینده، چه کارهایی می توانید برای تقویت و بهبود شایستگی های اخلاقی خود انجام دهید؟
قدم ششم: لیستی کوتاه از برنامه ی رشد اخلاقی خود تهیه کنید.
با درنظرگرفتن همه ی موارد بالا، لیستی شامل سه تا پنج فعالیت که بتواند شما را به سمت رشد شایستگی های اخلاقی سوق بدهد، تهیه کنید. این لیست را می توانید روی یک کارت همیشه همراه داشته باشید یا در برنامه ریزی های روزانه تان وارد کنید، یا جایی در محل کار یا خانه نصب کنید که این برنامه ریزی را مدام به شما یادآوری کند.
پس از تهیه ی برنامه ریزی رشد اخلاقی خود لازم است به نکات زیر توجه داشته باشید:
نکته ی اول: عادت های منفی خود را بشکنید.
حال که لیستی دقیق از برنامه ریزی خود در دست دارید، حرکت طبق آن به نظر ساده می رسد؛ اما فراموش نکنید یکی از مشکلات پیش روی شما، عادت های ناپسندی هستند که مانع تغییر رفتار می شوند. به یاد داشته باشید تغییر رفتار، مستلزم انجام امور به روشی خلاف چیزی است که قبلا انجام می دادید. اگر تا به حال تجربه ی ترک سیگار یا کاهش وزن داشته باشید، می دانید برنامه ریزی دوباره برای تغییر رفتار اصلا کار ساده ای نیست.
به یاد داشته باشید انجام متفاوت امور و ایجاد یک رفتار جدید، معمولا با احساسات تازه و گاهی عجیب برای شما همراه است. پس منتظر نباشید ابتدا احساسات دوست داشتنی و طبیعی به سراغ شما بیایند، سپس اقدام به تغییر رفتار کنید. بلکه ابتدا باید دست به تغییر بزنید تا به تدریج احساسات شما نیز طبیعی و متعادل شوند.
نکته ی دوم: به تغییرات مثبت خود پاداش دهید.
بهترین راه برای قوی کردن یک رفتار جدید این است که برای انجام هر چیز جدیدی به خودتان پاداش دهید. البته این بدان معنا نیست که برای پاداش دادن به خود، یک مسافرت هیجان انگیز یا تفریح گران قیمت را انتخاب کنید. بلکه از فعالیت هایی کمک بگیرید که به طور طبیعی بخشی از زندگی عادی شما را تشکیل می دهند. اما فقط زمانی به خودتان اجازه ی انجام آن را بدهید که در تغییر دادن رفتار مطابق برنامه ریزی رشد اخلاقی خود موفق شده اید.
به عنوان مثال می توانید رفتار جدید خود را با رفتن به سینما یا غذای مورد علاقه تان جشن بگیرید. اگر برای یک هفته برنامه ریزی خود را فراموش کرده اید و طبق آن پیش نرفتید، روز تعطیل را در خانه بمانید و به کارهای کسالت آور مثل پرداختن قبض ها بپردازید!
ثبت ديدگاه