طرح واره های ناسازگار اولیه الگوهای هیجانی و شناختی، خود آسیب رسانی هستند که در ابتدای رشد و تحول در ذهن شکل گرفته اند و در سیر زندگی تکرار می شوند. طرح واره ها، برای هر فرد اختصاصی هستند. زمانی که طرح واره ای فعال می شود، تبدیل به اتاق فرمان افکار خودآیند منفی می گردد و به طور منفی، موجب سوگیری در اطلاعات می شود. در رویکرد طرح واره درمانی ، به این نکته تاکید می شود که ممکن است افراد در شروع مشکلات خود نقش چندانی نداشته باشند، اما در تداوم مشکلات خود حتما نقش دارند…
سه ساز و کار اولیه
طرح واره، توسط سه ساز و کار اولیه در طول زندگی تداوم می یابد:
- تحریف های شناختی
- الگوهای زندگی خود آسیب رسان
- سبک های مقابله ای ناکار آمد
انتخاب همسر
یکی از دلایل مهم تداوم طرح واره (تله زندگی) و به تبع آن مشکلات افراد، انتخاب همسر است. در این رویکرد، این مفروضه وجود دارد که افراد بر اساس تله های زندگیشان دست به انتخاب همسر می زنند؛ به عبارتی تله های زندگی (طرح واره)، باعث می شود که افراد معیارهای خاصی را برای انتخاب همسر در نظر بگیرند.
طبق این مدل، نیازهای اساسی افراد در خانواده اصلی، به اندازه کافی برآورده نمی شود و نتیجه ی این ناکامی نیز همانا شکل گیری طرح واره های ناسازگار، در ذهن فرد است. فرد طبق این طرح واره ها، برای رفتارها، ظاهر و شیوه ی برخورد همسرش ملاک ها و معیارهایی در نظر می گیرد.
به عبارتی طرح واره ۳ چیز را در ذهن فرد ایجاد می کند که عبارتند:
- انتظارها
- استدلال ها
- ترس ها
در نتیجه انتخاب همسر بر اساس این سه عامل اتفاق می افتد…
تشبیه به چشم بند
اکثر ازدواج هایی که به مشکل بر می خورند، انتخاب همسر بر اساس طرح واره ها بوده است و طنز تلخ تاریخ در این جا است که انتخاب بر اساس طرح واره ها، باعث می شود که همان نیازهایی که در تجارب اولیه با خانواده مبدا آسیب دیده اند، این بار در زندگی با همسر نیز آسیب ببینند.
طرح واره ها در انتخاب همسر با استدلال های غلطی که ایجاد می کنند، همانند یک چشم بند عمل می کند.
به طور مثال: یکی از استدلال های غلط طرح واره، تفکر توانایی تغییر زوج است.
برخی از ویژگی طرح واره ها
- تکرار: یکی از ویژگی های طرح واره، تکرار آن است؛ پس هر گاه با فردی رو به رو شدید که اشتباهات خود را تکرار می کند، به وجود یک طرح واره ی ناسازگار در وی شک کنید.
- قدرت یادگیری: طرح واره ها قدرت یادگیری را محدود می کنند؛ به همین خاطر ممکن است با زوج هایی رو به رو شوید که به مشاوره و کلاس های متعدد مهارتی رفته اند، اما تاثیری در رفتارها و مشکلات آنان نداشته است.
- قدرت اجرایی: طرح واره ها قدرت اجرایی مهارت های زناشویی را از افراد می گیرند.
- شکل گیری احساس: طرح واره ها نقش تعیین کننده ای در شکل گیری احساس ما درباره ی خودمان دارند.
رها کردن طرح واره ها
رها کردن طرح واره ها، مستلزم چشم پوشی از امنیتی است که در پناه آن ها به دست آورده ایم. بنابراین، این باورها علی رغم آسیبی که به ما می زنند، در پناه آن ها است که احساس امنیت می کنیم؛ زیرا به ما قدرت پیش بینی پذیری و اطمینان آفرینی می دهند. پس به خاطر داشته باشید، انسان ها کسانی را انتخاب می کنند که طرح واره های آنان را تایید کنند.
منابع: کتاب طرح واره درمانی جلد اول، جفری یانگ و همکاران، انتشارات ارجمند
کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید، یانگ، کلوسکو، انتشارات ارجمند
ثبت ديدگاه