یکی از رسالت های اساسی مدیریت منابع انسانی، نگهداری کارکنان توانمند است. از آنجا که اقدامات نگهداری، مکملی بر سایر اقدامات و فرایند‌های مدیریت منابع انسانی است، حتی اگر عملیات کارمندیابی، انتخاب، انتصاب و سایر اقدامات پرسنلی، به نحو شایسته انجام شود، بدون توجه کافی به امر نگهداری، نتایج حاصل از اعمال مدیریت، چندان چشمگیر نخواهد بود. در صورت داشتن توجه و بکارگیری مورد مذکور، امنیت شغلی در کارکنان ایجاد شده و به رضایت شغلی آن ها منتهی می شود که این امر خود، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
تعریف بهداشت و ایمنی محیط کار
– ایمنی:
ایمنی میزان دوری از خطر تعریف شده است. ایمنی یک موضوع حفاظت نسبی از برخورد با خطرات است و کمیتی نسبی می باشد.
میزان درجه دور بودن از خطر، واژه (Hazard) که در تعریف علمی ایمنی آمده است، در واقع شرایطی است که دارای پتانسیل رساندن آسیب به کارکنان، تجهیزات و ساختمان ها، از بین بردن مواد یا کاهش کارایی در اجرای یک وظیفه از پیش تعیین شده می باشد.
– بهداشت:
به معنای مصون داشتن کارکنان از بیماری و سالم نگهداشتن وضعیت جسمانی و روانی آن هاست؛ ایمنی به معنای محافظت کردن کارکنان از آسیب های مربوط به مواد کاری است.
روش‌های متداول بررسی و اقدام در زمینه بهداشت و ایمنی محیط کار
- روش های تامین سلامت کارکنان در محل کار: شامل روش های طبی، روش های کنترل محیط و روش های روانشناسی است.
- ارگونومی: به مطالعاتی اطلاق می شود که در آن، ساخت ترکیب و سازمان کار، طراحی تجهیزات شغل و محل کار در رابطه با عامل انسانی مورد بررسی قرار می گیرد و در این روش ها، به مسائل فیزیولوژیکی، ادراکی و تاحدی رفتاری انسان توجه می گردد.
- روش های بیومکانیکی: این روش ها، تعامل فیزیکی بین انسان و سیستم مکانیکی اطراف او را مورد نظر داشته، ابزار، تجهیزات و تسهیلات محل کار را در این رابطه مورد مطالعه قرار می دهد.
- مهندسی سیستم ها: در این روش، با توجه به اصول سیستم ها تمامی اجزای موجود شناسائی شده و با استفاده از روش های تجزیه و تحلیل کمی، مسائل ایمنی را مورد مطالعه قرار می دهد.
- روش های اکتشافی: در این روش ها، با مطالعه در نحوه توزیع و تشخیص بیماری ها و روش های آماری و مقایسه میزان سلامت و ایمنی، مورد تحلیل قرار می گیرد.
- روش های رفتاری: در این روش ها، برای بررسی ایمنی و سلامت از متغیرهایی نظیر رضایت از کار، انگیزش، مشارکت و عواملی از این دست پرداخته می شود.
نتیجه مدیریت ایمنی و سلامت محیط کار
- بهره وری بیشتر مطابق با روزهای زیان و غیبت کمتر
- اثربخشی بیشتر از کارکنانی که بیشتر درگیر کار شده اند
- کاهش نرخ استراحت های پزشکی و استعلاجی و پرداخت ها به علت دعاوی علیه شرکت
- کاهش نرخ ترک خدمت و غیبت مطابق با افزایش رضایت کارکنان
- افزایش انعطاف پذیری و قابلیت تطبیق در محیط کار؛ در نتیجه افزایش مشارکت و احساس مالکیت
- نرخ انتخاب بالاتر به دلیل افزایش جذابیت سازمان به عنوان یک قسمت از کار
- ایجاد یک محیط کار ایمن از نظر عقلی قابل قبول است و در این راه، تعهد مدیریت عالی بسیار اهمیت دارد و رویکرد آینده نیز اتکا به رهبران ایمنی است.
عوامل کلیدی بهبود ایمنی و سلامت حرفه ای محیط کار
– فرهنگ:
پیروی از رویه های توسعه، ارتباطات درست آموزشی، توجه به جزئیات، هماهنگی، مسئولیت فردی، آموزش کلی و جزئی کارکنان و افزایش دقت افراد، ارزش های اساسی یک فرهنگ مناسب می باشد و تعهد به آن ها، باید از مدیریت عالی آغاز شود و به سمت مشارکت همه کارکنان در ایمنی و سلامت حرفه ای برود.
– سیستم ها:
در سازمان ها سیستم های مرتبط با ایمنی و سلامت حرفه ای باید حاضر و فعال باشند. این سیستم ها، شامل القاء، آموزش، سیاست ها، استانداردها، ممیزی، فعالیت های ایمنی، ارزیابی عملکرد و طرح های بهبود می باشند. به علاوه این سیستم ها باید شامل مکانیزم های رسمی و با دوام برای شامل شدن همه کارکنان در برنامه های ایمنی و سلامت حرفه ای باشند. اساس این کار، ایجاد یک فرهنگ حمایت کننده و حذف رویه های بوروکراتیک است تا اهداف فراموش نشده و کارکنان آسیب نبینند.
– سخت افزار:
شامل طرح، وسیله و مواد است. نکته مهم در اینجا، طراحی خرید، نصب و عملیات بر اساس نیاز‌های ایمنی است. در تهیه سخت افزار، باید دغدغه های ایمنی و سلامت در نظر گرفته شود و از مناسب بودن و ایمنی آن اطمینان حاصل شود.
نتیجه گیری
همانطور که گفته شده، یکی از مهم ترین مسئولیت های مدیریت منابع انسانی، حفظ کارکنان توانمند، به منظور ایجاد و حفظ مزیت رقابتی در سازمان می باشد؛ زیرا امروزه یکی از عوامل کلیدی موفقیت در سازمان ها، منابع انسانی توانمند و استفاده بهینه و دانش محور از آن ها است. برای رسیدن به این هدف لازم است کارکنان از سطح رضایتمندی بالایی برخوردار باشند تا برای سازمان ایجاد ارزش نمایند. یکی از عوامل اصلی ایجاد رضایتمندی، امنیت شغلی می باشد و یکی از ارکان بوجود آورنده امنیت شغلی، وجود ایمنی و سلامت در محیط کار می باشد.
منابع فارسی:
حقیقی، محمد علی. ۱۳۷۹. نظام روابط کار در سازمان. تهران: ترمه.
میرسپاسی. ناصر. ۱۳۷۵. مدیریت منابع انسانی و روابط کار نگرشی راهبردی. تهران: شروین.
منابع لاتین:
Kolins, Rebecca. 2005. Seeing stars: human resources performance indicators in the National Health Service. Personnel Review 34(6) 634-647.
Miozza, Michael L. and David C. Wyld. 2002. The Carrot or the Soft Stick?: The Perspective of American safety Professionals on Behavior and Incentive-Based Protection Programmers. Management Research News 25(11).
نویسنده: محبوبه امیدی نژاد
ثبت ديدگاه