انضباط در کودکان

نظم و انضباط

انضباط یعنی حذف رفتار غلط از طریق آموزش. به این ترتیب انضباط صرفا تنبیه نیست و هدف غائی آن آموزش خویشتنداری به کودک است. تنبیه طاقت فرسای کودک به منظور کنترل رفتار او فرایند یادگیری را مختل کرده و در قبال تکیه برکنترل خارجی بهای گزافی را می پردازد که همانا تکوین نیافتن خویشتنداری است.

مقاله مرتبط: راهکار آموزش نظم به کودکان، اسباب بازی منو ندیدی؟

سرزنش کودکان

روشهای شایع و موثر در کنترل رفتار نامطلوب کودکان عبارتند ازسرزنش، تنبیه بدنی و تهدید کردن؛ که آثار جانبی زیانبار بالقوه ای براحساس امنیت و اعتماد به نفس کودکان دارند. هر چه از سرزنش بیشتر استفاده شود اثربخشی آن بیشتر تقلیل می یابد. نباید اجازه داد که دامنه سرزنش از ابراز ناخشنودی درباره یک میل خاص کودک تجاوز کرده و به عبارات تحقیرآمیزی برسد که کودک ممکن است آن را به منزله فقدان علاقه به خود تلقی کند. سرزنش ممکن است تا سطح بدرفتاری روانی افزایش یابد.

تهدید کودکان

تاثیر تنبیه بدنی خفیف و تکراری نیز بتدریج کم شده و والدین را وسوسه می کند تا تنبیه جسمی را شدیدتر کنند و به این ترتیب خطر بدرفتاری با کودک را افزایش می دهد. شاید قویترین و از نظر روانشناسی، زیانبارترین راه کنترل کودک آن است که والدین تهدید کنند که کودک را رها یا از او صرف نظر می کنند. کودکان در هرسنی ممکن است تا مدتها پس از تهدید در ترس و اضطراب باشند که مبادا والدین را از دست بدهند.

یکی از روش های رایج دیگر عبارتست از تقویت مثبت رفتار پسندیده که وسیله ای کارآمد برای شکل دادن به رفتار کودک است؛ بویژه اگرتقویت مثبت بلافاصله پس از رفتار پسندیده صورت گیرد. این روش؛ خویشتنداری و اعتماد به نفس را تقویت می کند.

مقاله مرتبط: تحسین کردن کودک

تربیت کودک

تربیت فرزند شامل برقراری توازنی پویا بین محدود کردن از یک سو و دادن آزادی ابراز وجود و امکان کاوشگری و تشویق آنها از سوی دیگر است. کودکانی که رفتار غیر قابل کنترل دارند هنگامی که برای رفتارهایشان محدودیتهای روشنی تعیین وبرآنها تاکید می شود اصلاح شوند.

به طور کلی با اعمال محدودیتهای روشن؛ کودک احساس راحتی و امنیت بیشتری می کند. به هرحال والدین باید درمورد زمان و مکان اعمال محدودیت با یکدیگر توافق داشته و سپس باتوجه به قدرت شناخت کودک؛ محدودیت و پیامد شکستن آن را بوضوح به وی نشان دهند. تاکید بر اجرای محدودیت باید ثابت و محکم باشد. یادگیری تعداد زیادی ازحد و مرزهای رفتاری برای کودک دشوار بوده و ممکن است مانع رشد طبیعی خودمختاری درکودک شود لذا حد و مرزها باید منطقی و با توجه به سن و مزاج کودک و سطح رشد و نمو تعیین شوند.

مقاله مرتبط: استفاده از روش محروم کردن موقت برای مهار بی نظمی

خاموش شدن نیز روشی منظم برای حذف یک رفتار آزاردهنده و نسبتا بی ضرر با نادیده گرفتن آن است. برای انجام این شیوه ابتدا باید دفعات عادی بروز رفتار ثبت شود تا درک واقع گرایانه ای از ابعاد مشکل و ارزیابی میزان پیشرفت در حذف آن بدست آید. باید به جای رفتار نادرست ؛رفتارمثبت و پسندیده ای که والدین بتوانند آنرا تقویت کنند به کودک یاد داد. والدین باید بدانندکه رفتار ناپسند قبلی ؛ پیش ازآنکه کاهش یابد؛ممکنست تاهفته ها دفعات وشدت آن افزایش داشته باشد. روش محروم کردن نیز یکی ازروشهای بسیار مفید دیگر برای تغییر رفتارهای نامناسبی که نمی توان آنها را نادیده گرفت می باشد. این روش شامل یک دوره کوتاه انزواست که سبب قطع رفتار می شود. انجام این روش در ابتدا مستلزم تلاش قابل توجهی از سوی والدین است. روشهای ساده انزوا از قبیل ایستانیدن کودک در گوشه اتاق یا فرستادن او به اتاق خودش ممکن است مؤثر باشند.

اگراین روش ها مؤثر نباشند؛ روش سیستماتیک تری را باید به کارگرفت. مثلا یکی از برنامه های درمانی بسیار مؤثر در روش محروم کردن آن است که هنگام وقوع رفتار مورد نظر، بازی کودک را قطع و او را وادار کنیم که در محل منزوی ملالت باری برای مدت کوتاهی بنشیند. این پیامد اجتناب ناپذیر و ناخوشایند رفتار نامطلوب موجب می شود که کودک یاد بگیرد از این رفتار اجتناب کند. اگر شیوه محروم کردن با توجه به حقیقت امر و بدون ابراز خشم توسط والد انجام شود؛ وسیله آموزشی پرقدرتی است که احتمال آثار جانبی آن کمتر از سایر روش های انضباطی است.